BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

8- Satılık Malın Teslim Almadan Satılmasının Batıl Oluşu Bâbı

3913- Bize Yöhyâ b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hâmmâd b. Zeyd rivâyet etti. H.

Bize Ebû'r-Rabî' el-Atekî ile Kuteybe de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Hanıma d, Affir b. Dinar'dan, o da Tâvûs'dan, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu tamamiyle teslim almadıkça satmasın!» buyurmuşlar.

İbn Abbâs: «Zannederim her şey bunun gibidir.» demiş.

3914- Bize İbn Ebî Ömer ile Ahmed b. Abde rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize Süfyân rivâyet etti. H.

Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb de rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Vekî', Süfyân yani Sevrî'den rivâyet etti. Her iki râvi Amr b. Dinar'dan bu isnâdla bu hadîsin benzerini rivâyet etmişlerdir.

3915- Bize İshâk b. İbrahim ile Muhammed b. Rafi’ ve Abd b. Humeyd rivâyet ettiler. İbn Bâfi' (Bize rivâyet etti) tâbirini kullandı. Ötekiler: Bize Abdürrezzâk haber verdi, dediler. Abdürrezzâk: Bize Ma'mer, İbn Tâvûs'dan, o da babasından, o da İbn Abbâs'dan naklen haber verdi, demiş. İbn Abbâs şunu söylemiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu teslim almadıkça satmasın!» buyurdular.

İbn Abbâs: «Zannederim her şey (in hükmü) yiyecek gibidir.» demiş.

3916- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb ve İshâk b. İbrâhîm rivâyet ettiler. İshâk (Bize haber verdi) tâbirini kullandı. Ötekiler: Bize Vekî', Süfyân'dan o da İbn Tâvûs'dan, o da babasından, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet etti, dediler. İbn Abbâs şunu söylemiş Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek safın alırsa, onu ölçmeden satmasın!»buyurdular.

Râvi diyor ki: «İbn Abbâs'a: Niçin? diye sordum.

— Görmüyor musun, altınla alış veriş yapıyorlar, yiyecek ise muahhar; dedi.»

Ebû Küreyb (mürce') kelimesini söylemedi.

3917- Bize Abdullah b. Meslemete'l-Ka'nabî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Mâlik rivâyet etti. H.

Bize Yahya b. Yahya da rivâyet etti.

(Dedi ki): Mâlik'e, Nâfi'den dinlediğim, onun da İbn Ömer'den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu tamamen tesellüm etmedikçe satmasın!» buyurmuşlar.

3918- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Mâlik'e, Nâfi'den dinlediğim, onun da İbn Ömer'den naklen rivâyet ettiği şu hadîsi okudum, İbni Ömer:

«Biz Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında yiyeceği satın alır da, onu satmadan evvel aldığımız yerden başka bir yere götürmemizi emredecek birini bize gönderirdi.» demiş.

3919- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki) ; Bize Alî b. Müshir, Ubeydullah'dan rivâyet etti. H.

Bize Muhammed b. Abdillah b. Nümeyr de rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ubeydullah, Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu tamamen tesellüm etmedikçe satmasın!» buyurmuşlar.

3920- İbn Ömer Şöyle dedi: «Biz zahireyi de hayvanla gelenlerden göz karan ile satın alırdık; sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bizi zahireyi aldığımız yerden götürmeden satmaktan nehî buyurdu.»

3921- Bana Harmele b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Ömer b. Mulıammed, Nâfi'den, o da Abdullah b. Ömer'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu tamamiyle tesellüm edîp eline almadan satmasın!» buyurmuşlar.

3922- Bize Yahya b. Yahya ile Alî b. Hucr rivâyet ettiler. Yahya: Bize İsmail b. Ca'fer haber verdi, dedi. Ali ise: (Bize İsmail, Abdullah b. Dinar'dan naklen rivâyet etti.) ifâdesini kullandı. Abdullah b. Dînâr, İbn Ömer'i şunu söylerken işitmiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa, onu teslim almadan satmasın!» buyurmuşlar.

3923- Bize Ebû Bekr b. Kbi Şeybe rivâyet etti. (Dodi ki): Bize Abdülâla, Ma'mer'den, o da Zührî'den, o da Sâlim'den, o da İbn Ömer'den naklen rivâyet etti ki: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde ashâb göz karariyle bir yiyecek satın aldıkları vakit onu başka yere nakletmeden olduğu yerde satarlarsa bundan dolayı dayak yerlermiş.»

3924- Bana Harmele b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Yûnus, İbn Şihâb'dan naklen haber verdi.

(Dedi ki): Bana Salim b. Abdillâh haber verdi ki, babası şunu söylemiş:

«Ben insanları Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde görmüşümdür. Yiyeceği göz karariyle satın alırlarsa, bulundukları yerde sattıklarından dolayı dayak yerlerdi. Bu hâl onu evlerine götürünceye kadar devam ederdi.

İbn Şihâb Şöyle dedi: «Bana Ubeydullah b. Abdillâh b. Ömer rivâyet etti ki, babası yiyeceği göz karariyle satın alır; müteakiben evine götürürmüş.»

3925- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile İbn Nümeyr ve Ebû Küreyb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Zeyd b. Hubâb, Dahhâk b. Osman'dan, o da Bükeyr b. Abdillâh b. Eşecc'den, o da Süleyman b. Ye-sâr'dan, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Her kim bir yiyecek satın alırsa onu ölçmeden satmasın!» buyurmuşlar.

Ebû Bekr'in rivâyetinde (iştira yerine) «ihtiyâ'» kelimesi kullanılmıştır.

3926- Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdullah b. Haris El-Mahzûmî haber verdi.

(Dedi ki): Bize Dahhâk b. Osman, Bükeyr b. Abdillâh b. Eşecc'den, o da Süleyman b. Yesâr'dan, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyette bulundu. Ebû Hüreyre Mervan'a:

— Sen ribâ satışım helâl yaptın; demiş. Mervân:

— Ne yapmışım? diye sormuş. Ebû Hüreyre:

— Sened satışım helâl yaptın; halbuki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) tesellüm etmeden yiyecek satmayı yasak etmişti; cevâbını vermiş.

Râvi diyor ki: «Bunun üzerine Mervân halka hutbe îrâd ederek sened satışını yasakladı.»

Süleyman (b. Yesâr): «Ben muhafızların bu senedleri halkın elinden aldıklarını gördüm.» demiş.

3927- Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ravh haber verdi.

(Dedi ki): Bize İbn Cüreyc rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Ebû'z-Zübeyr rivâyet etti ki, Câbir b. Abdillâh’ı şunu söylerken işitmiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bir yiyecek satın alırsan, onu tamamen tesellüm etmedikçe satma!» buyururlardı.

Bu hadîsin bâzı rivâyetlerini Buhârî «Büyü'» ve «Muharibin» bahislerinde: Ebû Dâvûd ile Nesâî «Buyû'»da muhtelif lâfızlarla muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.

Hadîsin bütün rivâyetleri satın alınan bir malın tesellüm etmeden başkasına satılamayacağını göstermektedir. Yalnız bâzı rivâyetlerde tesellüm yerine (kabz). bazılarında da (istifa) kelimeleri kullanılmıştır.

Bunların ikisi de malı tesellüm etmek, eline almak manasınadır. Yalnız bâzı ulemâ aralarında fark görmüş kabz kelimesinin daha ziyade mânâ ifâde ettiğini söylemişse de Aynî buna i'tirazla bilâkis istifa kelimesinin daha manâlı olduğunu bildirmiş; misâl olarak da: Müşteri malın bir kısmım alır; bir kısmını satıcı parasını elde edinceye kadar teslim etmezse buna kısmen kabz denilebileceğini, fakat istifa nâmı verilemeyeceğini; çünkü istifâ hakkın tamamını almak demek olduğunu beyân etmiştir. Ona göre bu kelimeler mânâca fark olduğunu göstermek için değil, rivâyet farkını bildirmektedirler.

Cizâf: Ölçüsüz, tartısız ve takdîrsiz olarak göz karariyle yapılan satıştır. Bu kelime cüzâf ve cezâf şekillerinde de okunabilirse de meşhur olan kıraati cizâftır.

Sakk: Lügatet kitâb, mahkeme hücceti ve borç senedi mânâlarına gelir. Burada ondan murâd: Âmir tarafından me'mura verilen maaş senedidir. Bu senede: «Filâna şu kadar zahire veya para verilsin» diye yazılmıştır. Senedi alan onda yazılı olan şeyleri tesellüm etmeden başkasına satar.