BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

5- Yahûdilerin Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’e Ruhu Sormaları ve Teâlâ Hazretlerinin: «Sana Ruhu Soruyorlar...» Âyeti Bâbı

7237- Bize Ömer b. Hafs b. Gıyâs rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize A'meş rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana İbrahim Alkame’den, o da Abdullah'dan naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi): Bir defa ben Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'le birlikte bir ekinlikte yürüyordum. Kendisi bir hurma dalına dayanıyordu. Aniden ya-hudilerden bir cemaatın üzerine uğradı. Yahûdiler birbirlerine:

— Ona ruhu sorun! dediler. Ve şöyle konuştular:

— Ona sormaya sizi sevkeden nedir? O sizin karşınıza hoşlanmadığınız bir şeyle çıkmıyor! Fakat yine de ona sorun! dediler. Bunun üzerine biri kalkıp gelerek ona ruhu sordu. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) sükût buyurdu. Ona hiç bir cevab vermedi. Anladım ki, kendisine vahy geliyor. Yerimde durdum. Vahy inince şöyle buyurdular:

"Sana ruhu soruyorlar.

(Dedi ki): Ruh Rabbimin işidir. Size ilim nâmına ancak az bir şey verilmiştir." Sûre-i İsra, âyet: 85

7238- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Saîd El-Eşecc rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Veki rivâyet etti. H.

Bize İshak b. îhrâhim El-Hanialî ile Alî b. Haşrem dahi rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsa b. Yûnus haber verdi.

Her iki râvî A'meş'den, o da İbrahim'den,- o da Alkame’den, o da Abdullah'dan naklen rivâyet etmişlerdir. Abdullah: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'le birlikte Medine'de bir ekinlikte yürüyordum, diyerek Hafs'ın hadîsi gibi rivâyet etmiştir. Şu kadar var ki, Veki'in hadîsinde: «İlimden size ancak az bir şey verilmiştir.» İsa b. Yûnus'un hadîsinde ise İbn Haşrem'in rivâyetinden olmak üzere: «Onlara ilimden ancak az bir şey verilmiştir.» ibareleri vardır.

7239- Bize Ebû Saîd El-Eşecc rivâyet etti.

(Dedi ki): Abdullah b. İdris'i şöyle derken işittim. Ben A'meş'den dinledim. Bu hadîsi Abdullah b. Mûrra'dan, o da Mesruk'dan, o da Abdullah'dan naklen rivâyet ediyordu. Abdullah Şöyle dedi: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir hurmalık içindeydi. Bir hurma dalma dayanıyordu...

Sonra râvî yukarkilerin A'meş'den rivâyet ettikleri hadîs gibi nak-letmiştir. O rivâyetinde:

«Size ilimden ancak az bir şey verilmiştir.» demiştir.

Bu hadîsi Buhârî «İlim», «Tevhid», «Tefsir» ve «İ'tisam» bahislerinde; Tirmizî ile Nesâî «Tefsir» bahsinde muhtelif râvilerden tahric etmişlerdir. Tirmizî: «Bu hadîs hasen sahihtir.» demiştir.

Mârâbeküm: Tâbiri, sizi ona sual sormaya ne şevketti? mânâsına geldiği gibi: Size bu hususta şüphe veren odur ki, ona sormaya muhtaç oluyorsunuz? mânâsına da gelebilir. Bazıları bu hadîsdeki «Eskete» kelimesine sükût buyurdu, mânâsı vermiş. Bir takımları boynunu önüne eğdi, diğerleri de, ondan yüz çevirdi, demişlerdir.

Ma'zirî diyor ki: «Ruh ve nefis hakkında söz söylemek en derin ve ince meselelerdendir. Bununla beraber insanlar bu babda çok söz söylemiş, birçok eserler te'lif etmişlerdir. Ebû'l-Hasen El-Eş'arî ruh, giren-çıkan nefestir, demiş; İbn Bâkıllâni, Eş'ari'nin söylediği ile hayat arasında mütereddit bir şeydir, demiş; bir takımları ruhun lâtif bir cisim olup, zahirî cisimlere ve a'zaya iştirak ettiğini söylemiş, bazıları da: Ruhu Allah'dan başka kimse bilmez, demişlerdir. Cumhûra göre, ruh malûmdur. Onlar da bu kaviller üzerinde ihtilâf etmiş; kimisi ruh kandır, demiş; bazısı daha başka bir şey söylemiştir. Âyet-i kerîme'de ruhun bilinmeyeceğine, onu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in bilmezliğine delil yoktur. O ancak âyet-i kerîmedeki beyanatla cevab vermiştir.»

Ruhla nefsin aynı şey olup olmadığı da ihtilaflıdır. Esah olan kavle göre bunlar ayrı ayrı şeylerdir.

7240- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Abdullah b. Saîd El-Eşec rivâyet etliler. Lâfız Abdullah'ındır. (Dediler ki): Bize Veki' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize A'meş, Ebû'd-Duhâ'dan, o da Mesruk'dan, o da Habbab'dan naklen rivâyet etti. Habbab şöyle demi;: Benim Âs b. Vâil'-de alacağım vardı. Onu almak için kendisine gittim de bana:

— Muhammed'e küfretmedikçe sana asla bir şey ödemem, dedi. Ben de kendisine:

— Sen ölüp sonra dirilinceye kadar, ben Muhammed'e asla küfrede-mem, dedim.

— Ben öldükten sonra dirilecek miyim? Öyleyse mala ve çoluğa -Çocuğa döndüğüm vakit sana borcumu öderim, dedi.

Veki

Dedi ki: A'meş de böyle söyledi, dedi ki: Bunun üzerine şu âyet indi:

«Bizim âyetlerimize küfredene ne dersin. Bana mutlaka mal ve çoluk çocuk verilecektir, dedi.» Âyet tâ:

«Bize yalnız başına gelecektir...» cümlesine kadar inmiştir.

7241- Bize Ebû Küreyb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Muâviye rivâyet etti. H.

Bize İbn Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize balram rivâyet etti. H.

Bize İshâk b. İbrahim dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Cerir haber verdi. H.

Bize İbn Ebî Ömer de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Süfyan rivâyet etti. Bu râvilerin hepsi A'meş'den bu isnadla Veki’ın hadîsi gibi rivâyette bulunmuşlardır. Cerir'in hadîsinde:

«Dedi ki: Câhiliyyet devrinde demirci idim. Âs b. Vâile bir iş yaptım da, ondan alacağımı istemeğe gittim.» ibaresi de vardır.

Bu hadîsi Buhârî, «Buyu'», «Tefsir» ve «İcâre» bahislerinde; Tirmizî ile Nesâî «Kitâbu't-Tefsir»'de muhtelif râvilerden tahric etmişlerdir.

Âs İbn Vâil câhiliyyet devrinin zındıklarındandır. Mukâtil'in beyânına göre Hazret-i Habbab kuyumcu imiş. Âs İbn Vâile zînet yapmış. Ücretini isteyince: «Siz cennette ipek, altın, gümüş olduğunu söylemiyor musunuz?» demiş. Habbab: Evet! cevâbını vermiş. Öyle ise aramızda buluşacağımız yer cennet olsun, demiş. Ve onunla alay etmiş. Bunun üzerine hadîsde zikri geçen âyet-i kerîme İnmiştir.