BAB 001 002 003 004 005 006 007

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

7- Babayı Âzad Etmenin Fazileti Bâbı

3872- Bize Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Cerîr, Süheyl'den, o da babasından, o da Ebû Hüreyre'den naklen rivâyet etti. Ebû Hüreyre şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Hiç bir evlâd babanın hakkını ödeyemez. Meğer ki, onu köle olarak bulup da satın ala ve âzâd eyleye!» buyurdular.

İbn Ebi Şeybe'nin rivâyetinde:

«Çocuk babasına ihsanda bulunamaz» buyuruhnuştur.

3873- Bize bu hadîsi Ebû Kureyb de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Vekî' rivâyet etti. H.

Bize İbni Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti. H.

Bana Amru'n-Nâkıd dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Ahmed Ez-Zübeyrî rivâyet etti.

Bu râvilerin hepsi Süfyân'dan, o da Süheyl'den naklen bu isnadla bu hadîsin mislini rivâyet etmiş; ve: «Çocuk babasına ihsanda bulunamaz...» demişlerdir.

Evlâdın babaya ihsanı, onun hukukuna riâyet etmek, hizmetinde bulunmak, hürmet göstermekle olur. Babayı köle olarak bulup âzâd etmek bunların başında gelir.

Ulemâ satın alınan yakın akrabanın âzâdı hakkında ihtilâf etmişlerdir. Zahirîler bu hadîsin mefhûmu ile istidlal ederek: «Mü-cerred satın almakla hiç bir köle veya câriye âzâd olmaz; âzâd etmek şarttır.» demişlerdir.

Cumhûru ulemâya göre ise usûl ve furû' denilen anne ve babalar ile çocuklar mücerred satın almakla âzâd olurlar; onları âzâd etmeye lüzum yoktur. Anne ve babalarda bütün nineler, dedeler; çocuklarda bütün torunlar dahildir. Bu bâbda müslim, gayri müslim, uzak veya yakın hısım, mirasçı olan ve olmayan arasında fark yoktur. Hulâsa neseb çizgisi yukarıdan aşağı doğru her halde âzâd olur. Bu cihet ittifâkîdir. Bunlardan mâada akrabanın satın almakla âzâd olup olmayacağı ihtilaflıdır. İmâm A'zam: «Nikâhı birbirine haram olan bütün akraba satın almakla âzâd olur.» demiştir. Şâfiîler'e göre usûl ve fürû'dan başka hiç bir akraba satın almakla âzâd olmaz. İmâm Mâlik satın almakla usûl ve fürû' ile birlikte kardeşlerin de âzâd olacağına kaildir. İkinci bir rivâyete göre Hazret-i Mâlik bu meselede İmâm A'zam'la; üçüncü bir rivâyete göre de İmâm Şafiî ile beraberdir.

Cumhûr bu hadîsi te'vîl etmişlerdir. Onlara göre akrabayı satın almakla azadına sebep olduğu için alan kimse hakkında mecazen âzâd etmek tâbiri kullanılmıştır