BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

11- Bir İnsanı Önceden Oturduğu Mubah Yerinden Kaldırmanın Haram Kılınması Bâbı

5812- Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bana Muhammed b. Hunıh b. Muhacir dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen haber verdi.

«Sakın biriniz bir kimseyi yerinden kaldırıp, sonra oraya oturmasın!) buyurmuşlar.

5813- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullar b. Nümeyr haber verdi. H.

Bize İbn Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyel etti. H.

Bize Züheyr b. Harb dahi rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Yahya (bu zat Kattan'dır) rivâyet etti. H.

Bize İbn Müsennâ da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdül-Vahhat (yani Es-sekafî) rivâyet etti. Bu râvilerin hepsi Ubeydullah'dan rivâyel etmişlerdir. H.

Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe de rivâyet etti. Lâfız onundur. (Ded ki): Bize Muhammed b. Bişr ile Ebû Üsame ve İbn Nümeyr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ebû Üsâme, Hişâm'dun, o da babasından, o di Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'ien naklen rivâyet etti:

«Bir adam bir adamı yerinden kaldınp, sonra oraya oturmasın! Lâkir aralanın, genişleyin!» buyurmuşlar.

5814- Bize Ebû'r-Rabî' İle Ebû Kâmil de rivâyet ettiler. (Dediler ki) Bize Hammad rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Eyyûb rivâyet etti. H.

Bana Yahya b. Habîb de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ravh' rivâyet etti. H.

Bana Muhammed b. Râfi' dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrezzâk rivâyet etti. H.

Her iki râvi İbn Cüreyc'den rivâyet etmişlerdir. H.

Bana Muhammed b. Râfi' de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Füdeyk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Dahhâk (yani İbn Osman) haber verdi.

Bu râvilerin hepsi Nâfi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen Leys'in hadîsi gibi rivâyette bulunmuşlardır. Fakat hadîste:

«Lâkin; aralanın, genişleyin...» cümlesini anmamışlardır. İbn Cüreyc hadîsinde: «Ben Cuma gününde mi? dedim. Cuma gününde ve başka günlerde cevabını verdi.» cümlesini ziyade etmiştir.

5815- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdü’l-A'lâ, Ma'mer'den, o da Zührî'den, o da Salimden, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti ki: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Sakın biriniz din kardeşini yerinden kaldırıp, sonra onun yerine oturmasın!» buyurmuşlar. İbn Ömer kendisi için biri yerinden kalkarsa oraya oturmazmış.

5816- Bize bu hadîsi Abd b. Humeyd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrezzak haber verdi.

(Dedi ki): Bize Ma'mer bu isnadla bu hadîsin mislini haber verdi.

5817- Bize Seleme b. Şebîb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hasen b. A'yen rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mâkıl (bu zat İbn Ubeydillah'dır), Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen rivâyet etti:

«Sakın biriniz Cuma günü din kardeşini yerinden kaldırmasın. Sonra gidip onun yerine oturmasın. Lâkin; aralanın, desin!» buyurmuşlar.

İbn Ömer rivâyetini Buhârî «İstizan» bansınde tahric etmiştir.

Nevevî diyor ki: «Bu nehiy tahrim içindir. Bir kimse cuma günü olsun, başka bir günde olsun, namaz veya başka bir şey için mescid-de veya başka bir yerde mubah bir yere oturursa, o yerin hak sahibi odur. Başkasının onu yerinden kaldırması haram olur. Delili bu hadîstir. Yalnız ulemamız fetva vermek yahut Kur'ân veya ulum-u şer'iyye okumak için bir kimsenin alışmış olduğu yeri bundan istisna etmişlerdir. Böylesi o yerde hak sahibidir. O geldiği zaman o yere başkası oturamaz.»

Hazret-i Abdullah b. Ömer'in kendisine ayağa kalkan kimsenin yerine oturmaması, kendi vera ve takvasıadandır. Yoksa oturması haram değildir. Hazret-i İbn Ömer burada iki şeyi nazar-ı itibara almış olabilir:

1- Çok defa yerinden kalkan kimse ondan utanır da içinden razı olmadığı halde kalkarak yerini ona verir. İbn Ömer (radıyallahü anh) bu kapıyı kapayarak böyleleri kurtarmıştır.

2- İbâdet hususunda tercih mekruh yahut evlâsını hilâlidir. İbn Ömer başkasının böyle mekruh veya evlânın hilaf; bir dey yapmasına sebep olmamak için oturmaktan kaçınmıştır