BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

53- Hediyeyi Veren, Ona Sadaka Yoluyla Malik Olsa Bile Peygambar (sallallahü aleyhi ve sellem)'in ve Beni Haşim İle Beni Muttalib'in Hediye Almalarının Mubah; Sadaka Verilen Kimsenin Alması ile Sadaka Vasfı Kalmayıp, Kendilerine Sadaka Almak Haram Kılınan Herkese Helal Olduğunu Beyan Bâbı

2532- Bize Kuteybetü'bnu Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys rivâyet etti. H.

Bize Muhammed b. Rumh da rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Leys, İbn Şihâb'dan naklen haber verdi ki, Ubeyd b. Sebbâk şöyle de-mış: Bana Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'in zevcesi Güveyri-ye haber verdi ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onun yanına girerek:

— «Yiyecek bir şey var mı?» diye sormuş; Cüveyriye:

— «Hayır vallahi ya Resûlallah! Yanımızda azatlı cariyemin sadakadan verdiği bir koyun kemiğinden başka hiç bir yiyecek yok.» demiş. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)-— «Getir! O, yerini buldu.» buyurmuşlar.

2533- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Amru'n - Nâkıd ve İshâk b. îbrâhîm toptan İbn Uyeyne'den, o da Zührî'den naklen bu isnâdla bu hadîsin mislini rivâyet ettiler.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) «O, yerini buldu.» buyurmakla «Ondan sadaka hükmü gitti ve bizel helâl oldu.» demek istemiştir. Hadis-i şerîf:

«Kurban etini veya sair sadakalardan birini kabul eden fakır, onu satabilir, hattâ sadakayı veren kimsenin bile alması câizdir.» diyenlerin delilidir.

Mâlikîler'den Bazıları: «Kurban etini alan kimsenin, onu satması caiz değildir.» demişlerdir.

Hadîs-i şerif, bir illetten dolayı haram kılman bir şey'in, o illet ortadan kalkınca tekrar helâl olacağına delildir. Bu kaaide mecellede: «Mâni zail oldukta, memnu avdet eder.» şeklinde hulâsa edilmiştir.

Buna usûl-i fıkıh ilminde «in'ikas-i İllet» denilir. Yani illetin şartı, aksine dönmektir. İllet kalkınca hüküm de kalkar. Zîrâ böyle olmasa illet illet olamaz.

İn'ikâs: Nefî ve illet taraflarında telâzüm hâsıl olmaktır. Delil böyle değildir. Onda, inikas şart kılınmaz. Çünkü delilin bulunmaması medlulün de bulunmamasını istilzam etmez.

Yine bu hadis âzath köle ve cariyelere sadakanın helâl olduğuna delildir. Çünkü Hazret-i Cüveyriye, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in âzath cariyelerinden idi.

2534- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Veki' rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnu'l - Müsennâ ile İbn Beşşâr da rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti. Vekî' ile Muhammed ikisi birden Şu'be'den, o da Katâde'den, o da Enes'den naklen rivâyet etmişlerdir. H.

2535- Bize Ubeydullah b. Muâz dahi rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Katâde'den rivâyet etti; o da Enes b. Mâlik'i şöyle derken işitmiş: Berîre kendisine sadaka olarak verilen bir eti Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e hediye etti. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

— «Bu et Berîre'ye sadaka, bize de hediyedir.» buyurdular.

2536- Bize Ubeydullah b. Muâz rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize babam rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu’be rivâyet etti. H.

Bize Muhammedü'bnu'l - Müsennâ ile İbn Beşşâr rivâyet ettiler. Lâfız İbn'l-Müsennâ'nındır. (Dediler ki): Bibe Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Şu'be, Hakem'den, o da İbrahim'den, o da Esved'den. o da Âişe'den naklen rivâyet etti. (Şöyle dedi); Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e sığır eti getirdiler ve: Bu et Berire'ye tesadduk olundu; dediler; Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)

— «O, Berire'ye sadaka, bize de hediyedir,» buyurdular.

2537- Bize Züheyr b. Harb ile Ebû Küreyb rivâyet ettiler. (Dediler ki): Bize Ebû Muâviye rivâyet etti.

(Dedi ki) Bize Hişâm b. Urve. Abdurrahmûn b. Kâsım den. o da babasından, o da Âişe (radıyallahü anha)’dan naklen rivâyet etti. Âişe şöyle dedi: Berire hakkında üç hüküm sâhit olmuşu. Halk ona sadaka veriyor, o da (bunu) bize hediye ediyordu. Ben, bunu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'e andım da:

— «O, Berire'ye sadaka; sizin için de hediyedir. Binâenaleyh siz onu yiyîn.» buyurdular.

2538- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hüseyin b. Aliy, Zâide'den, o da Simâk'den, o da Abdurrahmân b. Kâsım'den, o da babasından, o da Âişe'den naklen rivâyet etti. H.

2539- Bize Muhammedü'bnü'l - Müsennâ dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki); Bize Şu'be rivâyet etti.

(Dedi ki): Ben, Abdurrahmân b. Kâsım'den dinledim;

(Dedi ki): Kaasım'ı, Âişe'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadisin mislini rivâyet ederken işittim.

2540- Bana Ebû't-Tâhir rivâye etti.

(Dedi ki): Bize İbn Vehb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana Mâlik b. Enes, Babia'dan, o da Kâsım'den, o da Âişe'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadisin mislim haber verdi. Bu kadar var ki o: «Bu et bize Berire' den hediyedir.» (buyurduğunu) söyledi.

2541- Bana Züheyr b. Harb rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İsmail b. îbrâhîm, Hâlid'den, o da Hafsa'dan, o da Ümmi Atıyye'den naklen rivâyet eyledi. (Şöyle dedi): Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bana sadaka malından bir koyun gönderdi. Ben de onun parçasını Âişe'ye yolladım. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Âişe'nin yanına gelince:

«Yanınızda (yiyecek) bir şey var mı?» diye sormuş, o da:

— Hayır, yalnız Nüseybe, kendisine gönderdiğiniz koyundan bize bir parça göndermiş; demiş. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«O, yerini buldu.» buyurmuşlar.

Enes hadisini Buhârî «Zekât» ve «Zühd» bahislerinde; Ebû Dâvûd «Zekât» bahsinde; Nesâî «Umrâ» bahsinde muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.

Ümmü Atıyye hadisini Buhârî «Zekât» bahsinin bir-iki yerinde ve «Kitâbü'l-Hibe»'de rivâyet etmiştir.

-O, Berîre'ye sadaka, bize de hediyedir...» cümlesinde cârüe mecrûrun müptedâ üzerine geçirilmesi, ihtisas ifâde etmek içindir. Cümle: «Bu et ancak ona sadakadır; bize değil.» kuvvetin dedir. Zîrâ sadaka olarak verilen et, Hazret-i Berire'nin milki olunca ondan sadaka vasfı zail olmuştur. Berire , onu Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'e hediye olarak vermiştir. Tahrîm mes'elesi etin aynına taallûk etmez.

«O yerini buldu.» cümlesinden murâd: Helâl olan yere ulaştı.» demektir.

Hadîsin bir rivâyetinde Hazret-i Âişe (radıyallahü anha) «Berîre hakkında üç hüküm sabit olmuştu...» demiş, bunlardan yalnız verilen etin ona sadaka olduğunu söylemiştir.

ikinci hüküm «velâ»'nın âzad eden kimseye âit olması, üçüncüsü de kendisi bir köle ile evliyken âzad edildiği için nikâhın feshi muhayyer bırakılmasıdır.

Rivâyetlerin umûmundan anlaşılıyor ki fakir, sadakayı almakla o maldan sadaka vasfı ve hükmü kalkar. Artık onu satm almak caiz olduğu gibi Hâşimiler'in yemesi de mubahtır.