BAB 001 002 003 004

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

1- Ramazanın Son On Gününde Î'tikaf Bâbı

2837- Bize Muhammed b. Mihrân Er-Bâzi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hatim b. İsmail, Mûsa b. Ukbe'den, o da Nâfi'den, o da İbn Ömer (radıyallahü anhüma)'dan naklen rivâyet etti ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Ramazan'in son on gününde î'tikâf yaparmış.

2838- Bana Ebut-Tâhir rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb haber verdi.

(Dedi ki): Bana Yûnus b. Yezîd haber verdi. Ona da Abdullah b. Ömer (radıyallahü anh)'dan naklen Nâfi' rivâyet etmiş ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Ramazan'ın son on gününde î'tikâfa girermiş.

Nâfi'i

Dedi ki: «Bana, Abdullah (radıyallahü anh), Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in mescidde î'tikâf yaptığı yeri gösterdi.»

2839- Bize Sehl b. Osman rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize tîkbe-tü'bnü Hâlid Es-Sekûni, Ubeydullah b. Ömer'den, o da Abdurrahman b. Kâsım'den, o da babasından, o da Âişe (radıyallahü anha)’dan naklen rivâyet etti. Âişe:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Ramazan'ın son on gününde î'tikâfa girerdi.» demiş.

2840- Bize Yahya b. Yahya rivâyet etti. ve

(Dedi ki): Bize Ebû Muâviye haber verdi. H.

Bize Sehl b. Osman da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hafs b. Giyâs haber verdi.

Bu râvilerîn ikisi de Hişâm'dan rivâyet etmişlerdir. H.

Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb dahi rivâyet ettiler. Bu lâfız onlarındır. (Dediler ki): Bize İbn Nümeyr, Hişâm b. Urve'den, o da babasından, o da Âişe (radıyallahü anha)'dan naklen rivâyet etti. Âişe:

«Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Ramazanın son on gününde i'ti kafa girerdi.» demiş.

2841- Bize Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys, Ukayl'den, o da Zührî'den, o da Urve'den, o da Âişe (radıyallahü anha)'dan naklen rivâyet etti ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Allah azze ve celle ruhunu kabzedınceye kadar hep Ramazan'ın son on gününde î'tikâfa girmiş. Onu vefatından sonra zevceleri î'tîkâf yapmışlar.

Bu hadîsleri Buhârî, Ebû Dâvud, Tirmizî, Ne-saî ve İbn Mâce bâzısı «Savm», bâzısı «î'tikâf» bahislerinde muhtelif râvilerden tahric etmişlerdir.

Ayın mânâda Ebû Dâvud, Nesâî ve İbn Mâce Hazret-i Ubeyyu'bnü Ka'b'dan, Tirmizî, Hazret-i Enes'den hadîsler rivâyet etmişlerdir.

İbn Ömer (radıyallahü anh) hadîsi ile Hazret-i Âişe rivâyeti birbirinin aynı ise de Hazret-i Âişe'nin bir rivâyetinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in vefatına kadar î'tikâfa devam ettiği ziyâdesi vardır. Bu ziyade î'tikâfm neshedilmediğine delildir. Nitekim «vefatından sonra zevceleri î'tikâf yaptılar.» cümlesi bunu te'yid etmektedir. Yani î'tikâfın hükmü devam etmiş, bu hususta erkeklerle kadınlar arasında fark gözetilmemiştir. î'tikâf, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Je mahsus olan fiillerden de değildir.

î'tikâf lüğatta: Mutlak surette bir yerde durmak demektir. Şeriatta bir kimsenin sıfat-ı mahsûsa ile mescidde durması demektir. Sıfat-ı mah-sûsa'dan murâd: İbâdettir.

Ulemâ mücaveretin de î'tikâf mânâsına gelip gelmediği hususunda ihtilâf etmişlerdir. Amr b. Dinar'a göre î'tikâfla civar aynı mânâya gelirler. Bu mes'ele Ata’ b. Ebî Rabâh'a sorulduğunda, onların ayrı ayrı şeyler olduğunu söylemiş ve:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in hücreleri, mescidde idi. Ramazanda î'tikâfa girmek istediği vakit onlardan çıkarak mescidin içine gelir, î'tikâfını orada yapardı.» demiştir.

Hanefîiler'e göre î'tikâf vâcib, sünnet-i müekkede ve müstehab kısımlarına ayrılır. Nezredilen î'tikâfı yapmak vâcib, Ramazan'ın son on. gününde î'tikâfa girmek sünnet-i müekkede, şâir zamanlarda î'tikâf müstehabdır.

Nezredilen i'tikâf için oruç şarttır. Müstehab olan î'tikâflarda oruç şart değildir. Müstehab olan î'tikâf için muayyen zaman tahdidi yoktur. Bir kimse mescide girerken î'tikâfa niyet etse, oradan çıkıncaya kadar î'tikâf etmiş sayılır.

Bazıları müstehab olan î'tikâfta da orucu şart koşmuşlardır.

Bu takdirde î'tikâfın en az müddeti bir gündür. Bu kavil İmâm A'zam’dan da rivâyet olunmuştur.

Zührî: «Şu insanlara şaşarım. Nasıl oluyor da î'tikâf terkedi-yorlar?

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir şeyi bazen yapıp bazen terk ettiği halde î'tikâfı vefatına kadar hiç bırakmamıştır.» demiş'se-de Hanefîiler buna;

«Ashâb-ı kirâmın ekserisi î'tikâf yapmamışlardır»" diye cevâp vermişlerdir.

İmâm Mâlik: «Ebû Bekir, Ömer ve Osman (radıyallahü anhümu) ile İbn'l-Müseyyeb'in ve bu ümmetin selef ulemâsından hiç birinin î'tikâf yaptığım duymadım. Yalnız Ebû Bekir b. Abdirrahman î'tikâf yapmıştır. Zannederim bu zevat î'tikâfı güçlüğünden dolayı terketmişlerdir.' Çünkü î'tikâfm gecesi ile gündüzü müsavidir.» demişdir.

Malikîler'in «El-Mecmûa» nâm eserinde «Ashâb-ı kirâmın î'tikâfı terketmeleri, onlar hakkında mekruh olduğu içindir. Zîra î'tikâf nehyedilen visal orucu gibidir.» denilmiştir.

İmâm Mâlik'e göre nafile i'tikâfın en az müddeti bir gündür. Hanefîiler den İmâm Ebû Yûsuf'a göre bir günün ek serisidir.

İmâm Muhammed'e göreise î'tikâf için bir, saat bile kâfidir.

İmâm Şâfii ile bir rivâyete göre İmâm Ahmed'in kavilleri de budur.

Ebû Bekr-i Râzi , İmâm Mâlik'den î'tikâf müddetinin on gün olduğunu nakletmiştir.

«El-ikmâl» nâm eserde İmâm Mâlik'in bunu müstehab gördüğü kaydedilmiştir.

Ebû’l-Berekât İbn Teymiye: «Dört mezhebin İmâmları ile onlara tâbi olanlar vâcib olan î'tikâfda orucun şart olduğunu söylemişlerdir. Ashâbı kirâm'dan Ali, İbn Ömer, İbn Abbâs ve Âişe (radıyallahü anha) hazerâtı ile Şa'b'ı , İbrahim Nehaî', Mücâhid, Kâsım b. Muhammed, Nafi', Saîd b. El-Müseyyeb, Evzaî, Zührî, Sevrî ve Hasan b. Hayy’ın mezhepleri budur.

Abdullah b. Mes'ud (radıyallahü anh) ile Tâvus , Ömer b. Abdilaziz , Ebû Sevr, Dâvud-u Zahiri, İshâk ve bir rivâyette İmâm Ahmed b. Hanbel gerek vâcib gerekse nafile î'tikâfda orucun şart olmadığını söylemişlerdir.»

İmâm Şafiî ile İmâm Ahmed'in kavilleri de budur. Ebû'l-Berekât'ın naklettiği kavil Şafiî'nin eski mezhebidir.

Orucun şart olmadığını söyleyenler Hazret-i İbn Abbâs'ın: «î'tikâf yapana oruç lâzım değildir. Meğer ki orucu kendisine şart kıla.» sözü ile istidlal etmişlerdir,:

Bu sözü Bazıları merfû Bazıları da İbn Abbâs'a mevkuf olarak rivâyet etmişlerdir.

Vâcib olan îtikâdda" orucun şart olduğunu söyleyenler Ebû Dâvûd'un, rivâyet ettiği Hazret-i Âişe hadîsi ile İstidlal etmişlerdir.

Mezkûr hadîste:

«Orucsuz î'tikâf sahih olmaz.» buyurulmuştur. Hadîsden murâd: Vâcip olan î'tikâfdır,

Bu hadîsler, Ramazan'ın son on' gününde î'tikâfa girmenin müste-hab olduğuna delildir. Erkekler hakkında bunun kuvvetle müstehab olduğunda ulemâ ittifak etmişlerdir. Kadınlar hakkında ihtilâf vardır.

Nevevî: «Bu hadîste kadınların î'tikâfının. sahih olduğuna delil vardır. Çünkü Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) onlara î'tikâf için izin vermişti. Lâkin. Ebû Hanîf e'ye göre kadının î'tikâfı yâlnız evinin mescidinde sahan olur. Evinim., mescidinden murâd: Namaz için tahsis ettiği yerdir. Ona göre erkek evinin mescidinde î'tikâfa giremez. Ebû Hanife'nin mezhebi, Şâfîi'nin de eski mezhebidir. Fakat Şâfîiyye ulemâsına göre bu mezheb zayıftır.» diyor.

Yine bu hadîsler î'tikâfın yalnız mescidde yapılabileceğine delildirler. Zîra gerek Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) gerekse zevceleri ile ashabı güçlüğüne rağmen î'tikâfı mescidde yapmışlardır.

Evde î'tikâf caiz olsa, bir defa olsun evde yaparlardı.

İmâm Mâlik ile ekseri Mâlikîye ulemâsına ve Şâfîiyye göre î'tikâf her mescidde yapılabilir.

îmâm Ahmed'e göre beş vakit namaz kılınan, mescidde; İmâm A'zam'a göre bütün namazların kılındığı mescidde yapılır.

Zührî ile diğer bazı ulemaya göre î'tikâf cumâ mescidinde yapılır.

Huzeyfetü'bnü Yemân (radıyallahü anh)'ın: «î'tikâf üç mescide yani Mescid-i Haram, Mescid-i Resûlüllah ve Mescid-i Aksa'ya masutur.» dediği nakledilmiştir.