SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013

TR AR TR/AR

6. Selâm Verilebilecekler veya Selâm Verilemeyecekler Selâmı Alınanlar veya Selâmı Alınmayanlar

Bil ki, fısk ve bid'atı ile şöhret bulmayan müslüman adama selâm verir ve kendisine de selâm verilir. Bu kimsenin selâm vermesi sünnettir. Selâmına cevab vermek de vâcib olur.

Kadınlarla Selâmlaşmak:

Âlimlerimiz demiştir: Kadının kadına karşı selamlaşma durumu, erkeğin erkekle olan selamlaşması gibidir. Kadının erkekle olan selâm durumuna gelince, İmâm Ebû Sa'd el-Mütevelli demiştir: Eğer kadın erkeğin zevcesi, yahut cariyesi, yahut mahremlerinden biri ise, erkeklerin selamlaşması gibi olur. Onlardan her birinin diğerine selâm vermeye başlaması müstehab olur. Diğerine de selâmı cevablamak icab eder.

Eğer erkek yabancı bir kadınla karşılaşırsa, kadın da güzel olur ve fitnesinden korkulursa, erkek o kadına selâm vermez. Eğer erkek ona selâm verirse, kadının selâmı cevablaması caiz olmaz. İlk önce kadın erkeğe selâm vermez, selâm verirse cevab almaya hak kazanmaz. Erkek onun selâmına cevab verirse, erkek için mekruh olur. Eğer kadın fitnesinden korkulmayacak şekilde yaşlı ise, onun erkeğe selâm vermesi caizdir. Erkeğin de onun selâmına karşılık vermesi gerekir.

Toplu bir hâlde kadınlar bulunur da erkek onlara selâm verirse, yahut erkekler toplu hâlde olur da bir kadına selâm verirlerse caiz olur; eğer erkek veya erkekler yahut kadın ve kadınlar bakımından fitneden korkulmazsa...

636- Yezid'in kızı Esmâ'dan (radıyallahü anha) şöyle dediği rivâyet edilmiştir:

“Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem, biz kadınlarla bir arada iken bize rasgeldi de bize selâm verdi."[31]

Benim burada rivâyet ettiğim, Ebû Dâvud'un lâfzıdır. Tirmizî'nin rivâyetinde ise yine Esmâ'dan şu ifade var:

“Bir gün Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem Mescid'e uğradı. Kadınlardan bir topluluk da oturuyorlardı. Eli ile selâm verme işareti yaptı."

637- Cerir ibn Abdullah'dan (radıyallahü anhu) şöyle rivâyet edilmiştir:

“Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem kadınlara rasgeldi de onlara selâm verdi."[32]

638- Sehl ibn Sa'd'dan (radıyallahü anh) yapılan rivâyetde, O şöyle demiştir:

“Bizde bir kadın vardı." Diğer bir rivâyette de:

“Bizim bir ninemiz vardı. Bir sebzenin köklerini alıp tencereye atardı ve arpa danelerini döğer ve karıştırarak yemek yapardı. Biz cuma namazını kıldıktan sonra dönerdik de ona selâm verirdik. O da yemeği bize takdim ederdi."[33]

639- Ebû Tâlib'in kızı Ümmühâni'den (radıyallahü anha) yapılan rivâyetde O şöyle anlatmıştır:

“(Mekke'nin) Fetih günü Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem'e gittim ki, o banyo yapıyordu. Fatma da onu perdeleyip örtüyordu. Ben selâm verdim. "[34]

Gayri Müslimlerle Selâmlaşmak:

Zimmet ehline (gayri müslim vatandaşlara) gelince, âlimlerin çoğu kesin hüküm vermişlerdir ki, onlara başlangıçta selâm vermek caiz olmaz. Bununla beraber ayrı görüş taşıyanlar da vardır. Bunlar demişlerdir ki, onlara selâm vermek haram değildir, mekruhtur. Eğer onlar bir müslümana selâm verirse, müslüman şöyle cevab verir:

“Ve Aleyküm" Bundan fazla söylemez.

Kadılar kadısı el-Maverdi, âlimlerimizden birinden bir şekil naklediyor ki, onunla selâma başlamak caizdir. Ancak selâm veren sadece "es-selâmu Aleyke" der, çoğul olarak (Aleyküm) söylemez.

el-Maverdi başka bir şekil daha nakleder. Der ki, o gayri müslimler ilk selâm verince, "Ve Aleykümüsselâm" diye onlara cevab verilir; fakat "Ve Rahmetüllahi" denmez. Bu iki şekil de kabul edilmemiş ve benimsenmemiştir.

640- Ebû Hüreyre'den (radıyallahü anh) yapılan rivâyetde Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

"Yahudilere ve Hıristiyanlara ilk başta selâm vermeyin. Yolda onlardan biri ile karşılaştığınız zaman, onu yolun kenarına çekilmeye mecbur edin. (Yolun ortasını işgal edip izdihama sebeb olmasın).[35]

641- Enes'den (radıyallahü anhu) yapılan rivâyetde demiştir ki, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Ehli kitab Size selâm verdiği zaman siz: Ve Aleyküm, deyiniz."[36]

642- İbn Ömer'den (radıyallahü anhüma) yapılan rivâyetde Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

"Yahudi'ler size selâm verdikleri zaman, onlardan her biri:

“Esselâmu aleyke" "Sana ölüm olsun", der. Sen cevab olarak: Ve aleyke (senin üzerine olsun), söyle."

Bu mesele hakkında anlattığımızın benzeri çok hadisler vardır. Allah en doğrusunu bilir.

Ebû Sa'd el-Mütevelli demiştir: Müslüman olduğunu sanarak bir adama selâm verilse, sonra müslüman olmadığı meydana çıksa, selâmının geri çevrilmesini ondan istemek müstehab olur. Ona der ki, Benim selâmımı bana iade et. Böyle söylemekten maksad, yabancılığı ve arada bir yakınlık bulunmadığını göstermektir. Rivâyet edilir ki, İbn Ömer (radıyallahü anhüma) bir adama selâm verdi. Sonra onun yahudi olduğu söylendi. İbn Ömer onun arkasına düştü ve ona dedi: Verdiğim selâmı bana iade et.

Derim ki: Allah kendisine rahmet etsin İmâm Mâlik'in Muvatta'ında rivâyetimize göre, Mâlik'den soruldu: Yahudiye yahut Hıristiyana selâm veren kimse, bu selâmı geri almasını ondan ister mi? Hayır, dedi. İmâm Mâlik'in mezhebi budur. İbn Arabî el-Mâliki de bunu kabul etmiştir.

Ebû Sa'd demiştir: Bir Zimmi'nin (gayri müslim vatandaşın) halini sormak istenince, bunu selâm sözünü kullanmadan yapar. Ona şöyle söyler: Allah sana hidâyet versin, yahut sabahını aydın yapsın.

Derim ki, Ebû Sa'd'ın bu sözünü söylemekte bir sakınca yoktur. Buna ihtiyaç duyulduğu zaman şöyle söylenir: Sabahın hayırlı olsun, mutlu olsun, afiyetli olsun yahut Allah seni sevinçle sabaha kavuştursun, mutlulukla, nimetle, aydınlıkla sabaha erdirsin veya benzeri sözler söyler.

Bir ihtiyaç duyulmadığı zaman, doğru olan hiç bir şey söylememektir. Çünkü ona selâm yerine bir hitabda bulunmakta ona karşı bir yumuşama ve bir ünsiyet kurma ve selâma cevab isteme şekli vardır. Halbuki biz onlara karşı sert olmakla emredilmiş ve onlara sevgi beslemekten yasaklanmışız. Onlara sevgi gösteremeyiz. Allah en iyisini bilir.

Ek: İçlerinde bir veya bir çok müslüman bulunan kâfirler topluluğuna bir müslüman rasgeldiği zaman, sünnet olan, müslümanları yahut müslümanı kasdederek onlara selâm vermektir.

643- Üsâme ibn Zeyd'den (radıyallahü anhüma) yapılan rivâyete göre:

“Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem, içlerinde Yahudi, putperest müşrikler ve müslümanlar bulunan karışık bir meclise uğradı ve Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem onlara selâm verdi."[37]

Ek: Bir kimse bir müşrike mektub gönderir de oraya selâm sözünü yazarsa, uygun düşen. Buhârî ve Müslim'den rivâyet ettiğimiz Ebû Süfyân (radıyallahü anh) hadisindeki Hirakl olayı ile ilgili sözü yazmaktadır. Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem Rüm hükümdarına şöyle mektub yazdı:

“Allah'ın kulu ve O'nun Peygamberi Muhammed'den Rûm'ların büyüğü Hirakl'a!... Hidâyete uyanlara selâm olsun."

Hasta Bir Gayri Müslim'i Ziyaret Etmek:

Ek: Zimmi (gayri müslim) bir hastayı ziyaret edince insan ne söyler? Bil ki, âlimlerimiz Zimmi bir hastayı ziyaret konusunda ihtilaf etmişlerdir. Bunlardan bir kısmı ziyareti iyi görmüşler, bir kısmı da caiz görmemişlerdir. el-Şaşi bu ihtilafı anlattıktan sonra demiştir: Bana göre doğru olan şöyle demektir: Bazan kâfir bir hastayı ziyaret etmek caizdir. Buradaki yakınlık, komşuluktan ve akrabalıktan ileri gelen bir yaklaşmadır. Ben derim ki, el-Şaşi'nin söylediği bu söz güzeldir. Biz bu konu ile ilgili hadisi Buhârî'nin Sahîh'inden rivâyet ettik:

644- Enes'den (radıyallahü anh) rivâyet edildiğine göre şöyle demiştir:

“Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem'e hizmet eden bir Yahutî erkek çocuk vardı. Hasta olmuştu. Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem onu ziyarete gitti, baş yanına oturdu. Ona: Müslüman ol, buyurdu. Çocuk yanında olan babasına baktı. Bunun üzerine babası (çocuğuna): Kasim'ın babasına (Peygambere) itaat et, dedi. Çocuk da İslâmı kabul etti. Sonra Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem şöyle söyleyerek çıktı: Bu çocuğu ateşten kurtaran Allah'a hamd olsun."[38]

645- Said ibn'l-Müseyyib'in babası el-Müseyyib ibn Hazl'dan (radıyallahü anh) yapılan rivâyetde demiştir:

“(Peygamberin amcası) Ebû Tâlib'e ölüm hali gelince, Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem ona gidip dedi: Ey amcam, Lâ ilâhe illallah" söyle". Böylece uzun olan hadisin tamamını anlattı.[39]

Ben derim ki: Zimmi (gayri müslim vatandaş) olan hastayı ziyaret eden kimsenin onu İslâma meylettirmesi, ona İslâmın güzelliğini açıklaması, onu İslâma çağırması ve tevbe kabul olmayacak bir duruma düşmeden önce hemen onu İslâma teşvik etmesi uygun olur. Eğer ona Duâ edecekse, hidâyet ve benzeri dileklerde bulunur.

(Dinde uydurmalar yapan) bid'at sahibine ve büyük günah işleyip de ondan tevbe etmeyene gelince, bu gibilere selâm vermemek ve verdikleri selâmı da cevablamamak uygun olur. Âlimlerde Buhârî ve ondan başkası böyle demiştir.

İmâm Ebû Abdullah el-Buhârî bu konu üzerinde Sahîh'inde delil göstermiştir. Biz de Buhârî ve Müslim'de Kâb ibn Mâlik'in olayını rivâyet ettik. Kâb ibn Mâlik Tebük gazvesinden geri kalmış (böylece günah işlemişti.) İki arkadaşı da onun gibi savaştan geri kalmışlardı. (Bunlar Hilâl ibn Ümeyye ve Mürare ibn'r-Rebi' idi. Sonra ücü de tevbe etmişler. Allah'da tevbelerini kabul buyurmuştu.)

Kâb der ki: Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem bizimle konuşmayı (Mü’minlere) yasakladı. Ben Resûlüllaha sallallahü aleyhi ve sellem'e gider ve ona selâm verirdim. Selâmı cevablayıp dudaklarını hareket ettiriyor mu, etmiyor mu diye bakardım?

Abdullah ibn Amr'dan rivâyet ederek Buhâri diyor ki: Şarab içenlere selâm vermeyiniz.

Derim ki: Bir kimse zâlimlerin yanına varır da din ve dünyasından herhangi bir zarara uğramasından yahut başka bir şeyden korkarsa böyle bir zorunluluk altında onlara selâm verir.

İmâm Ebû Bekir ibn'l-Arabî demiştir ki, âlimler şöyle söylediler: Selâm Allah'ın isimlerinden bir isim olduğunu niyet ederek, Allah yaptıklarınızdan haberdardır manasında onlara selâm verilir.

Çocuklarla Selamlaşmak:

Çocuklara gelince, sünnet olan onlara selâm vermektir.

646- Enes'den (radıyallahü anh) rivâyet edildiğine göre:

“O, çocuklara rasgeldi de onlara selâm verdi; ve dedi ki: Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem böyle yapardı."[40]

Müslim'in yine Enes'den bir rivâyeti şöyle:

“Resûlüllah sallallahü aleyhi ve sellem erkek çocuklara rasgeldi de onlara selâm verdi."

647- Sahîh isnadlarla Enes'den yapılan rivâyete göre:

“Peygamber Sallallahü aleyhi ve sellem oynamakta olan erkek çocuklara rasgeldi ve onlara selâm verdi." Başka bir rivâyette de Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem): Esselâmu Aleyküm, ey çocuklar." dedi.[41]