BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

1- Doğum İtibariyle Haram Olan Herşeyin Süt İ'tibariyle de Haram Olması Bâbı

3641- Bize Yahya b. Yahyâ rivâyet etti.

(Dedi ki):

Abdullah b. Ebî Bekriden dinlediğim, onun da Amra'dan naklettiği, ona da Âişe'den haber verdiği şu hadîsi okudum:

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Âişe'nin yanında bulunuyormuş. Âişe, Hafsa’nın evîne girmek için izin isteyen bir adamın sesini işitmiş, Âişe

Dedi ki: Bunun üzerine ben: Ya Resûlallah! Bu, senin evine girmek İçin izin isteyen bir adam... dedim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Hafsa’nın süt amcasını kasdederek:

«Zannederim filân olacak!» dedi

Müteakiben Âişe, kendi süt amcasını kasdederek:

— Ya Resûlallah! Filân sağ olsa benim yanıma girebilir mi idi? diye sormuş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Evet, çünkü süt, doğumun haram kıldığı her şeyi haram kılar.» buyurmuşlar.

3642- Bize bu hadîsi Ebû Eüreyb de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Üsâme rivâyet etti. H.

Bana Ebû Ma'mer İsmail b. İbrahim El-Hiizelî dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Aliy b. Hâşim b. El-Berîd rivâyet eyledi. Bunlar hep birden, Hişâm b. Urve'den, o da Abdullah b. Ebî Bekr'den, o da Amra'dan, o da Âişe'den naklen rivâyette bulunmuşlardır, Âişe şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bana:

«Doğumdan haram olan her şey sütten de haram olur.» buyurdular.

3643- Bu hadîsi bana İshâk b. Mansûr da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûrrazzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize İbnİ Cüreyc haber verdi.

(Dedi ki): Bana Abdullah b. Ebi Bekr bu isnâdla Hişâm b. Urve hadîsi gibi rivâyette bulundu.

Bu hadîsi Buhârî «Şehâdât», «Hums» ve «Nikâh» bahislerinde; Nesâî «Nîkâh»da muhtelif râvilerden tahrîc etmişlerdir.

Bâbımız hadîsi ile ondan sonra gelecek Hazret-i Âişe kıssası süt emmekle hürmet sabit olduğunu isbât etmektedirler. Emziren kadınla emen çocuk arasında bu hükmün sabit olduğuna icmâ-ı ümmet vardır. Emziren kadın, emen çocuğun annesi olur; birbirleri ile nikâhlanmalan ebe-diyyen haramdır. O çocuk şer'an kendi annesinin hangi uzvuna bakmağa me'zun ise. süt annesinin de aynı uzvuna bakabilir; onunla yalnız başına bir yerde kalabilir; beraberce sefere gidebilirler. Yalnız annelik hukuku her cihetten sabit olmadığı için aralarında miras, nafaka gibi şeyler cereyan etmediği gibi, çocuğun süt annesi lehine şâhidîiği kabul olunur; süt anne nâmına diyet vermesi icâbetmez; süt oğlunu öldürmekle anneden kısas sakıt olmaz. Bu gibi akam hususunda iki taraf birbirine ecnebi gibidirler.

«Süt doğumun haram kıldığı her şeyi haram kılar.» ifâdesi hakkında Hattâbî şunları söylemiştir: «Bu hadîsin lâfzı ânım, mânâsı hâsstır. Şöyle ki: Emen çocuğa bizzat süt anne ile zî rahim (yani yakın) akrabasının nikâhları haram kılınması hususunda süt, neseb gibidir; fakat çocukla onun yakın akrabası hakkında hüküm böyle değildir. Zîra kadın bir çocuğu emzirmekle onun annesi olur; artık gerek kadının kendisi, gerekse yakın akrabası o çocuğa haram olur; ama kadın süt oğlunun babasına ve sair yakın akrabasına nikâh edilebilir; yalnız süt oğlunun oğullarına nikâhı haramdır. Binâenaleyh bu hususta süt meselesi bir taraftan umum, bir taraftan husus arzeder.» Bu babda şöyle bir kaide vardır: Emenin emzirene nefsi haram; emzirenin emene nesli haramdır.»

«El-Tevdîh» sahibi bu hadisin ânım olduğunu ve neseb cihetiyle nikâhları haram olan her sınıf insanın süt ciheti ile de haram olduğunu, bunun hiç bir müstesnası bulunmadığını söylernişse de bu bâbda neseb ile süt arasında bâzı farklar vardır. Meselâ:

1- Bir kimse bâzı hallerde süt kardeşinin veya süt kız kardeşinin annesi ile evlenebilir. Bu haller üç surette tasavvur olunur ;

a) Neseben kardeşinin veya kız kardeşinin süt annesini nikâhla almak caizdir.

b) Süt kardeşinin veya süt kız kardeşinin neseben annesini nikâhla almak caizdir.

c) Süt kardeşinin süt kız kardeşinin süt annesini almak caizdir. (Yani beraberce bir kadından süt emen çocukların başka süt anneleri varsa bu çocuklara nikâhları caizdir.)

Lâkin neseben kardeşinin veya kız kardeşinin annesi ile evlenmek bu suretlerin hiç birinde caiz değildir. Çünkü bir kimsenin neseb ciheti ile kardeşini veya kız kardeşinin annesi yâ öz annesi yahud üvey anne-sidir Bunların İkisi de o kimseye haramdır.

2- Süt oğlunun kız kardeşi ile evlenmek caizdir. Fakat neseben oğlunun kız kardeşi o kimsenin ya kendi kızı yahut üvey kızıdır. Süt oğlunun kız kardeşi böyle değildir.

3- Süt kardeşinin kız kardeşini aümak caizdir. Nitekim bâzı hallerde neseben kardeşinin kız kardeşi ile evlenmek de tasavvur olunabilir. Meselâ: Bir adamın ilk. karısından bir oğlu, ikinci karısının da ilk kocasından bir kızı olsa, bu oğlanla kızın evlenmeleri caizdir. Bu adamın ikinci karısından doğacak çocuğa nisbetle evlenen oğlan, neseben kardeşinin kız kardeşini almış olur. Hâsılı neseb cihetinden haram olmayan bir şey süt cihetinden de haram değildir; fakat bâzan süt cihetinden haram olmayan, neseb itibariyle haram olur.

4- Süt cihetiyle torunun annesini almak caizdir; lâkin neseb itibariyle bu caiz değildir.

5- Süt çocuğunun nenesi ile evlenmek caiz; fakat neseben çocuğunun nenesini almak haramdır. Zîra neseben çocuğunun nenesi o kimsenin ya Öz yahut üvey annesidir.

6- Bir kadın süt kardeşinin babası ile evlenebilir; ancak neseben kardeşinin babası ile evlenmesine imkân yoktur, çünkü kendi babasıdır.

7- Süt amcasının annesi ile evlenmek caiz; öz amcasının annesi ile evlenmek caiz değildir.

8- Süt dayısının annesi ile evlenmek caiz; öz dayısının annesini almak haramdır.

9- Bir kadın süt kızının kardeşi ile evlenebilir; ama neseb cihetinden bu mümkün değildir.

Kadının kocası, o kadından süt emen çocuğun süt babası olur. Bu babda nazar-ı i'tibara alınan koca, kadının sütüne sebep olan kocasidır. Sahabe ve tabiîn devirlerinde bu hususta bir hayli ihtilâf edilmişse de sonraları ittifak hasıl olmuş; muhalefet edenler pek az kalmıştır.

Ashâb-ı kirâmdan kocanın süt baba olduğuna yani emen çocukla emziren kadının kocası arasında da hürmet-i radâ’ın sübûtuna kaail olanlar: İbn Abbâs ile bir rivâyete göre Âişe (radıyallahü anha) Tabiînden: Urvetü'bnû Zübeyr, Tâvûs, İbn Şihâb, Mücâhid, Ebû'ş-Şa'sâ', Câbir b. Zeyd, Hasan-ı Basrî, Şa'bî, Salim, Kâsım b. Muhammed ve bir rivâyette Hişâm b. Urve; mezhep İmâmlarından: Ebû Hanîfe, Mâlik, Şafiî, Ahmed b. Hanbel ile bunların mezheplerinde bulunan diğer ulema, Sevrî , Evzâî, Leys, İshâk ve Ebû Sevr hazerâtıdır.

Süt emen çocukla emziren kadının kocası arasında hürmeti radâ' sabit olmadığına kaail bulunanlar sahâbe-i kirâmdan: İbn Ömer, Câbir b. Abdillâh, Râfi' b. Hadîc, Abdullah b. Zübeyr (radıyallahü anh) ile Tabiînden: Saîd b. el-Müseyyeb, Ebû Selemet, e'bnu Abdirrahman, Süleyman b. Yesâr ile kardeşi Atâ' b. Yesâr, Mek-hül, îbrâhîm Nehaî, Ebû Kılabe ve îyâs b. Muâviye hazerâtı; mezhep İmâmlarından da İbrahim b. Uleyye ile Dâvudu Zahirî'dir. Maamâfih ma'ruf olan rivâyete göre bu meselede Dâvudu Zahiri dört mezhebin İmâmları ile beraberdir. Şu halde yalnız İbn Uleyye müstesna olmak üzere emziren kadının kocası ile emen çocuk arasında hürmeti ra-dâın sübût bulduğuna bütün ulemâ ittifak etmişler demektir. Onlara göre kadının emzirdiği çocuk, kocasının da süt çocuğu, kocasının çocukları onun kardeş ve kız kardeşleri olduğu gibi, kocasının kardeş ve kız kardeşleri çocuğun süt amca ve süt halaları olur. Süt çocuğunun çocukları da süt babanın torunları hükmüne girer.

Emziren kadının kocası ile emen çocuk arasında süt ahkâmı sabit olmaz diyenler, nikâhı haram olan kadınları beyân eden âyet-i kerîmede süt kız ile süt halanın zikredilmemiş olmaları ile istidlal ederler.

Cumhûr-u ulemâ ise bahsimiz hadîsleri ile istidlal etmiş; ve muhaliflere: «Bu âyette süt kız ile süt hala gibi kimselerin nikâh edilebileceğine delâlet eden bir nass yoktur. Zîrâ bir şeyin zikredilmesi, hükmün o şeyden başka hiç bir yerde sabit olamayacağına delâlet etmez. Bu mesele deliller arasında muâraza bulunmadığı zaman bile böyledir. Kaldı ki bu bâbda sahîh hadîsler vardır.» diye cevâp vermişlerdir.