25. Cenaze İle Yürüyen Kimsenin Okuyacağı Duâlar

Cenaze arkasında yürüyen kişinin Allahü teâlâ hazretlerini zikretmesi, ölümün başına geleceğini düşünmesi ve dünyadakilerin nihâyet göç edeceğini tefekkür etmesi müstehabdır. Faydası olmayan sözden kesinlikle kaçınmalıdır. Çünkü bu an, düşünce ve zikir zamanıdır: böyle bir vakitte gaflet, eğlence ve gereksiz söz çirkindir. Aslında her zaman boşuna ve faydasız söz konuşmak yasaktır; böyle bir zamanda nasıl olmasın?

Bil ki, doğru olan ve ihtiyar edilen yol, selefin (ilk müslümanların) ettikleri gibi, cenaze ile yürürken sükût etmek ve okurken, zikir yaparken veya Duâda bulunurken sesi yükseltmemektir. Bundaki hikmet açıktır. Bu hikmet de, cenaze ile ilgili işler üzerinde Hâfızasını toparlayıp kalbine onları yerleştirmektir. Bu hâlde istenen şey de budur. Hak olan da budur; asla bu hâle aykırı davrananların çokluğu seni aldatmasın, bu manaya uygun olarak Ebû Ali el-Fudaly İbni Iyaz (radıyallahü anh) şöyle demiştir;

"Hidâyet yollarını tut, buna uyanların azlığı sana zarar vermez. Sapıklık yollarından da sakın ve helâk olanların çokluğuna aldanma..."

Biz, bu anlattıklarımıza uygun hadîsi, Beyhakî'nın Sünen'inde rivâyet ettik.Amma Şam ve diğer ülkelerde, kelâmı aslından çıkaracak şekilde uzatma ve nağmelerle Kur’ân okuyuşları, âlimlerin icmaı ile haramdır. Ben bu işin çirkinliğini ağır şekilde haram olduğunu ve bunu inkâra kalkışanın günah işlemiş olacağını, "Kitâbu Adabi'l-Kur’ân" isimli eserimizde açıkladık. Yardım istenen Allah'dır.

٢٥- باب ما يقولُه الماشي مع الجَنَازة

يُستحبّ له أن يكون مشتغلاً بذكر اللّه تعالى، والفكر فيما يلقاه الميت وما يكون مصيرُه وحاصلُ ما كان فيه، وأن هذا آخرُ الدنيا ومصيرُ أهلها؛ وليحذرْ كلَّ الحذر من الحديث بما لا فائدةَ فيه، فإن هذا وقتُ فِكر وذكر تقبحُ فيه الغفلةُ واللّهو والاشتغال بالحديث الفارغ، فإن الكلامَ بما لا فائدة فيه منهيٌّ عنه في جميع الأحوال، فكيف في هذا الحال‏.‏

واعلم أن الصوابَ المختارَ ما كان عليه السلفُ رضي اللّه عنهم السكوتُ‏  في حال السير مع الجنازة فلا يُرفع صوتٌ بقراءة ولا ذكر ولا غير ذلك، والحكمة فيه ظاهرة وهي أنه أسكنُ لخاطره وأجمعُ لفكره فيما يتعلق بالجنازة وهو المطلوبُ في هذا الحال، فهذا هو الحقّ، ولا تغترّنّ بكثرة من يُخالفه، فقد قال أبو عليّ الفُضيل بن عِياض رضي اللّه عنه ما معناه‏: الزمْ طرقَ الهدَى، ولا يضرُّكَ قلّةُ السالكين، وإياك وطرقَ الضلالة، ولا تغترَّ بكثرة الهالكين‏.‏

وقد روينا في سنن البيهقي‏ (١٣)  ما يقتضي ما قلته‏.‏

وأما ما يفعله الجهلةُ من القراءة على الجنازة بدمشق وغيرها من القراءة بالتمطيط وإخراج الكلام عن موضوعه فحرام بإجماع العلماء، وقد أوضحت قبحه وغلظ تحريمه وفسق من تمكّن من إنكاره فلم ينكره في كتاب آداب القرّاء، واللّه المستعان‏.‏