SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024

TR AR SERH 1 SERH 2

16 TİLÂVET SECDESİ1

Tilâvet Secdesinin Sebebi ve Hükmü

Tilâvet secdesinin sebebi, secde âyetinin okunmasıdır. (Bu ayeti) okuyanların ve duyanların tilâvet secdesi yapmaları gerekir, sözün doğrusu (duyanların da secde edeceği)dir. (Secde âyeti) namaz dışında okunması halinde hemen secde etmek şart değildir ancak) tehir edilmesi tenzîhen mekruhtur. Farsça (tercümesini) de olsa secde âyetini okuyan bir kimseye secde etmek vaciptir, ayetteki secde kelimesinden bir harfin, kendinden önceki veya sonraki kelimeyle birlikte okunması secde âyetinin tamamının okunması gibidir. Doğrusu da budur.

Secde Âyetleri

Secde âyetlerinin sayısı on dörttür ki, bunlar, A'râf, Ra'd, İsrâ, Meryem, Hac, Furkan, Nemi, Secde, Sâd, Fussilet, , İnşikak ve Alak sûrelerinde bulunmaktadır.

Tilâvet Secdesi Kimlere Vaciptir, Kimlere Değildir?

Dinlemek maksadıyla olmasa bile tilâvet secdesini duyanların secde etmeleri vaciptir. Ancak hayız ve loğusa olanlara vâcib olmadığı gibi, secde âyetini imama uymuş bir başka kimseden duyan) imam ve cemaate (da vacip değildir. İmam ve cemaatin secde âyetini) imama uymuş olmayan kimselerden duymaları halinde namazdan sonra secde ederler. Namaz içinde secde etmeleri (ancak yaptıkları bu secde) namazlarını bozmaz. Açık âyete göre (de bu böyle)dir.

Tilâvet, okumak demektir. Tilâvet secdesinin doğru olabilmesi için üç şart gereklidir: Bunlardan birisi) cünüp, hayızlı, loğusa, abdestsiz olmamak ve pislikten uzak bulunmaktır. Bir özür söz konusu değilse tilâvet secdesi için teyemmüm edilmez. (Geri kalan şartlar ise) kıbleye dönmek ve avret mahallini kapatmaktır. Tilâvet secdesinin rüknü, alnı yere koymaktan ibarettir; hükmü ise şöyle izah edilebilir: Eğer secde âyeti namazda okunmuşsa hemen secde etmek vaciptir. Namaz dışında okunması hâlinde ise hemen yapılması şartı yoktur.

Manası anlaşıldığı takdirde (secde âyetinin) Farsça (tercümesini duymakla da secde etmek) vacip olur ki, itimada şayan olan da budur. (Ancak secde âyetinin) uyumakta olan birinden ve îliden duyulması halinde vacip olup olmayacağı hususunda ihtiyat vardır... (Secde âyetinin) kuşlardan duyulması ve aks-i seda arak yansıması halinde ise secde etmek vacip olmaz.

Tilâvet Secdesi Nasıl ve Ne Zaman Edâ Edilir?

Namaz içinde (eda edilecekse) namazın rükû ve secdesinden ayrı olarak bir rükû veya bir secdeyle eda edilir. (Namazda okuyan) secde âyetinden sonra ikiden fazla âyet okumadan tilâvet secdesine de niyet edilerek yapılan namaz rükûsu ve niyet edilmese bile namaz için yapılan secde tilâvet secdesi yerine geçer, secde âyetini, kendisine uymadığı bir imamdan işiten yahut imamın secde âyetini okuduğu rek'attan) başka bir rek'atta imana uyan kimse (tilâvet secdesini) namaz hâricinde yapar. (Bu konudaki en açık (ve kuvvetli görüş) de budur. İmam tilâvet secdesini yapmadan evvel kendisine uyanlar, imamla birlikte secde ederler. Secde âyetinin okunduğu rek'atta imam tilâvet secdesini yapaktan sonra kendisine uyanlar, tilâvet secdesine hükmen yetişmiş sayılacaklarından secde etmeleri gerekmez ve (artık) namaz içinde vâcip olan bu secde, namaz dışında kaza edilmez. Eğer (bir kimse) secde âyetini namaz dışında okumuş, secde etmiş, sonra namazda (aynı âyeti) bir daha okumuşsa bunun için de ayrıca secde eder; (ama namaz dışında okuduğu âyet için) daha önce secde etmeyen bir kimse, bir secde âyetim iki ayrı yerde değil de aynı yerde tekrarlamış gibi (kabul edileceğinden, her iki secde âyeti için) namaz dahilinde yapacağı tek secde yeterli olur. Açık (ve kuvvetli) rivayete göre de bu böyledir.

Bir Yer Nasıl Değiştirilmiş Sayılır?

Dokuma ipini yere veya duvara çakılmış kazıklara geçirmek üzere de olsa, bulunulan bir yerden bir başka yere intikal etmektir (ağaç) dalından diğerine geçmekle, ırmakta veya büyük bir azda yüzmekle (mekân ve) yer değiştirilmiş sayılır. (Diğer işler içerisinde) en doğrusu budur.

Hangi Hallerde Yer ve Meclis Değiştirilmiş Sayılmaz?

Evin (odalarından birinin yahut) büyük de olsa caminin bir yanından diğer tarafına geçmekle ve geminin yürümesiyle yerleştirilmiş olmayacağı gibi, (secde âyetinin yeri) bir rek'at içerisinde iki rek'atta tekrarlanmasıyla da değişmiş olmaz. (Öte yandan) bir yudum su (içmek)le, iki lokma (yemek yemek)le, iki adım yürümekle, (bir yere) yaslanmakla, oturup kalkmakla, (secde âyetinin okunduğu yerde) inmekle ve üzerinde namaz kıldığı hayvanın yürümesiyle de yer değiştirilmiş olmaz.

Yerini değiştiren bir kimsenin, secde âyetini (yer değiştirmeksizin) mahalde okuyan birinden bu âyeti her duyuşunda secde etmesi vacip olur. Aksine, bir mahalde farklı okuyuculardan secde âyeti duyan kimsenin mükerrer secde etmesi gerekmez. Doğrusu da budur.

Diğer Bazı Hususlar

Bir sûreyi okuyup yalnızca secde âyetini bırakmak mekruh; bunun (yani bir sûreden yalnızca secde âyetini okumak) ise mekruh değildir. Ancak bu âyete bir veya daha fazla âyet ilâve etmek menduptur.

(Öte yandan secde âyetine) hazırlıklı olmayanları düşünerek bu ayeti gizli okumak, (oturduğu yerde okuyanların) ayağa kalktıktan sonra de yapmaları, (secde âyetini) duyan kimse (secde ettiği zaman) bu iti okuyup secde eden kimseden evvel başını kaldırmaması (da aynı şekilde) menduptur. (Bu bakımdan secde âyetini) okuyanın öne geçmesi, yanlarında saf bağlamaları (kendilerine) emir olunmaz, aksine nasıl bunuyorlarsa o halde secde ederler.

Tilâvet Secdesinin Şartları

Tilâvet secdesinin sıhhatinin (doğru olabilmesinin) şartları iftitah tekbiri hariç, tıpkı namazın sıhhatinin şartlan gibidir.

Tilâvet Secdesinin Yapılışı

Tilâvet secdesi, iki tekbir ile ki, bunlar sünnettir bir secdeden ibarettir. (Tilâvet secdesinin) tekbirinde el kaldırılmaz, (bu secde için) teşehhüde oturulmaz, selâm verilmez.