|
47. Kendisine Uyulan Adam, Gerçekte Doğru
Olmakla Beraber Görünüşte Doğruya Aykırı Bir İş Yaparsa Ne Söyler
Bil ki, âlim, muallim, Kâdî, müfti
ve terbiyeci şeyh gibi kendilerine uyulan ve sözleri kabul edilen
kimselerin, haklı iş olsa bile görünüşü gerçeğe aykırı olan
işlerden ve sözlerden ve davranışlardan sakınmaları müstahabdir.
Çünkü bunları yaptıkları zaman şu bozuk durumlar ortaya çıkar:
Böyle yetkili bir kimseden ortaya çıkan iş, çok kimseler tarafından
bilinince görünüş hali esas alınarak onun her zaman için geçerli
olduğu fikrini doğurur. Böylece daima geçerli olan ve yapılması
lazım gelen meşru bir iş gibi kalır. Bunun bozuk taraflarından
biri de, insanların o kimse hakkında kötü zan sahibi olmaları,
noksanlığına inanmaları ve onu dillerine dolamalarıdır. Yine
insanlar onun hakkında kötü zan beslerler ve ondan kaçınırlar,
başkalarını da onun sözü ile amel etmekten sakındırırlar. Böylece
rivâyetleri ve şahidlikleri makbul olmaz. Fetvası geçerli olmaz.
İlim olarak söyleyeceği şeylere meyletme arzusu insanlardan gider.
Bütün bunlar açıkça görülen bozuk hallerdir. Onun için bu bozuk
işlerin her birinden sakınması gerekir. Tümünden nasıl
sakınılmasın? İşin esasında, haklı iken böyle bir iş yapmaya
muhtaç kalan kimse, o yaptığı işi açığa vurmaz. Eğer onu
açıklarsa, yahut iş meydana
çıkarsa yahut o işte şeriatın
hükmünü ve işin cevazını bildirmek için açıklanmasında bir yarar
görürse, şöyle demesi uygun düşer: Benim bu yaptığım iş haram
değildir, bu işin haram olmadığını bilesiniz diye bunu gördüğünüz
şekil üzere yaptım. Bu şu ve budur. Delili şu ve budur.
851- Sehl ibn Sa'd el-Saidî'den
(radıyallahü anh) yapılan
rivâyetde şöyle demiştir:
“Resûlüllah
sallallahü aleyhi ve sellem'i
gördüm, minberde kalktı (namazı öğretmek için) tekbir getirdi.
Arkasında da insanlar tekbir aldı. Kur’ân okudu ve rükû yaptı.
Arkasında insanlar da rükû etti. Sonra kalktı. Sonra geri geri
giderek yer üzerine secde etti. Sonra minbere döndü, böylece
namazını tamamladı. Sonra insanlara karşı durup dedi: Ey insanlar!
Ben böyle yaptım ki, (görmek sureti ile) bana uyasınız ve namazımı
öğrenesiniz."
Bu bölümle ilgili hadisler çoktur. (Gençlerin kalbine
şübhe düşmesin diye, sabah karanlığında
Peygamberin konuştuğu
hanımı için, yanılmayınız) "Bu (zevcem) Safiyye'dir" hadisi
gibi...
852-
Buhârî'de şu hadis vardır:
“Hazreti Ali ayakta su içti, ve
dedi: Beni gördüğünüz gibi,
Resûlüllah sallallahü aleyhi
ve sellem'in yaptığını gördüm. Ben de yaptım.
Bu mana üzerinde Sahîh'de hadisler ve haberler
meşhurdur. |
٤٧- باب ما يقولُه الرجلُ المُقتدى به إذا فعل شيئاً في ظاهره
مخالفةٌ للصوابِ مع أنه صَوَابٌ
اعلم أنه يُستحبُّ للعالم والمعلّم والقاضي
والمفتي والشيخ المربّي وغيرهم ممّن يقتدى به ويؤخذ عنه: أن يجتنب
الأفعالَ والأقوالَ والتصرّفات التي ظاهرها خلاف الصواب وإن كان
محقّاً فيها، لأنه إذا فعلَ ذلك ترتَّبَ عليه مفاسد من جملتها: توهم
كثير ممّن يعلم ذلك منه أن هذا جائز على ظاهره بكل حال، وأن يبقى ذلك
شرعاً وأمراً معمولاً به أبداً، ومنها وقوع الناس فيه بالتنقص،
واعتقادهم نقصه وإطلاق ألسنتهم بذلك؛
ومنها أن الناس يُسيئون الظنّ به فينفرون عنه، ويُنَفِّرون
غيرهم عن أخذ العلم عنه وتَسقط رواياته وشهادته، ويبطلُ العمل
بفتواه، ويذهبُ ركون النفوس إلى ما يقولُه من العلوم، وهذه مفاسد
ظاهرة؛ فينبغي له اجتناب أفرادها،
فكيف بمجموعها؟ فإن احتاج إلى شيء من ذلك وكان محقّاً في نفس الأمر
لم يظهره، فإن أظهرَه أو ظهرَ
أو رأى المصلحةَ في إظهاره ليعلم
جوازه وحكمُ الشرع فيه، فينبغي أن يقولَ: هذا الذي فعلتُه ليس
بحرام، أو إنما فعلتُه لتعلموا أنه
ليس بحرام إذا كان على هذا الوجه الذي فعلتُه، وهو كذا وكذا، ودليلُه
كذا وكذا.
٨٥١-
روينا في صحيحي البخاري ومسلم،
عن سهل بن سعدٍ الساعديّ رضي اللّه عنه
قال: رأيتُ رسولَ اللّه
صلى اللّه عليه وسلم قامَ على
المِنبر، فكبَّر على الأرض، ثم عادَ إلى المنبر حتى فرغَ من صلاتِه،
ثم أقبلَ على الناس
فقال قال:
”أيُّها النَّاسُ! إنَّمَا صَنَعْتُ هَذَا لِتَأتَمُّوا بِي
وَلِتَعَلَّمُوا صَلاتي" والأحاديثُ في هذا الباب كثيرةٌ كحديث
"إنَّهَا صَفِيَّةُ" (٢٧)
٨٥٢-
وفي البخاري
(٢٨): أن عليّاً شربَ قائماً
وقال: رأيتُ رسولَ اللّه
صلى اللّه عليه وسلم فعلَ كما
رأيتموني فعلتُ. والأحاديثُ والآثارُ في هذا المعنى في الصحيح
مشهورة. |
