SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

TR AR TR/AR

35. Anlaşmaya ve Verilen Söze Riâyeti Emretmek

Allahü teâlâ şöyle buyurmuştur:

"Sözleşme yaptığınız zaman Allah'ın ahdine vefa gösteriniz."[82]

Yine Allahü teâlâ buyurmuştur:

"Ey îman edenler, akidlerinizi yerine getirin."[83]

Yine Allahü teâlâ buyurmuştur:

"Verilen sözü yerine getirin; çünkü verilen sözden caymak sorumluluktaşır.”[84]

Bu konuda âyetler çoktur, bunların en şiddetlisi Allahü teâlâ’nın şu sözüdür:

"Ey îman edenler! Yapmayacağınız şeyi niçin söylüyorsunuz? Yapmayacağınız şeyi söylemeniz Allah yanında buğz yönünden büyük olmuştur."[85]

831- Ebû Hüreyre'den (radıyallahü anh) yapılan rivâyete göre Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

"Münafıkın (amel bakımından) alâmeti üçtür: Konuşunca yalan söyler, söz verince cayar. Kendisine güvenilince hiyanet eder."[86]

Müslim rivâyetinde ilâve etmiştir:

“Oruç tutsa, namaz kılsa ve kendini müslüman sansa da... (manafıktır.) Bu manada hadisi şerifler çoktur. Bu anlattıklarımız yeterlidir. Âlimler ittifak ettiler ki, yapılması yasak olmayan bir şeyi va'd edince, onu yerine getirmek gerekir. Acaba bu vâcib mi yoksa müstehabmıdır? Burada âlimler arasında ihtilâf vardır. İmâm Şâfiî, imâm Ebû Hanife ve âlimlerin çoğu bunun müstehab olduğuna inanmışlardır. Eğer insan sözünü yerine getirmezse fazileti kaybetmiş ve hoş olmayan şeyi yapmış olur. Şiddetli bir şekilde tenzihen mekruhtur. Fakat insan günah işlemiş sayılmaz. Âlimlerden bir topluluk da bunun vâcib olduğuna inanmışlardır. Mâliki olan İmâm Ebû Bekir ibn’l-Arabî demiştir ki, bu mezhebe kail olanlardan en büyüğü Ömer ibn Abdülaziz'dir. Mâlikiler üçüncü bir görüşe sahib olmuşlardır. O da şudur: Eğer verilen söz bir sebebe bağlanmışsa o zaman onu yerine getirmek vâcib olur. Evlen, sana şunu vereceğim yahut benim hakkımda kötü söylemeyeceğine yemin et, sana şunu vereceğim ve benzeri sözlerle va'd etmek gibi...

Eğer verilen söz bir sebebe bağlı değil de mutlak ise, o zaman sözü yerine getirmek vâcib olmaz. Bunu vâcib kabul etmeyenler, söz vermeyi, hibe manasında kabul edip ona kıyaslamalardır. Âlimlerin çoğunluğuna göre hibede vefanın vücubu ele geçmekle olur. Mâlikî'lere göre ise, hibeye sadakat ele geçmeden önce vâcibdir.