BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

94- Mekke ve Medine'nin İki Mescidinde Namaz Kılmanın Fazileti Bâbı

3440- Bana Amrû'n-Nâkıd ile Züheyr b. Harb rivâyet ettiler. Lâfız Amr'mdir. (Dediler ki): Bize Süfyan bin Uyeyne, Zührî'den, o da Saîd b. El-Mû'seyyeb'den. o da Ebû Hüreyre’den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen rivâyet etti. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Benim şu mescidimde kılınan bir namaz, sair mescidlerde kılınan bin namazdan efdaldır. Yalnız Mescid-i Haram müstesna.» buyurmuşlar.

3441- Bana Muhammed b. Rafi' ile Abd b. Hameyn rivâyet ettiler. Abd (Ehberanâ) İbn Rafi' ise (Haddesenâ Abdürrezzâk) tâbirlerini kullandılar. (Abdürrezzâk Dedi ki): Bize Ma'mer, Zühri'den, o da Saîd b. El-Müseyyeb’den, o da Ebû Hüreyre'den naklen haber verdi. Ebû Hüreyre şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Benim şu mescidimde kılınan bir namaz, başka mescidlerde kılınan bin namazdan daha hayırlıdır; yalnız Mescid-i Haram müstesna.» buyurdular.

3442- Bana İshak b. Mensur rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsâ b. Münzir El-Hımsî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Zübeydî, Zühri'den, o da Ebû Selemete'bnü Abdirrahman ile Cüheynilerîn azatlısı Ebû Abdillah El-Eğarr'dan naklen rivâyet eyledi, Ebû Abdillah Hazret-i Ebû Hüreyre'nin ashabındanmiş. Bu iki zat Ebû Hüreyre'yi şöyle derken işitmişler:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in mescidinde kılınan bir namaz başka mescidlerde kılınan bin namazdan daha faziletlidir; yalnız Mescid-i Haram müstesna! Çünkü Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) peygamberlerin sonuncusudur. Onun mescidi de mescidlerin sonuncusudur.»

Ebû Seleme ile Ebû Abdillah (Demişler ki): «Biz Ebû Hüreyre'nin Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in hadîsini söylediğinde şüphe etmedik. Bu da hadîs hakkında Ebû Hüreyre'den isbat istememize mâni oldu. Ebû Hüreyre dünyadan gidince bunu aramızda müzakere ettik. Şayet hadîsi Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den işittiyse bu hususta Ebû Hüreyre'ye söz edip niçin hadîsi ona isnad ettirmedik diye birbirimizi müâhaze eyledik. Biz bu halde iken yanımıza Abdullah b. İbrahim b. Kaarız oturdu. Kendisine bu hadîsi ve hadîs hakkında Ebû Hüreyre'nin nassan Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den rivâyeti hususunda yaptığımız kusuru anlattık. Bunun üzerine Abdullah b. İbrahim bize şunu söyledi: Şehadet ederim ki, ben Ebû Hüreyre'yi şöyle derken işittim:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Çünkü ben Peygamberlerin sonuncusuyum; Mescidim de mescidlerin sonuncusudur.» buyurdular.

3443- Bize Muhammed b. El-Müsenna ile İbn em Ömer hep birden Sekafî'den rivâyet ettiler. İbn't-Müsennâ

(Dedi ki): Bize Ahdûl-Vehhâb rivâyet etti.

(Dedi ki): Yahya b. Saîd'i şunu söylerken işittim:

Ebû Sâlih’e sordum. Sen Ebû Hüreyre'yi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Mescidinde kılınan namazın faziletinden bahsederken duydun mu? dedim. Ebû Salih şu cevabı verdi:

Hayır! Lâkin bana Abdullah b. İbrahim b. Kaarız haber verdi ki, kendisi Ebû Hüreyre'yi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Benim şu mescidimde kılınan bir namaz başka mescidi erde kılınan bin namazdan daha hayırlıdır, Yahut başka mescidlerde kılınan bin namaz gibidir. Meğer ki o başka mescid, Mescid-i Haram ola» buyurdular, diye rivâyet ederken işitmiş.

3444- Bana bu hadîsi Züheyr b. Harb ile Ubeydûllah b. Saîd ve Muhammed b. Hatim dahi rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Yahya El-Kattân, Yahya b. Saîd'den bu isnadla rivâyette bulundu.

3445- Bana Züheyr b. Harb ile Muhammed b. El-Müsennâ rivâyet ettiler, (Dediler ki): Bize Yahya yani El-Kattan, Ubeydûllah'dan rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Nafi', İlmi Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen haber verdi ki:

«Benim şu mescidimde kılınan bir namaz başka mescidde kılınan bin namazdan daha faziletlidir. Yalnız Mescidi Haram müstesna.» buyurmuşlar.

3446- Bize bu hadîsi Ebû Bekir b. Ebî Şeybe de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İîhnû Nümeyr ile Ebû Usâme rivâyet ettiler. H.

Bize btı hadîsi İbn Nümeyr dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti. H.

Bize bıu hadîsi Muhammed b. El-Müsennâ dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûl Nehhab rivâyet etti. Bıu râvilerin hepsi bu ignadla Ubeydûllah'dan rivâyette bulunmuşlardır.

3447- Bana İbrahim b. Mûsa rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Ebî Zaide, Mûsa El-Cüheni'den, Nafi'den, o da İbn Ömer'den naklen haber verdi.

İbn Ömer: «Ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i bu hadîsin mislini söylerken işittim.» demiş.

3448- Bize bu hadîsi İbn Ebî Ömer de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdûrrezzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ma’mer, Eyyûb'dan, o da Nafi'den, o da İbn Ömer'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadîsin mislini haber verdi.

Hazret-i Ebû Hüreyre rivâyetini Buhari, Tirmizî ve İbn Mâce «Namaz» bahsinde; Nesâî de «Kitabû’l-Hacc» da tahric etmişlerdir. İbn Abdilberr:

«Bu hadîs Ebû Hüreyre'den hepsi sahîh ve sabit olan mü-tevâtır tarîklerle rivâyet olunmuştur.» diyor. Tirmizî onu tahric ettikten sonra:

«Bu babda Ali, Meymûne, Ebû Saîd, Cübeyr b. Mut'ım, Abdullah b. Zübeyr, İbn Ömer ve Ebû Zer hazerâtından da rivâyetler vardır.

Buhârî şârihi Aynî bunları şöyle sıralamıştır:

1- Hazret-i Alî hadîsini Bezzâr Müsned'inde rivâyet etmişfir.

2- Meymûne (radıyallahü anh) hadîsini Müslim ile Nesâî , Hazret-i İbn Abbâs'dan rivâyet etmişlerdir. Hadîs-i şerif az sonra Bâbımızda görülecektir.

3- Ebû Saîd (radıyallahü anh) hadisini, Ebû Ya’lâ El -Mevsı1î «Müsned»inde rivâyet etmiştir. Bu hadîsde:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir zatı uğurladı da nereye gitmek İstiyorsun diye sordu. O zât:

— Beyt-i Makdis'e gitmek istiyorum, dedi. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem);

— Benim şu mescidimde kılınan bir namaz başka mescidlerde kılınan yüz namazdan daha faziletlidir. Yalnız Mescid-i Haram müstesna.» buyurdular, denilmektedir. Hadîsin isnadı sahîhdir.

4- Cübeyr b. Mut'ım (radıyallahü anh) hadîsini İmâm-ı Ahmed, Bezzâr ve Ebü Ya'lâ «Müsned»lerinde; Taberâni «El-Kebîr» nâm eserinde rivâyet etmişlerdir.

5- Abdullah b. Zübeyr (radıyallahü anh) hadîsini İmâmı Ahmed, Taberânî ve İbn Hibbân rivâyet etmişlerdir.

6- İbn Ömer (radıyallahü anh) hadîsini Müslim ile İbn Ma'ce tahric etmişlerdir. Nitekim Bâbımızda bu hadîsi görmekteyiz.

7- Ebû Zer (radıyallahü anh) hadîsini Taberânî «El-Evsât» nâm eserinde rivâyet etmiştir. Bunlardan mâada yine bu babda Erkâm b. Ebi'l-Erkâm, Enes, Câbir, Sâd b. Ebî Vakkas, Ebû'd-Derdâ ve Âişe (radıyallahü anha) hazerâtından da rivâyetler vardır:

8- Erkam (radıyallahü anh) hadisini İmâm Ahmed ile Taberânî rivâyet etmişlerdir.

9- Enes (radıyallahü anh) hadîsini Bezzâr ile Taberânî tahric etmişlerdir. Hazret-i Enes'ten İbn Mâce de rivâyette bulunmuşsa da iki hadîs arasında sevab bildirme hususunda fark vardır.

10- Câbir (radıyallahü anh) hadisini İbn Mâce rivâyet etmiştir.

11- Sâd b. Ebî Vakkâs (radıyallahü anh) hadîsini İmâmı Ahmed, Bezzâr ve Ebû Ya'lâ rivâyet etmişlerdir.

12- Ebû'd Derdâ (radıyallahü anh) hadîsini Taberâni tahric etmiştir.

13- Hazret-i Âişe (radıyallahü anha) hadîsini Tirmizî «El-İlelû'l-Kebîr» adlı eserinde rivâyet etmiştir.

Bu hadîslerin ekserisi mânâ itibariyle Bâbımız hadîsleri gibidir. Yalnız bazılarında sevâb derecesi farklı gösterilmiştir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in: «Benim şu mescidim» diyerek işaret buyurması katlama sevabın onun zamanındaki mescide mahsus olduğunu gösterir. Sonraları Hulefâ-i Râşidin zamanında yapılan ilâvelerde kılman namaz için bu derece sevab yoktur. Nevevî'nin kavli budur. Fakat Mescid-i Haram böyle değildir. Ona sonradan yapılan ilâvelerde kılman namazın hükmü içinde kılman namaz gibidir.

Hadîs-i şerif'de «Yalnız Mescid-i Haram müstesna» buyrulmak suretiyle yapılan istisnanın hükmü ulemâ aracında İhtilaflıdır. Mâlikîler'den Ebû Bekir Abdûllah b. Nafi'a göre bu istisnanın mânâsı: Mescid-i Nebevî'de kılman namaz sair mescidlerde kılman namazdan bin kat, Kâbe'de kılman namazdan ise bin kattan biraz aşağı olmak üzere faziletlidir, demektir. Mâlikî'ye ulemasından bir cemaatın mezhebleri budur. Hattâ bazıları bu kavli İman-ı Mâlik'den rivâyet etmişlerdir.

Umumiyetle fukahaya göre Kâbe'de kılman namaz Mescid-i Nebevi'de kılman namazdan daha faziletlidir. Hadîslerin zahiri de bunu göstermektedir. Hattâ Hazret-i Ömer'in minber üzerinde: «Mescid-i Haram'da kılman bir namaz, başka mescidlerde kılman namazdan yüzbin derece daha faziletlidir.» dediği ve orada bulunanlardan buna kimsenin itiraz etmediği rivâyet olunur.

Ulemânın bu babdaki ihtilâfı Mekke ile Medine'nin faziletleri hakkındaki ihtilâfa racidîr. Cumhûr ulemaya göre Mekke Medine'den faziletli olduğu gibi, Kabe de Mescid-i Nebevi'den daha faziletlidir. İmâm-ı Mâlik ile bir takım ulemaya göre bilakis Medine Mekke'den, Mescid-i Nebevi de Kabe'den faziletlidir.

Kâdî Iyâz: «Ulemâ Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in kabrinin bulunduğu yerin dünyanın en faziletli yeri olduğuna, Mekke ile Medine'nin dahi yeryüzünün en faziletli mahalleri bulunduğuna İttifak etmiş, yalnız kabr-i şerifin yerinden sonra bu iki beldenin hangisi faziletli olduğunda ihtilâf eylemişlerdir» demektedir.

Bu yerlerde kılınacak namazdan murad ne olduğu dahi ihtilaflıdır. Hanefîlerden Tahâvi'ye göre namazdan murâd farz namazlardır. Şâfiîler'le Mâlikîler ;den bazılarına göre ise farz veya nafile bütün namazlardır.

3449- Bize Kutaybetü'bnû Saîd ile Muhammed b. Rumh hep birden Leys b. Sad'dan rivâyet ettiler. Kutaybe

(Dedi ki): Bize Leys, Nafi'den, o da İbrahim b. Abdillah b. Ma'bed'den, o da İbn Abbâs'dan naklen rivâyet eyledi. İbn Abbâs şöyle dedi: Bir kadın bir hastalığa tutulmuş da: Eğer Allah bana şifa verirse mutlaka gidip Beyt-i Makdis'de namaz kılacağım, demiş. Müteakiben kadın iyileşti, sonra gitmeğe niyet ederek hazırlandı. Derken Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in zevcesi Meymüne gelerek ona selâm verdi. Kadın da o meseleyi ona haber verdi. Meymûne (ona): Otur da yaptığın yemeği ye! ve Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in mescidinde namaz kıl. Çünkü ben Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) î:

«Bu mescidde kılınan bir namaz, başka mescidlerde kılınan bin namazdan daha faziletlidir; yalnız Kabe'nin mescidi müstesna!»buyururken işittim, dedi.

Hadîs uleması bu hadîsin isnadı sebebiyle İmâmı Müslim'e itirazda bulunmuşlardır. Çünkü onlara göre hadîsin isnadında İbn Abbâs Hazretleri yoktur. Onu burada zikretmek bir vehimden ibarettir. Buhârî dahi onun senedinde İbn Abbâs'ı zikretme-miş, bilâkis senedde onun zikredilmesinin doğru olmadığını söylemiştir. Mamafih Nevevî bu rivâyetinde doğru olmasını da muhtemel görmüş: «Hadîsin metni ise bil-ittifak sahîhdir» demiştir.

Hadîs-i şerîf hüküm itibariyle ondan evvelki rivâyetler gibidir.