BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

6- Hilalin büyük ve küçüklüğüne itibar olmadığını, Allahü teâlâ'nın onu görülmek için imdâd ettiğini hava bulutlu olursa orucun otuz gün üzerinden tamamlanacağını beyân Bâbı

2581- Bize Ebû Bekir b. Ebi Şey be rivâyet etti.

(Dedi ki): Bire Muhammed b. Fudayl, Husayn'dan, o da Amr b. Mürra'dan, o da Ebû'l-Bahteri'den naklen rivâyet etti. Ebûl-Bahteri Şöyle dedi: Omra yapmak için yola çıktık. «Batn-ı nahle» denilen yere indiğimiz vakit hilâli görmeye çalıştık. Bunun üzerine cemâatdan Bazıları:

— «Bu ay üç günlüktür.»; diğer Bazıları da:

— «İki günlüktür.» dediler. Derken İbn Abbâs'a tesaadüf ettik. . (Kendisine):

— «Biz hilâli gördük. Cemâatdan Bazıları onun üç: ünlük olduğunu, diğer Bazıları iki günlük olduğunu söylediler.» dedik, bni Abbâs:

— «Onu hangi akşam gördünüz?» diye sordu;

— «Filân ve filân akşam.» dedik. Bunun, üzerine İbn Abbâs ;

— «Şüphesiz ki Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— Allah, onu görülmek için ımdâd etmiştir; buyurdular. O, sizin gördüğünüz geceye aittir.» cevâbını verdi.

2582- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Gunder, Şu'be'den naklen rivâyet etti. H.

Bize İbn’l-Müsennâ ile İbn Beşşâr da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki) ; Bize Şu'be, Amr b. Mürra'dan naklen haber verdi. Amr söyle demiş: Ben, Ebû’l-Buhterî'yi şunu söylerken işittim: Biz (Zât-ı ırk) denilen yerde iken Ramazan hilâlini gördük de İbn Abbâs (radıyallahü anh)'ya sormak için bir adam gönderdik. İbn Abbâs (radıyallahü anh) şunları söylemiş: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Şüphesiz ki Allah ay'ı görülmek İçin İmdâd etmiştir. Eğer hava buluttu olursa sayıyı tamanlayıverin.» buyurdular.

Hadîs-i şerif bütün nüshalarda bu şekilde yani birinci rivâyette «medde»; ikinci rivâyette «Emedde» sîgalarıyla rivâyet edilmiştir.

Kâdi İyâz'in beyânına göre ulemâdan Bazıları medde fiilini imtidât yani uzatmak; -Kmedde» fiilini de İmdat vermek mânâsına tefsir etmişlerdir.

Kâdı iyâz: «Bence doğrusu rivâyetin ssâhiri manâsıyla kalmasıdır. Zahirî mânâsı: Allah onun müddetini görülsün diye uzatmıştır; demektir. Zaten her iki fiilin de bu mânâya geldikleri söylenir...» diyor.

cemaattan bazılarının «ay üç günlük» bazılarının da «iki günlüktür» demeleri, onun büyük gördükleri içindir. İbn Abbâs (radıyallahü anh) ise ayın büyüklüğü küçüklüğü nazar-ı itibâra alınamayacağını, ayın bir gecelik olduğunu bildirmiştir. Zira büyük veya küçük göstermek Allahü teâlâ'ya kalmış bir fiildir. Dilerse hiç de göstermez; bu takdirde oruç günleri otuz üzerinden tamamlanır.

Mâzirî diyor ki: «Hilâl güneşin zevalinden sonra görülürse gelecek akşama; zevalden Önce görülürse evvelki akşama âiddir.'Bazıları bunun da gelecek akşama âid olduğunu söylemişlerdir.

Zâhirîler'e göre oruçda geçen akşama, bayramda ise ihtiyâtan gelecek akşama âiddir. «Ayı görürseniz oruç tutun!» hadîsinin zahirine bakılırsa ay görüldümü oruç tutmak îcâb eder... O halde görülen ay gelecek geceye haml olunur...

Fakat Übbî, Mâziri'nin bu son sözüne itiraz etmiş ve: «Bu bâbda Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den sahih bir hadîs vârid olmamıştır. Yalnız Ömer (radıyallahü anh)’in:

«Ayı zevalden önce görürseniz iftar edin; zevalden sonra görürseniz iftar etmeyin!» dediği rivâyet olunur. Böyle bir kavl Hazret-i Alî'den de nakledilmiştir. Görülen ayın gelecek geceye âid olduğunu bildiren kavl meşhurdur...» demiştir.

Ayın zevalden önce görülmesi meselesi Hanefiyye İmâmlar, arasında da ihtilaflıdır. Hilâl, ayın otuzuncu günü zevalden önce görülürse İmâm Ebû Yusuf’a göre evvelki geceye âiddir. Binaenaleyh Ramazan başı ise o gün oruç tutmak; Ramazan sonu ise iftar etmek lâzımdır.

İmâm A'zam'la İmâm Muhammed'e göre ise görülen hilâl mutlak surette gelecek akşama âiddir. Bazıları bu meseledeki hilafın yalnız İmâm Ebû Yûsuf'la imâm Muhammed arasında olduğunu söylemişlerdir.

İmâm A'zam'dan bir rivâyete göre hilâli güneşin yolu üzerinde görünür yani güneş hilâli ta'kîb ederse, o hilâl evvelki geceye, hilâl güneşin peşinden gidiyorsa gelecek geceye âiddir. Fetva İmâm A'zam’la İmâm Muhammed'in kavline göredir.