BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

35- Kehanetin ve Kahinlere Gitmenin Haram Kılınması Bâbı

5949- Bana Ebû't-Tâhir ile Harmele b. Yahya rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus, İbn Şihab'dan, o da Ebû Seleme b. Abdirrahman b. Avf'dan, o da Muâviye b. Hakem Es-Sülemî'den naklen haber verdi. Muâviye şöyle dedi: Ben:

— Ya Resûlallah! Bir takım şeyleri biz câhiliyyet devrinde yapıyorduk, kâhinlere gidiyorduk, dedim.

«Artık kâhinlere gitmeyin!» buyurdu. Ben:

— Teşe'ümde bulunuyorduk, dedim.

«Bu sizden birinizin nefsinde bulduğu bir şeydir. Sakın size mâni olmasın!» buyurdular.

5950- Bana Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Huceyn (yani İbn Müsennâ) rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys Ukayl'den rivâyet etti. H.

Bize İshâk b. İbrahim İle Abd b. Humeyd de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Abdürrezzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize Ma'mer haber verdi. H.

Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şebâ-be b. Sevvâr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Zi'b rivâyet etti. H.

Bana Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İshâk b. İsa haber verdi.

(Dedi ki): Bize Mâlik haber verdi. Bu râvilerin hepsi Zührî'den bu isnadla Yûnus'un hadîsi mânâsında rivâyette bulunmuşlardır. Yalnız Mâlik kendi hadîsinde teşe'ümü zikretmiştir. Ama onda kâhinler zikredilmemiştir.

5951- Bize Muhammed b. Sabbâh ile Ebû Bekr b. Ebî Şeybe dahi rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail (bu zât İbn Uleyye'dir) Haccâc Es-Savvâfdan rivâyet etti. H.

Bize İshâk b. İbrahim de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsâ b. Yûnus haber verdi.

(Dedi ki): Bize Evzâî rivâyet etti. Her iki râvi Yahya b. Ebî Kesîr'den, o da Hilâl b. Ebî Meymûne'den, o da Atâ' b. Yesar'dan, o da Muâviye b. Hakem Es-Sülemî'den. o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen, Zührî'nin Ebû Seleme'den, onun da. Muâviye'den rivâyet ettiği hadîs mânâsında rivâyette bulunmuşlardır. Yahya b. Ebî Kesîr'in hadîsinde şu ziyâde vardır: «

Dedi ki: Ben bizden de bir takım adamlar var ki. hat çiziyorlar, dedim. Buyurdular ki: Peygamberlerden bir Peygamber hat çizerdi. İmdi kimin hattı onunkine uyarsa onun gibi olur.»'

Kâhin, gâibden haber verdiğini iddia eden kişidir. Bu hususta kitabımızın namaz bahsinde söz geçmişti. Kâdî Iyâz’ın beyânına göre Arablarda üç kısım kâhinlik vardı. Birinci kısım kâhinin cinlerden bir dostu olup gökyüzünden çaldığı haberleri ona verirdi. Bu kısım Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in gönderilmesiyle bâtıl olmuştur. İkinci kısım kâhine cinnî yeryüzünde olup bitenleri uzakta ve yakında vuku bulan gizli şeyleri haber verirdi.

Nevevî: «Bu kısmın mevcut olması ihtimalden uzak değildir.» diyor. Mu'tez ile taifesi ile kelâm ulemâsından Bazıları bu iki nevî kâhinliği kabul etmemiş; muhalattan saymışlardır.

Nevevî: Bunda muhal sayacak ihtimalden uzak görecek birşey yoktur. Lâkin insanlar bu kâhinleri tasdik ve tekzîb ederler. Yasak olan onları dinlemek ve tasdik etmektir.» diyor. Üçüncü kısım kâhinler müneccimlerdir. Bunlar yıldızlara bakarak bir takım hükümler çıkarmaya çalışırlar. Nevevî bu hususta şunları söylemektedir: «Bu nevîde Allahü teâlâ bazı kimselere bir gûna kuvvet halkeder. Lâkin burada yalan galibdir. Arraflık denilen fen de bunda dâhildir. Arraf: Hâdisâta bir takım mukaddime ve sebeplerle istidlal eden ve hâdisâtm meydana geleceğini bunlarla bildiğini iddia eden kimsedir...

Bu kısımların hepsine kehânet denilir. Ve şeriat hepsinin yalan olduğunu meydana çıkarmış, kâhinleri dinleyip, tasdik etmeyi yasak etmiştir.» Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Hazret-i Muâviye'ye': «Bu sizden birinizin nefsinde bulduğu bir şeydir. Sakın sîze mâni ol-masinl» diyerek verdiği cevâbın mânâsı: Âdete göre sizin içinize uğursuzluk diye bir şey siner. Ama siz buna bakmayın, niyet ettiğiniz işten geri kalmayın, demektir.

Tenbih: Astronomi ve kozmoğrafya gibi gökteki varlıklardan bahseden ilimlerin kehânetle bir ilgisi yoktur.

Hat çizmekten murad reml'dir. Hat çizen Peygamberlerin kim olduğu ihtilaflıdır.

Bazıları Danyal , bir takımları da İdris (aleyhisselâm) olduğunu söylemişlerdir.

«Kimin hattı onunkine uyarsa onun gibi olur.» cümlesinden murad:

Bazen onun hattına isabet edileceğini haber vermektir. Yoksa onun hattına isabet ederse caiz olur demek değildir. Nitekim remi ve nücûm gibi bâzı fenler bâzı peygamberlere mucize olarak verilmiş, sonra bunlar şeriat tarafından men edilmişlerdir. Hadîsin bu kısmı hakkında namaz bahsinde izahat verilmişti.

5952- Bize Ahd b. Humeyd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrezzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize Ma'mer Zührî'den, o da Yahya b. Urve b. Züheyr'den, o da babasından, o da Âİşe'den naklen haber verdi. Âişe şöyle dedi: Ben:

— Ya Resûlallah! Kâhinler bize bir şey söyler de onu hakikat bulurduk, dedim.

«Bu doğru olan sözdür, onu cinni kapar da velîsinin kulağına atar; ona yüz tane de yalan katar.» buyurdular.

5953- Bana Seleme b. Şebîb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hasen b. A'yen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma'kil (bu zât İbn Ubeydil-lah'dır) Zührî'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Yahya b. Urve haber verdi ki: Urve'yi şöyle derken işitmiş: Âişe şunu söyledi:

— Bir takım insanlar Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e kâhinleri sordular, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de onlara:

«Kâhinler bir şey değildirler.» cevâbını verdi.

— Ya Resûlallah! Onlar hazan birşey söylüyorlar da hakikat çıkıyor, dediler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem);

«Bu söz cinlerdendir. Cinni onu kapar da velîsinin kulağına tavuğun gıdaklaması gibi gıdaklar. 8u suretle ona yüz yalandan daha fazlasın? karıştırırlar.» buyurdular.

5954- Bana Ebû't-Tâhir de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Muhammed b. Amr, İbn Cüreyc’den, o da İbn Şihab'dan naklen bu isnadla Ma'kıl'ın Zührî'den rivâyeti gibi haber verdi.

5955- Bize Hasen b. Ali El-Hulvânî ile Abd b. Humeyd rivâyet ettiler. Hasen: Bize Ya'kub rivâyet etti, dedi. Ya'kub

(Dedi ki): Bize babam Sâlih'den, o da İbn Şihab'dan naklen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Ali b. Hüseyn rivâyet etti ki: Abdullah b. Abbâs şunları söylemiş: Bana Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından ensar-dan bir zat haber verdi ki, kendileri bir gece Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’le birlikte otururlarken bir yıldız göçmüş ve ortalık aydınlanmış. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onlara:

«Böyle bir şey göçtüğü vakit cahiliyye devrinde ne derdiniz?» diye sormuş.

— Allah ve Resûlü bilir. Biz bu gece büyük bir adam doğdu ve bu gece büyük bir adam öldü derdik, cevâbını vermişler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Yıldız ne bir kimsenin ölümü için göçer, ne de hayatı için. Lâkin Rabbimiz Tebâreke ve Teâlâ bir şey takdir buyurdumu arşı taşıyan melekler tesbih eder. Arkasından onlardan sonra gelen gök ehli tesbih eder. Tâ ki tesbih şu alt semânın sakinlerine ulaşır. Sonra arşı taşıyanların arkasından gelenler arşı taşıyanlara:

— Rabbiniz ne buyurdu? diye sorarlar. Onlar da ne buyurduğunu kendilerine haber verirler. Böylece semâvât sakinleri birbirleriyle haberleşir, nihayet haber şu alt semâya ulaşır. Ve cinler işitileni kaparak onu velîlerine aktarır ve bu yıldızla taşlanırlar. Olduğu gibi getirdikleri (haber) haktır. Lâkın onlar ona yalan karıştırırlar ve ziyâde ederler.»

5956- Bize Züheyr b. Harb da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Velid b. Müslim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Amr'Evzâî rivâyet etti. H.

Bize Ebû't-Tâhir ile Harmele de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus haber verdi. H.

Bana Seleme b. Şebib dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hasen b. A'yen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma'kıl (yani İbn Ubeydillah) rivâyet etti.

Bu râvilerin hepsi Zührî'den bu isnadla rivâyette bulunmuşlardır. Şu kadar var ki Yûnus: «Abdullah b. Abbâs'dan rivâyet olunmuştur.

(Dedi ki): Bana Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından ensar-dan bir takım adamlar haber verdi.» demiştir. Evzâî'nin hadîsinde: «Lâkin ona yalan karıştırırlar ve ziyâde ederler.» Yûnus'un hadîsinde ise: «Lâkin onlar ona ilâve ve ziyâde ederler.» denilmiştir. Yûnus'un hadîsinde şu ziyâde de vardır: «Allah buyurdu ki: Nihayet kalblerinden korku giderilince:

— Rabbiniz ne buyurdu? diye sorarlar. (Onlar da):

—"Hakkı söyledi, derler." Sebe' Sûresi, Âyet: 23

Mâkıl’ın hadîsinde ise Evzâîrnin dediği gibi: «Lâkin onlar bu habere yalan karıştırır ve ziyâde ederler.» cümlesi vardır.

Cinnînin semâdan kaptığı sözü velîsi yani dostu olan kâhine tavuğun gıdaklamasına benzer bir şekilde aktarmasını Hattâbî ile diğer bâzı âlimler şöyle izah etmişlerdir: «Cinnî işittiklerini kâhinin kulağına söylerken onu diğer şeytanlar da işitirler. Nitekim tavuk arkadaşlarına bir şey bulduğunu sesiyle bildirir. Onlar da ona cevâp verirler. Burada bir vecih daha var ki o da şudur: Rivâyet yani şişenin şırıltısı gibi şeklinde olabilir. Bu takdirde cinnî kâhinin kulağına sürahideki suyun çıkardığı ses gibi şırıltılı bir sesle söyler demek olur.»

5957- Bize Muhammed b. Müsennâ El-Anezî rivâyet etti. .

(Dedi ki): Bize Yahya (yani İbn Saîd) Ubeydullah'dan, o da Nâfi'den, o da Safiyye'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in bir zevcesinden, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti:

«Her kim bir ar rafa gelir de ona bir şey sorarsa, kırk gecelik namazı kabul olunmaz.» buyurmuşlar.

Arrâfın kâhinlerden sayıldığını yukarda görmüştük.

İbn Esir Arrâf gibi bildiğini iddia eden müneccim -yahut kâhindir. Halbuki bu ilmi Allah kendine tahsis etmiştir, demiş. Hattâbî ve başkaları ise şöyle tarif etmişlerdir: Arrâf, çalınan ve kaybolan malın yerini bulacağını iddia eden kimsedir.

Arrâfa bir şey soran kimsenin namazının kabul edilmemesinden murad sevabının yokluğudur. Namazı iade etmesi gerekmez. Nitekim gasbe-dilen bir yerde namaz kılmak mekruhtur. Fakat kazası îcâb etmez. Bu hususta ulemâ müttefiktirler.