|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
KASÂME (YEMİNLER) Katili belli olmadığı halde ölü bir mahallede bulunursa, o mahalle sakinlerinden ölü velisinin seçeceği elli kişi, Allah'a yemin ederler ki, “Biz bu adamı öldürmedik ve katilini de bilmiyoruz.” Yemin yaptıktan sonra o mahalle sakinlerine diyeti yüklenir. Velisi, “Bunlar öldürmüştür.” diye yemine davet edilmez. Yemin, ederse bile cinayetle hüküm verilemez. Mahalle halkı elli kişiyi tamam etmezse, elli (kişi) tamam oluncaya kadar yemin tekrarlanır. Çocuk, deli, kadın ve köleler kasamete (yemin ektirmeye) dâhil olmaz. Kendisinde yara bulunmayan bir ölü bulunursa, ne kasamet ve ne de diyeti yoktur. Burnundan, arkasından ve ağzından kan akarsa yine kasamet ve diyet yoktur. Gözlerinden veya kulağından kan akıyorsa öldürülmüş sayılır. Bir kişi tarafından sürülen bir devenin sırtında biri öldürülmüş bulunursa, onun diyeti sürenin yakınlarına düşer. Bulunduğu mahallenin halkına gelince, onlara bir şey düşmez. Öldürülen şahıs, bir insanın evinde bulunursa, yemin etmek ev sahibine, diyet vermekte yakınlarına düşer. Ebû Hanife'ye göre, kiracılar ev sahipleriyle beraber kasamete (yemin etmek muamelesine) dâhil değildir. Ölü, bir yerde bulunursa, asıl olduğu için o yerin tapusuna sahip kimselere onlardan tek kişi bile kalsa yemin lâzım gelir. Alıcılara bir şey düşmez. Gemide (bir kimse) öldürülmüş olarak bulunduğunda, orada bulunan halka ister gemi sahibi, ister müşteri olsun kasamet (yemin) düşer. Ölü, bir mahallenin camiinde bulunursa, yemin o mahallenin sakinlerine düşer. Umumî camide veya büyük çarşıda bulunduğunda yemin yoktur. Bu durumda diyeti devlet bütçesinden verilir. Yakınında köy ve benzeri bulunmayan bir çölde bulunursa, kanı heder olur (hiç kimseden alınmaz.) İki köy arasında bulunursa, en yakın köye diyet vermek lâzım gelir. Fırat nehrinin ortasında boğulmuş su ile giderken görülürse, kanı heder olur. Eğer suyun kenarında boğulmuş ve orada durmuş ise; o yere en yakın köye diyeti lâzım gelir. Velisi mahalle sakinlerinden birisinin yakasını tutarsa bile, bütün mahallelilerden yemin ve diyet sakıt olmaz. Mahalle sakinlerinden olmayan birisinin yakasına yapıştığı zaman mahallelilerden yemin ve diyet sakıt olur. Öldürmediğine dair kendisinden yemin talep edilen zat, “Ben değil de falan adam öldürttü” dediğinde, Allah'a yemin ettirilerek: «Ben öldürmedim ve falan adamdan başka da öldüreni tanımam.» diyecektir. Hâdise yeri olan mahalle halkından iki kişi o mahalleli olmayan bir kişinin aleyhinde şahitlik ederek bu öldürdü deseler şahitlikleri kabul olunmaz. |
