SAYFA 001 002

TR AR ŞERH

İSTÎLÂD (Câriyesinden Veled Talep Etmek)

Cariye mevlâsından doğurduğu zaman «Ümmülveled» olur. Satışı veya başkasına mülk edinmesi caiz olamaz. Efendisi için kendisiyle cinsî münasebette bulunmak, çalıştırmak, icara vermek ve evlendirilmek caizdir.

Evlâdının nesebesi, ancak efendisinin itirafıyla sabit olur.

Eğer ilk çocuğun nesebini itiraf ettikten sonra diğer bir çocuk doğurursa onun nesebi ikrarsız da sabit olur.

Eğer efendisi ilk çocuğu ikrar ettikten sonra, ikinci çocuğu inkâr ederse, onun sözüyle nesepsiz olur.

Eğer cariyesini evlendirip bir çocuk doğurursa o çocuk annesinin hükmündedir.

Mevlâsı öldükten sonra cariye bütün malından azat olunur. Mevlâsının borcu varsa, alacaklılara o parayı ödemek için çalışması gerekmez.

Kişi, başkasının cariyesini nikâhla vatederse (cinsî münasebette bulunursa) ve cariye ondan bir çocuk doğurursa bilâhare onu efendisinden satın alırsa kendisine ümmülveled olur.

Baba, yavrusunun cariyesiyle münasebette bulunduğunda cariye bir evlât doğurursa ve baba da onun nesebini iddia ederse nesebi sabit olur ve cariye de babaca ümmülveled olur.

Ancak baba, cariyenin esas sahibi olan evlâdına kıymetini verir. Cariyenin «ukru» ve çocuğunun kıymeti babaya düşmez. Eğer pederi hayatta olduğu halde dedesi cariye ile temas ederse doğan çocuğun nesebi sabit olamaz. Eğer babası ölü olduğu halde dedesi cariyesini kullanır, çocuk meydana gelirse, dedesinden babadan nesebi sabit olduğu gibi nesebi sabit olur.

Cariye, iki kişi arasında müşterek olup doğurduğu zaman birisi “Bu çocuk benimdir.” diye iddia ederse, çocuğun nesebesi ondan sabit ve cariye onun ümmülveledi olur. Cariyenin yarı ukrunu ve yarı kıymetini ortağına vermelidir. Cariyenin doğurduğu çocuğun kıymetinden ortağına vermek kendisine düşmez.

Cariyelerinden doğup meydana gelen çocuğu, her ikisi de iddia ederse, her ikisinden nesebi sabit olur. Cariye her ikisinin de ümmülveledi olur. Yekdiğerine maliyle ukrun yarısıyla borçlu olur. Oğlan, her ikisinden de tam evlât irsini alır, fakat onların ikisi çocuktan bir baba irsini elde ederler.

Mevlâ, akdi kitabet yapmış kölesinin cariyesiyle düşüp kalkar, cariye doğurduğu zaman “Çocuk benimdir.” diye iddia ederse —eğer mükâtep mevlâsını doğrularsa— çocuğun nesebi mevlâdan sabit olur. Fakat mükâtebine cariyesinin ukrunu ve evlâdının kıymetini verir ve cariye de kendisine ümmülveled olamaz. Eğer mükâtep köle, efendisini iddiasında yalanlarsa, nesebi sabit olamaz.