BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

4- Ay'ın Yirmidokuz Gün Olması Bâbı

2572- Bize Abd b. Humeyd rivâyet et.

(Dedi ki): Bize Abdurrazzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize Ma'mer, Zührî'den naklen haber verdi ki; Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir ay zevcelerinin yanına girmemeye yemin etmiş.

Zührî Şöyle dedi: Bana Urve, Âişe (radıyallahü anha)’dan naken haber verdi ki, şunları söylemiş:

«Saymakta olduğum yirmidokuz gece geçince Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) evvelâ benden başlayarak yanıma girdi. Ben:

— Ya Resûlallah! Sen, bizim yaımıza bir ay girmemeye yemin etmiştin, hâlbuki yirmidokuz günde girdin. Ben, bunları sayıyordum; dedim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— Ay yirmidokuz gündür;» buyurdular.

2573- Bize Muhammed b. Kumlı rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys haber verdi. H.

Bize Kuteybetü'bnü Saîd dahi rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize Leys, Ebû'z-Zübeyr'den, o da Câbir (radıyallahü anh)’dan naklen rivâyet etti. Câbir Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir ay müddetle kadınlarından ayrılmıştı. Ayın yirmi dokuzun da yanımıza çıktı (kendisine):

«Bu gün yirmi dokuzdur.» dedik. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— «Ay ancak şöyledir» diyerek ellerini üç defa birbirine çarptı. Son defasında parmaklardan birini kıstı.

2574- Bana Hârûn b. Abdillâh ile Haccâc b. Şâir rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Haccâcü'hnü Muhammed rivâyet etti. Dedi ki.: İbn Cüreyc şunları söyledi: Bana Ebû'z-Zübeyr haber verdi; o da Câbir b. Abdillâh (radıyallahü anh)'ı şöyle derken işitmiş: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir ay kadınlarından ayrıldı. Nihayet yirmidokuzuncu günün sabahı yanımıza çıktı. Cemâatdan biri:

— «Ya Resûlallah! Ancak yirmidokuzuncu günün sabahındayız.» dedi. Bunun üzerine Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

— «Ay bazen yirmidokuz gün olur.» buyurdu. Sonra üç defa ellerini birbiri üzerine kapadı. İki defasında ellerinin bütün parmakları ile, Üçüncüsünde ise dokuz parmağı ile işaret etti.

2575- Bana Hârûn b. Abdillâh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Haccâcü'bnü Muhammed rivâyet etti,

(Dedi ki): İbn Cüreyc şunu söyledi: Bana Yahya b. Abdillâh b. Muhammed b. Sayfî haber verdi. Ona da İkrimetü'bnü Abdirrarmân b. Haris haber vermiş; ona da Ümmü Seleme (radıyallahü anha) haber vermiş ki: Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir ay zevcelerinden bâzılarının yanına girmemeye yemin etmiş. Yirmi-dokuz gün geçince sabahleyin —yahut akşam üzeri— yanlarına girmiş. Kendisine:

— «Yâ Nebiyyallah! Sen, bizim yanımıza bir ay girmemeye yemin etmiştin.» demişler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

— «Bir ay yirmidokuz gün olur.» buyurmuşlar.

2576- Bize İshâk b. İbrahim rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ravh haber verdi. H.

Bize Muhammedü'bnü'l-Müsennâ dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Dahhâk yani Ebû Asım rivâyet etti. Ravh ile Dahhâk hep birden İbn Ureye'den bu isnâdla yukarki hadîsin mislini rivâyet etmişlerdir.

2577- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Bişr rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmâîl b. Ebî Hâlid rivâyet eyledi.

(Dedi ki): Bana Muhammed b. Sa'd, Sa'd b. Ebî Vakkaas (radıyallahü anh)'dan naklen rivâyet etti. Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bir elini diğerine çarparak:

«Ay şöyle ve şöyle olur.» buyurdu. Sonra üçüncü çarpışta bir parmak noksan bıraktı.

2578- Bana Kâsım b. Zekeriyyâ rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hüseyin b. Alî, Zâide'den, o da İsmail'den, o da Muhammed b. Sa'd'dan, o da babası (radıyallahü anh)'dan, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet eyledi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (elleriyle) on, on ve hir defa da dokuzu işaret ederek:

«Ay şöyle, şöyle ve şöyledir.» buyurmuşlar.

2579- Bana, bu hadîsi Muhammedü'bnü Abdillâh b. Kuhzâz da rîvâyet etti.

(Dedi ki): Bize Alîyyü'bnü Hasen b. Şakîk ile Selemetü'bnü Süleyman rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Abdullah yani İbni-Mübârek haber verdi.

(Dedi ki): Bize İsmâîl b. Ebî Hâlid bu isnâdla yukarki iki râvînin hadîsleri mânâsında bir hadîs haber verdi.

Görülüyor ki: Bu hadîsi dört sahâbî yani Hazret-i Âişe, Câbir, Ümmü Seleme ve Sa'd b. Ebi Vakkaas (radıyallahü anhûm) rivâyet etmişlerdir.

Ümmü Seleme (radıyallahü anha) rivâyetini Buhârî «Kitâbu's-Savm» ile «Kitâbu'n-Nikâh»'da; Nesâî «İşratü'n-Nisâ»da; İbn Mâce «Kitâbu't-Talâk»'da rivâyet etmişlerdir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in bir ay kadınlarından ayrılması muhtelif lâfızlarla ifâde olunmuştur. Bâbımız rivâyetlerinden de anlaşılacağı vecihle bunların bâzılarında:

«Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir ay zevcelerinin yanına girmemeye yeniîn etti.» denilmiş; bâzılarında bunun yerine:

«Bir ay kadınlarından uzaklaştı,»; Buhârî'nin rivâyetinde: «Kadınlarına bir ay îlâ yaptı.» ifâdesi kullanılmıştır. ilâ da bir nev'î yemin olduğuna göre rivâyetler arasında birbirine münâfaat yoktur.

Şeriat ıstılahında îlâ: Bir kimsenin karısına dört ay yahut daha fazla yaklaşmamaya yemîn etmesi, mânâsına gelirse de, hadisdeki ilâdan murâd bu değil; sâdece yemindir. Zira bir âyet-i kerime şer'an îlâ müddetinin ziyâde ve noksansız dört ay olduğunu beyân etmiştir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ise bir ay yaklaşımyacağma yemin, etmiştir.

İbn Abbâs (radıyallahü anh) «Bir adam karısına bir veya iki yahut üç ay yaklaşmıyacağma yemîn etse, îlâ müddetini söylemedikçe bu yemîn îlâ sayılmaz.» demiştir.

Atâ', Tâvûs, Saîdü'bnü Cübeyr ve Şa'bî'-nin de buna kaail-oldukları rivâyet edilir.

İmâm Şafiî ile İmâm Ahmed b. Hanbel'e göre dört ay kadına yaklaşmıyacağına yemin ötmek şer'an ilâ sayılmaz. Mutlaka dört aydan fazla bir müddet söylemek îcâb eder.

İmâm Mâlik, dört ay üzerine bir gün ziyâde edilmesini şart koşmuştur. Fakat ilâ âyeti bu zevatın aleyhlerine delildir.

îlâ'nın hükmü: Müddet içinde kadına yaklaşıldığı taktirde keffâret îcâb etmektir.

Hasan-ı Basrî'ye göre keffâret lâzım değildir; ilâ sakıt olur.

îlâ yapan kimse dört ay içinde karısına yaklaşmazsa, bir talâk boş olur. Ashâb-ı kirâm'dan İbn Mes'ûd, İbn Ömer, İbn Abbâs, Osman ve Alî (radıyallahü anhüm) hazerâtının kavilleri bu olduğu gibi cumhûr-u Tâbiîn'ın mezhepleri de budur.

îlâ hakkında fıkıh kitaplarında tafsilat vardır.

Hadîsin bütün rivâyetlerinde bir ay'in yirmidokuz günden ibaret olduğu bildirilmektedir.

Kâdi Iyâz diyor ki: «Bütün bu rivâyetlerin mânâsı: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yirmidokuz günü tamam ettikten sonra döndü, demektir. Buna delil: Hadisin bir rivâyetinde:

 (yirmidokuz gün geçtikten sonra); diğer rivâyette:

 (yirmidokuzun sabahında) yani (yirmidolcuzdan sonra gelen gecenin sabahında) Duyurulmuş olmasıdır, o sabah ise otuzuncu günün sabahıdır. (Ay yirmidokuzdur.) sözünün mânâsı: bazen yirmidokuz çeker, demektir. Nitekim bâzı rivâyetlerde bu şekilde tasrîh buyurulmuştur.»

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in yemini zevcelerine güvendiği içindi. Müfessirler Sûre-i Tahrim'in tefsirinde bu yeminin sebebini beyân etmişlerdir. Görmek isteyenler oraya bakabilirler.