BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

26- Muhasara Sebebiyle İhramdan Çıkmanın ve Hacc-ı Kıranın Cevazını Beyan Bâbı

3048- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti.

(Dedi ki) Mâlike Nâfi'den dinlediğim şu hadîsi okudum: Abdullah b. Ömer (radıyallahü anhüma) fitne (senesin) de Ömreye niyet ederek yola çıkmış. Ve (içinden) Şöyle dedi: «Eğer beyti tavâfdan menedilirsem, ben de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile beraber olduğumuz zaman yaptığımız gibi yaparım.»

Böylece yola çıkmış ve ömreye telbiye getirerek yürümüş. Beydâ düzüne çıktığı vakit arkadaşlarına bakmış da «Bunların ikisinin hükmü ile bîrdir. Sizi şahit kılarım ki ben hacca, ömre ile birlikte niyet ettim.» demiş.

Ve yoluna revân olmuş. Beyt-i şerife varınca onu yedi defa tavaf etmiş, Safa ile Merve arasında da yedi defa sa'y yapmış, yediden fazlaya uzanmamış. Bunun, kendisine kâfi geleceğine kaanî olmuş ve kur-

 sevketmiş.

3049- Bize Muhammedü'bnü'l-Müsennâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yahya yani El-Kattân, Ubeydullah'dan rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Nâfi' rivâyet etti ki, Abdullah b. Abdillâh ile Salim b. Abdillâh, Haccâc İbn Zübeyir île harbe geldiği vakit Abdullah (İbn Ömer) ile konuşmuşlar. Kendisine:

— Bu sene haccetmemen, sana zarar vermez. Çünkü halk arasında Çarpışma olup da seninle beyt-i şerif arasına girileceğinden korkarız! demişler. Abdullah:

— «Eğer benimle beyt-i şerîf araşma girilirse ben de beraberinde olduğum hâlde Kureyş kâfirleri Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile beyt-i şerifin arasına girdikleri vakit, o ne yaptıysa ben dahi onu yaparım. Sizi şahit kılarım ki ben ömreye niyet etmişimdir.» demiş ve yoluna devam etmiş. Zü’l-Huleyfe'ye varınca Ömre için telbiye getirmiş. Sonra şunu söylemiş:

«Bana yol verilirse ömremi ifâ ederim. Mâni olunursa beraberimde bulunduğum zaman Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ne yaptıysa ben de onu yaparım.»

Sonra şu âyet-i kerime'yi okumuş:

 Muhakkak sizin için Resûlüllah'da güzel bir örnek vardır. Sonra yolun» devam etmiş. Beydâ düzüne varınca: «Bunların ikisinin hükmü de birdir. Ömreme mâni olunursa, baççıma da manî olunur. Sizi şahit kılarım ki ben, bir haccla bir Ömreye niyet ettim» demiş,

Ve; yine yoluna devam etmiş Kudeyd denilen yerde bir kurban Katın almış, sonra haccia Ömre İçin beyt-i şerîfde ve Safa ile Merve arasında biı- defa tavaf yapmış.

Bilâhara hîlle çıkmamış, taa her iki ibâdeti haccla' tamamladıktan sonra bayram günü ihramdan çıkmış.

3050- Bize, bu hadîsi İbn Nümeyir de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti,

(Dedi ki): Bize Ubeydullah, Nâfi'der rivâyet etti. NâfT: «İbn Ömer, Haccâc İbn Zübeyr'in ürerine hücum ettiği zaman haccetmek istedi.» diyerek, hadîsi yi; kar ki kıssada olduğu gibi hikâye etmiş., sonunda da: şunu söylemiş:

«İbn Ömer: Haccla Ömreyi beraber yapana bir tavaf kâfidir, hille çıkmaz, sonunda her ikisi için birlikte ihramdan çıkar; derdi.»

3051- Bize Muhammed b. Rıtnıh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys haber verdi. H.

Bize Kuteybe de rivâyet etti. Bu lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Leys, Nâfi'den rivâyet etti ki İbn Ömer, Haccâc'ın İbn Zübeyir üzerine hücûm ettiği sene haccetmek istemiş. Kendisine:

— «Halk arasında çarpışma var. Seni menetmelerinden korkarız.» demişler. İbn Ömer:

«Muhakkak ki sizin için Resûlüllah'da güzel bir örnek vardır.» âyetini okuyarak:

— «Ben de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in yaptığı gibi yaparım. Sizi şâhit kılarım ki, ben ömreye niyet ettim.» demiş.

Sonra yola çıkmış. Beydâ sırtına vardığında:

«Hacri;ı ömrenin hükümleri birdir. Şahit olun — İbn Rumh: Şahit kılarım! dedi.— ki ben ömremle birlikte hacca niyet ettim.» demiş.

Ve Kudeyd'den satın aldığı bir kurbanlığı Harem-i Şerife göndermiş. Sonra her iki ibâdet içi» telbiye getirerek yola revân olmuş. Mekke'ye varınca Beyt-i şerifi ve Safa ile Merve'yi tavaf etmiş. Bundan fazla bir şey yapmamış. Kurban kesmemiş, traş olmamış, saçını kısaltmamış, kendisine haram olan hiç bir şeyden hilîs çıkmamış. Nihayet bayram günü gelince kurbanını kesmiş ve traş olmuş. Böylece yaptığı ilk tavaf ile hem haccınm hem de umresinin tavafını ifâ ettiğine kaanî olmuş,

İbn Ömer: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) böyle yaptı.» demiş.

3052- Bize Ebû'r-Rabi' Ez-Zehrânî ile Ebû Kâmil rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Hammâd rivâyet etti. H.

Bize Züheyf b. Harb da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana İsmail rivâyet etti. Hammâd ile İsmail hep birden Eyyûb'dan, o da Nâfi'den, o da İbn Ömer'den naklen bu kıssayı rivâyet etmişlerdir. (İbn Ömer) Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’i yalnız hadîsin başında kendisine (Seni Beyt-i şerîf den menederler.) denildiği zaman zikretmiş:

— O hâlde, ben de Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yaptığı gibi yaparım, demiş, hadîsin sonunda Leys'in zikrettiği gibi Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) işte böyle yaptı, dememiştir.

Bu hadîsi Buhârî «Hacc» bahsinin müteaddiı yerlerinde tah-rîc etmiştir.

Rivâyetlerin mecmuundan anlaşılıyor ki vak'a, Haccâc-ı Zâlim'in Mekke üzerine yürüyerek Abdullah b. Zübeyir ile harp ettiği senede geçmiştir.

Haccâc-ı Zâlim: Irâkeyn vâlisiydi.

Bu harbin sebebi: Hazret-i Abdullah b. Zübeyir'in Abdülraelik b. Mervân'a bey'at etmemesidir. Abdülmelik halife olmuş; Hazret-i Abdullah'ı kendisine taey'ata davet etmişti. Abdullah (radıyallahü anh) bunu kabul etmeyinde Abdülmelik, Haccâc'ı ordusuyla Mekke'ye gönderdi. Bu vak'a, târihte meşhurdur. Ve hicretin 72. yılında vukûbulmuştur.

Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh) tam bu sırada haccetmek istemiş; oğullan Abdullah ile Salim, bu işi tehlikeli görerek kendisini o sene hacedan vazgeçirmeye çalışmışlardır. İbn Ömer (radıyallahü anh) ise Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in Hudeybiye vak'asındaki hâlini nazar-ı itibâra alarak niyetinden dönmemiştir. Hudeybiye vak'ası Hicretin 6. senesinde olmuştur. Müşrikler, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in haccına manî olmuş, o da ihramdan çıkarak kurban kesmiş ve traş olmuştu.

Bu da Ömreye niyet eden bir kimsenin muhasara zamanında hacc-ı ifrâd yapanlar gibi ihramdan çıkabileceğini gösterir.

Hazret-i İbn Ömer'in niyetle iktifa etraiyerek şahit davet etmesi, kendisine uymak isteyenlere keyfiyeti bildirmek içindir.

Beydâ: Mekke ile Medine arasında Zü’l-Huleyfe'ye yakın bir yerdir. Esasen bir çölden ibarettir.

Kudeyd dahi: Mekke ile Medine arasında bir yerdir.

Bu isim aslen orada bulunan bir suya verilmiş olup. sonradan bu mevkiye teşmil edilmiştir.

Hadîs-i şerîf, hacc-ı kıran için bir tavafla bir sa'y kâfidir diyenlerin delillerindendir.

İmâm Şafiî'nin mezhebi de budur.

Hanefiîler'e göre hacc-ı kıran için mutlaka iki tavaf ve iki sa'y lâzımdır. Delilleri Hazret-i Alî hadîsidir. Mezkûr hadîse göre Ali (radıyallahü anh) hacc ile örmeyi beraber yaparak, her ikisi için ayrı ayrı tavaf ve ayrı ayrı sa'y yapmış; sonra: «Ben, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'i böyle yaparken gördüm.» demiştir.

Bu hususta ulemânın sözleri çok ve uzundur.