BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

55- Akşam Namazından Önce İki Rek'at Nafile Kılmanın Müstehab Oluşu Bâbı

1975- Bize Ebû Bekir b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb hep birden İbn Fudayl'den rivâyet ettiler. Ebû Bekir dedi ki: Bize Muhammed b. Fudayl, Muhtar b. Fülfül'den rivâyet etti.

Dedi ki: Enes b. Mâlik'e ikindiden sonra nafile namaz kılmanın hükmünü sordum. Enes:

«Ömer İkindiden sonra namaz kılanların ellerine vururdu. Biz, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde güneş kavuştukdan sonra akşam namazından evvel iki rek'ât nafile kılardık.» cevâbını verdi. Kendisine

— Bu iki rek'âtı Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) de kılarmiydı? diye sordum; Enes:

— Bizi kılarken görür fakat bunları bize emir veya nehiy etmezdi.. dedi.

1976- Bize Şeybân b. Ferrûh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdülvâris, Abdülâzîz (yani İbn Suheyb)'den, o da Enes b. Mâlik'den naklen rivâyet etti. Enes şöyle dedi:

«Medine'de bulunuyorduk. Müezzin akşam namazı için ezan okudunuz ashâb direklerin yanına koşar; (orada) ikişer rek'ât namaz kılardı. Hattâ (bazen) yabancı bir kimse mescide girer de -nafile kılanların çokluğundan- farz kılınmış zannederdi.»

Enes hadîsini Buhârî «Kitâbu’l-Ezân» ile «Kitâbü's-Salât» da; Ebû Dâvûd ve Nesâî dahi «Kitâbu's-Salât» da muhtelif râvî-lerden tahrîc etmişlerdir.

Hadîsin Buhârî'deki lâfzı şöyledir: Enes dedi ki:

— Müezzin ezanı okudumu Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in ashabından bâzı kimseler mescidin direklerine koşarlar; Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) namaza çıktığı vakit onları böyle akşam namazından önce iki rek'ât nafile kılarken bulurdu. Ezân'la ikaamet arasında bir şey yoktu.»

Nezâî'nin rivâyetinde, akşam namazından önce nafile kılmak için mescidin direklerine koşan zevatın ashabın büyükleri olduğu bildirilmektedir. Direklere koşmanın hikmeti: Namaz kılarken önlerinden kimse geçmesin diye onları kendilerine siper edinmek içindir.

Bâbımız hadîslerinde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde ashâb-ı kirâm’ın güneş kavuştukdan sonra akşam namazının farzından önce mutlaka ikişer rek'ât nafile kılardıkları bildiriliyor. Buhârî'nin rivâyetinde buna, ezanla ikaamet arasında onları biribirinden ayıracak hiç bir şey yapılmazdığı ilâve ediliyor. Hâlbuki bundan sonra göreceğimiz hadîsde her iki ezan arasında bir namaz olduğu bildiriliyor.

Hadîsler zahiren biribirine muarız göründükleri için rivâyetlerin arası cem' edilmiş; bu husûsda Bazıları: «Mutlak sûretde ezanla ikaamet arasında namaz veya benzeri bir fiil yapılmadığını bildiren rivâyet mecazen mubâlegaya hamledilir. Namaz kılındığını bildiren rivâyet hakikate yorulur.» demişlerdir.

Kirmânî'ye göre rivâyetlerin arası şöyle cem' edilir: Nafile namaz kılındığını bildiren rivâyet, akşam namazına mahsûsdur. Öteki rivâyetler ise âmm'dir. Âmm ile hâss tearuz ederlerse Şâfiîler'e göre Hâss, âmm'ı tahsis eder.

Bu rivâyetler, güneş kavuştukdan sonra akşam namazından Önce iki rek'ât nafile namaz kılmanın müstehab olduğuna delildir.

Nevevî diyor ki: «Bu mes'elede ulemâmızın iki kavli vardır. Meşhur olan kavle göre güneş kavuştuktan sonra nafile kılmak müstehab değildir. Muhakkak ulemâ tarafından esah görülen kavle göre ise müstehabdır. Delilleri Bâbımızın hadîsleridir. Bu mes'elede selef iki mezhebe ayrılmışlardır. Sahabe ve Tabiîn'den bir cemâat ile İmâm Ahmed ve İshâk bu namazı müstehab addetmiş; ashâb-ı kirâm'dan Ebû Bekir, Ömer, Osman, Alî (radıyallahü anhûm) ile diğer bâzı zevat, İmâm Mâlik ve ekseri fukahâ müstehab olmadığını söylemişlerdir. Hattâ İbrahim Nehaî'ye göre: bu namaz bid'atdır.

Mezkûr zevatın delilleri: Akşam namazının farzından önce kılınacak iki rek'ât nafilenin akşam namazın ıbiraz geciktirmesidir...»

Mâlikîler'den Bazıları islâmiyetin ilk zamanlarında akşam namazından önce iki rek'ât nafile kılınırdığını, sonradan bunun neshedildi-ğini söylemişlerdir.

Nevevî (631-676) nesh dâvasını kabul etmemiş: «Muhtar olan kavle göre mezkûr iki rek'ât namaz müstehabdır. Buradaki sahîh ve sarih hadîsler buna delâlet etmektedir.» demişdir.

Ancak Ebû Dâvûd'un, Tâvûs'dan naklettiği rivâyet nesh iddia edenlerin kavlini te'yîd eder. Çünkü bu rivâyetde Tâvûs: « İbn Omer'e akşam namazından önce kılman iki rek'âtjıâfile soruldu da, o: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) devrinde ben bn namazı kılan hiç bir kimse görmedim., cevâbını verdi.» demektedir.

Ebû Bekir İbn'l- Arabî (468-543) dahi: «Bu mes'elede ashâb ihtilâf etmiş, onlardan sonra bu işi kimse yapmamışdır.» demişdir.