BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

15 - Dünyanın Bitmesi ve Kıyâmet Gününde Haşrin Beyanı Bâbı

7376- Bize Ebû Bekr b. Ebi Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. İdris rivâyet etti. H.

Bize İbnû Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize "babamla Muhammed b. Bişr rivâyet ettiler. H.

Bize Yahya b. Yahya da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mûsa b. A'ym haber verdi. H.

Bana Muhammed b. Râfİ' dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Üsâme rivâyet etti.

Bu râvilerin hepsi İsmail b. E'oî Hâlid'den rivâyet etmişlerdir. H.

Bana Muhammed b. Hatim de rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Yahya b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmail rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Kays rivâyet etti.

(Dedi ki): Ben Benî Fihrin kardeşi Müs-tevrid'den dinledim. (Şöyle diyordu): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Vallahi âhiretin yanında dünya ancak birinizin şu parmağını denize koyduğu kadarcıktır. Parmağın ne ile döneceğine bir baksın!» buyurdular. Yahya şehadet parmağı ile ibarette bulunmuştur.

Yahya'dan başka bütün râvilerin hadîsinde: «Ben bunu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) söylerken işittim...» ibaresi vardır.

Ebû Üsâme'nin hadîsinde: «Benî Fihrin kardeşi Müstevrid b. Şed-dâd'dan...» ibaresi vardır. Yine onun hadîsinde: «İsmail baş parmağıyle işaret etti, dedi.» İfadesi vardır.

7377- Bana Züheyr b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yahya b. Saîd, Hatim b. Ebî Sağîra'dan rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana İbn Ebî Müleyke, Kaâsım b. Muhammed'd en, o da Âişe'den naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i:

«İnsanlar kıyâmet gününde yalınayak, çıplak, sünnetsiz olarak hasredilecek.» buyururken işittim.

— Ya Resûlallah! Kadın ve erkekler beraber olup, birbirlerine bakacaklar'mı? dedim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Yâ Âişe! Mesele birbirlerine bakmaktan da kötü!» buyurdular,

7378- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile İbn Nümeyr' de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ebû Hâlid El-Ahmer, Kâtım b. Ebî Sağîra'dan bu is-nadla rivâyet etti. Ama hadisinde «sünnetli olarak...» tâbirini anmadı.

7379- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb, İshak b. İbrahim ve İbn Ebî Ömer rivâyet ettiler. (İshak: Ahberana, ötekiler: Haddesena tâbirlerini kullandılar. Dediler ki): Bize Süfyan b. Uyeyne, Amr'dan, o da Saîd b. Cübeyr'den, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti. İbn Abbâs, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'i hutbe okurken dinlemiş. Şöyle diyormuş:

«Şüphesiz ki, sîz Allah'a yürüyerek yalınayak, çıplak, sunnetsiz olarak kavuşacaksınız.»

Züheyr kendi hadîsinde: «Hutbe okurken...» kaydını anmamıştır.

7380- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Veki' rivâyet etti. H.

Bize Ubeydullah b. Muâz da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti. Her iki râvi Şu'be'den rivâyet etmişlerdir. H..

Bize Muhammed b. Müsennâ ile Muhammed b. Beşşar dahi rivâyet ettiler. Lâfız İbn Müsennâ'nındır. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Muğîra b. Nu'man'dan, o da Saîd b. Cübeyr'den, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir va'z dolayısıyle hutbe okumak için aramızda ayağa kalktı ve:

"Ey insanlar! Hiç şüphe yok ki, siz Allah'a yalınayak, çıplak, sünnetsiz olarak hasredileceksiniz. (İlk yaratmaya nasıl başladıksa, üzerimize va'd olarak onu öylece iade edeceğiz. Biz va'dimizİ yaparız.) Süre-i Enbiya, âyet: 104 Dikkat edin ki, kıyâmet gününde mahlûkatın ilk giydirileni İbrahim (aleyhisselâm) olacaktır. Dikkat edin ki, benim ümmetimden bir takım adamlar getirilecek, fakat onlar sol tarafa alınacaktır. Bunun üzerine ben: Yarabbi! Bunlar benim ashabınıdır, diyeceğim. (Bana) ; Bunların senden sonra ne modalar çıkardıklarını sen bilmezsin? denilecek? Ben de sâlih kulun dediği gibi (Ben onlara aralarında bulunduğum müddetçe şâhid oldum. Benim ruhumu kabzedince (artık) onların üzerine rakib sen oldun. Sen her şeye şâhidsin. Onları azab edersen, şüphesiz onlar senin kullarındır. Affedersen şüphe yok ki, Aziz Hakim olan ancak sensin) Sure-i Mâide, âyet: 117-118 diyeceğim. Bunun üzerine bana: Sen onlardan ayrılalı onlar geriye dönmekte devam ettiler, denilecektir.»

Veki' ile Muâvın hadîsinde: «Bunun üzerine sen onların, senden sonra ne modalar çıkardıklarını bilmezsin, denilecek...» cümlesi vardır.

Bu rivâyetleri Buhârî «Kitâbu'r-Rikâk»'da; Hazret-i Âişe rivâyetini Nesâî «Kitâbu’l-Cenâiz» ile «Kitabu't-Tefsir»'de; İbnû Mâce Kitabu'z-Zühd»'de tahric etmişlerdir.

Bâbımızın ilk rivâyetindeki «Bınıeterciu» kelimesi «Bimeyerciu» şeklinde de rivâyet edilmiştir. Bu takdirde zamir parmağa değil, şahsa râci olur. Fakat zamirin parmağa râci olması daha münâsibdir. Maksad parmağa çok su dokunmaz, demektir. Hadîsden murad şudur: Âhiretin devamlı lezzet ve nimetlerine nisbetle dünyanın fâni nimetleri denizden alınan bir katre gibidir.

Gurl: Ağrelin cem'idir. Ağrel sünnet edilmemiş kimse demektir. Çocuğu sünnet ederken kesilen deri parçasına arablar gürle derler. Ü\x na-disaen maksad; kıyâmet gününde insanların cisimlerinden hiç bir şey kaybetmemek şartıyle dünyaya geldikleri andaki şekilleriyle haşrolunacaklarını beyândır.

Kıyâmet gününde İbrahim (aleyhisselâm)’in Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem)’den önce giydirilmesi bâzılarına göre sünnet olmak ilk defa onun şeriatında meşru olduğu içindir. Sünnet olurken avret mahalli açıldığı için tesettür mukâfatı evvelâ ona verilecektir. Bazıları bundaki hikmetin Hazret-i İbrahim ateşe atılırken elbisesinden soyulmuş olmasını söylemişlerdir. Bu rivâyetteki sâlin kuldan murad Isâ (aleyhisselâm)'dır. Âyet-i kerîme onun sözlerini beyan etmektedir. Mürtedlerden murâd; ne olduğu ihtilaflıdır. Bazılarına göre bunlar Hazret-i Ebû Bekr devrinde dinden dönenlerdir. Hallâbi: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) murted sözüyle dinden dönenleri değil, vazifelerini yapmayanları kastetmiştir. Allah'a hamdolsun ki, sahabeden hiç bir kimse dinden dönmemiş sadece bedevilerden bir takım beyinsizler dönmüşlerdir.» diyor. Kâdî Iyâz da: «Bunlar biri asîler, diğeri küfre dönenler olmak üzere iki sınıfdır.» demiştir. Bu hadîsin şerhi «Kitâbu't-Tahara»'da geçmişti.

Müslim sarihlerinden Übbî , Peygamberlerin yüksek makamlarına bakarak onların çıplak haşredilmeyeceklerine kail olmuştur. Ona göre İbrahim (aleyhisselâm)’in giydirilmesi haşrden önce kabirden kalkarken olacaktır.

7381- Bana Züheyr b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ahmed b. İshak rivâyet etti. H.

Bana Muhammed b. Hatim de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Beliz rîvâyet etti. Her iki râvî demişler ki: Bize Vüheyb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Tavus babasından, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen rivâyet etti. (Şöyle buyurmuşlar):

«İnsanlar üç fırka olarak haşredileceklerdir.

1- İstekliler, ürkekler,

2- iki kîşi bir deve üzerinde, üç kişi bir deve üzerinde, dört kişi bir deve üzerinde ve on kişi bir deve üzerinde olanlar,

3- Geri kalanlarını cehennem toplayacak, geceledikleri yerde onlarla beraber geceleyecek, istirahat ettikleri yerde onlarla beraber istirahat edecek; sabahladıkları yerde onlarla beraber sabahlayacak, akşamladıkları yerde onlarla beraber ak-şamliyacaktır.»

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbu'r-Kikak»'da tahric etmiştir. Onun rivâyetinde «Râğıbîne» ve «Rahibine» kelimeleri birbiri üzerine vav ile at-îedilmişlerdir. İsteklilerden murad; ilk davrananlardır. Ürkeklerden murad da; mü'minlerin geri kalanları ve külfardır. Bunlar birinci fırkayı teşkil edenlerdir ki, fırsat elde İken hemen hayvanlarına binerek ilerisi için ümitli, geride bıraktıklarından ürker bir halde yola koyulacaklardır. İkinci fırka yalnız başına binecek hayvan bulamadığı için ele geçirdikleri hayvana İkişer ikişer, üçer üçer ilâh... bineceklerdir. Üçüncü fırkaya binecek hayvan kalmayacak, onları ateş toplayıp sürecektir. Buradaki ateşten murad; dünya ateşidir. Bazıları bunun fitne ateşi olduğunu söylemişlerdir.

Kurtubî haşrin ikisi dünyada, ikisi de âhirette olmak üzere dört defa yapılacağım söylemiştir. Buradaki haşir kıyâmetin önce dünyanın sonur.ia olacaktır ki, kıyâmet alâmetlerinin en sonuncusu da budur. Nitekim bu cihet kıyâmet alâmetleri bahsinde göreceğimiz bir hadîsle sarahaten bildirilmiştir.