BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

11- Hicamet Ücretinin Helal Oluşu Bâbı

4121- Bize Yahya b. Eyyûb ile Kuteybe b. Saîd ve Alî b. Hucr rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize İsmail yani İbn Ca'fer, Humeyd'den rivâyet etti.

(Dedi ki): Enes b. Mâlik'e hac camın kazancı soruldu da şunları söyledi:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kan aldırdı. Ondan Ebû Taybe kan aldı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ona iki Ölçek zahire verilmesini emir buyurdu. Sahipleri ile de konuştu; onlar da haracının bir kısmını indirdiler. Ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

« (Kan hareketinden dolayı) Kendisiyle en iyi tedavi gördüğünüz şey hacâmettir; yahut: Hacâmet sizin en İyi iâçlarınızdandır.» buyurdular.

4122- Bize İbn Ebî Ömer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mervân yani Fezârî, Hıuneyd'den naklen rivâyet etti.

(Dedi ki): Enes'e Hac-câmın kazancı soruldu... ve yukarıki hadîsin mislini nakletmiş. Yalnız o: «Kendisiyle en iyi tedavi gördüğünüz şey hacâmet ve hind buhurudur. Hem çocuklarınıza (boğazlarını) sıkmak suretiyle işkence etmeyin!» şeklinde söylemiştir.

4123- Bize Ahmed b. Ha sen b. Hırâş rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şebâbe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Humeyd'den rivâyet etti. Humeyd Şöyle dedi:

Enes'i şunu söylerken işittim:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) faizim haccâm bir (âzâdlı) kölemizi çağırdı da kan aldırdı; ve kendisine bir ölçek yahut bir veya iki müdd (zahire) verilmesini emir buyurdu. Hem onun hakkında konuştu. Bu sebeple kölenin vergisi hafifletildi.

4124- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Affân b. Müslim rivâyet etti. H.

Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mahzûmî haber verdi. Her iki râvi Vüheyb'den rivâyet etmişlerdir. (Vüheyb

Dedi ki: Bize Tâvûs, babasından, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) kan aldırmış; haccâma da ücretini vermiş ve burnuna ilâç çekmiştir.

4125- Bize İshâk b. İbrahim ile Abd b. Humeyd rivâyet ettiler. Lâfız Abd'indir. (Dediler ki): Bize Abdürrezzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize Ma'mer, Âsım'dan, o da Şa'bî'den, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi. İbn Abbâs şöyle dedi:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den Benî Beyaza kabilesinin (âzâdlı) bir kölesi kan aldı. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) onun ücretini verdi. Efendisi ile de konuştu. Bunun üzerine efendisi onun vergisini hafifletti. Eğer (haccâm ücreti) haram olsaydı Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) ona ücret vermezdi.»

Bu hadîsleri Buhârî «Büyü'», «İcâre» ve «Tıbb» bahislerinde tahrîc etmiştir. Bu bâbda Tahâvî ile Ebû Ya'lâ, Hazret-i Câbir'den, Tahâvî, Hazret-i Ali'den hadîsler rivâyet etmişlerdir.

Hıcâmet: Kan aldırmak demektir. Hıcâmet ücreti hakkında ulemânın ihtilaf1 ettiklerini «Kâhinin ücreti...» Bâbında görmüştük. Bu hadîsler kan aldırmanın mubah ve en iyi tedâvî çarelerinden biri olduğunu bildirmektedir. Gerçi Tahâvî'nin Müzenî'den rivâyet ettiği bir hadîste:

«Muhaysa, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e kan alıcının kazancının helâl olup olmadığını sordu da, ondan yemesini yasak etti. Sonra tekrar sordu; yine yasak etti. Sonra tekrar sordu; yine yasak etti. Sa'd müracaatında devam edince nihayet: Onu su taşıdığın deveye alaf parası yap yahut kölelerine yedir.» buyurdular, deniliyor

Bu hadîs yek nazarda hıcâmet ücreti helâl değilmiş zannım veriyorsa da Tahâvî'nin beyanına göre hakikatte onun helâl olduğuna de-lîldir. Çünkü bir kimsenin kendine helâl olmayan bir şeyi kölesine ve hayvanına yedirmesi de helâl değildir. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) köleler hakkında:

«Onlara kendi yediğinizden yedirin!» buyurmuştur. Hazret-i Muhay-yısa'ya hıcâmet parasını hayvan ve kölelerine sarfetmesini mubah kılınca bu husustaki yasağı neshettiği anlaşılmış; bu suretle hıcâmetten kazanılan paranın hem kendine hem de başkalarına helâl olduğu sübut bulmuştur. Tahâvî: «İmâm A'zam'la İmâm Ebû Yûsuf ve Muhammed'in kavilleri de budur.» diyor.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'den. kan alan zât Benî Beyaza kabilesinden Muhaysa b. Mes'ûd'un âzâdlı kölesi Ebû Taybe'dir. İsmi ekser-i ulemâya göre Nâfidir. Dînâr ve Meysere olduğunu söyleyenler de vardır. 143 sene yaşadığı rivâyet edilir. Hadîste cemi' sîgasiyle: «Sahipleriyle de konuştu...» denilmesi ya birkaç kişinin müşterek malı olmasından yahut mecâzendir. Nitekim: «Bu adamı filân oğullan vurdurdular.» denir; halbuki vuran içlerinden bir kişidir. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den Benî Beyâza âzâdlısı Ebû Hind Sinan veya Sâlim'in de kan aldığı rivâyet olunur.

Harâc: Köle sahibinin kölesini her gün ödemeye mecbur tuttuğu vergidir. Buna muhârece de derler. Köleyi başkalarına ücretle çalışmak ve her gün yahut her hafta kazancının muayyen bir miktarını sahibine vermek, geri kalanı kendinin olmak şartiyle serbest bırakmaktır. Darîbe ve ecr dahi harâc mânâlarına gelir.

«Hem çocuklarınıza (boğazlarını) sıkmak suretiyle işkence etmeyin!» cümlesinden murâd: Boğazları ağıran çocukları, gırtlaklarını sıkmakla değil, Hind buhuru denilen nebatla tedâvî edin, demektir. Bu tedâ-vînin şekli: Hastayı sırt üstü yatırarak burnuna ilâcı akıtmaktır. Hastalık aksırıkla çıkar.

Aynî'nin beyanına göre burada hıtâb, Hicazlılar'la sair sıcak memleket in sanlarına dır. Çünkü o yerlerde yaşayanların kanlan sıvı olduğundan vücuttan çıkan harareti emmek için bedenin dışına mey-ledermiş. Aynî şöyle diyor: «Bundan da hitabın ihtiyarlara değil, gençlere olduğu mânâsı çıkar. Zîra ihtiyarların bedenlerinde hararet azdır. Taberî, İbn Şîrîn'in: Bir adam kırk yaşına vardı mı artık kan aldırmaz; dediğim sahîh senetle rivâyet etmiştir. Bazıları bu sözü ihtiyacı olmayanlara hamletmiş, bir takımları da doktorların bunun aksini iddia ettiklerini söylemişlerdir.