BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

13- Müdebberi Satmanın Cevazı Bâbı

4428- Bize Ebû'r-Rabî' Süleyman b. Dâvûd El-Atekî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hanunâd (yani İbn Zeyd) Amr b. Dinar'dan, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti ki, Ensârdan bir zât bir kölesini müdebber olarak azâd etmiş. Ondan başka malı yokmuş. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bunu duymuş ve:

«Bu köleyi benden kim satın alacak?» demiş. Bunun üzerine onu Nuaym b. Abdillâh sekiz yüz dirheme satın alarak parayı kendisine vermiş, Amr demiş ki: «Câbir'den dinledim: Kıbtî bir köle idi; geçen sene vefat etti, diyordu.»

4429- Bize bu hadîsi Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile İshâk b. İbrahîm de İbn Uyeyne'den rivâyet ettiler. Ebû Bekir: Bize Süfyân b. Uyeyne rivâyet etti; dedi, demiş ki: Amr, Câbir'i şunu söylerken işitmiş: Ensârdan bir zât, bir kölesini müdebber olarak âzâd etti. Ondan başka malı yoktu. Müteakiben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onu sattı.

Câbir

Dedi ki: «Onu İbn Nahhâm satın aldı. Kıbtî bir köle idi. Geçen sene İbn Zübeyr'in valiliği zamanında öldü.»

4430- Bize Küteybe b. Saîd ile İbn Rumh, Leys b. Sa'd'dan, o da Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den müdebber hakkında, Hammâd'ın Amr b. Dinar'dan rivâyet ettiği hadis gibi rivâyette bulundular.

4431- Bize Kuteybe b. Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Mugire (yani El-Hizâmî) Abdülmecîd b. Süheyl'den, o da Atâ' b. Ebi Rabâh'dan, o da Câbir b. Abdillâh'dan naklen rivâyet etti. H.

4432- Bana Abdullah b. Hâşim de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yahya (yani İbn Saîd), Hüseyn b. Zekvân El-Muallim'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Atâ’ Câbir'den rivâyet etti. H.

4433- Bana Ebû Gassân El-Mismaî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muaz rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana babam, Matar'dan, o da Atâ' b. Ebî Rabâh ile Ebû'z-Zübeyr ve Amr b. Dinar'dan naklen rivâyet etti ki, Cabir b. Abdillâh, müdebberin satılması hakkında kendilerine hadîs rivâyet etmiş.

Bu râvilerin hepsi: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'fakat Yiyerek Hammâd ile İbn Uyeyne'nin, Amr'dan rivâyet ettikleri hadis gibi rivâyette bulunmuşlardır.

Bu hadîsi Buhârî «Keffârât» ve «İkrah» bahislerinde tahrîc etmiştir.

Müdebber: «Ben öldükten sonra hür ol!» diyerek âzâd edilen köledir. Bu şekilde köle âzâd etmeye «tedbir» denilir. Köle ölümden sonra hür olduğu için ona bu isim verilmiştir.

Hadîs-i şerifte zikredilen Ensar! Ebû Mezkûr; müdebber olarak âzâd edilen kölenin ismi de Ya'kûb'dur.

Müdebberin satılıp satılamayacağı hususunda ulemâ ihtilâf etmişlerdir. İmâm A'zam, Mâlik, cumhûr-u ulemâ ve selefin umumu müdebberin satılamayacağına kaildirler. Onlara göre Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in burada bahsi geçen köleyi satması, sahibi borçlu öldüğü İçindir. Nitekim Nesa! ile Darekutnî’nin bir rivâyetinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in:

«Bununla borcunu öde!» buyurduğu bildirilmiştir. İmâm Şafiî ile diğer bir takım ulemâ bu hadîsle istidlal ederek: «Sahibi ölmeden müdebberin satılması caizdir.» demişlerdir. Bu kavil Hazret-i Âişe, Tâvûs, Atâ', Hasan-ı Basrî, Mücehid, İmâm Ahmed , İshâk, Ebü Sevr ve Dâvûd-u Zahirî'den de rivâyet olunmuştur.

Tedbîrin sahîh bir muamele olduğunda ise bütün ulemâ müttefiktir.

Hadîsin bir rivâyetinde:

«Onu Ibnİ Nahhâm satın aldı.» denilmişse de ulemâ bunun hatâ olduğunu söylemişlerdir. Doğrusu satm alan Nahhâm'dır. Bu zâtın ismi Nuaym olup Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Isrâ gecesi cennete girdim- ve orada Nuavm'in öksürüğünü işittim.» buyurduğu için kendisine Nahhâm denilmiştir.