BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

31- Namazında Uyuklayana Yahut Kur'ân Okumakdan veya Dua Etmekden Âciz Kalana, Bu Hal Kendisinden Gidinceye Kadar Uyumasını Yahut Oturmasını Emir Bâbı

1867- Bize, Ebû Bekr b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, İbn Uleyye rivâyet etti. H.

Bana, Züheyr b. Harb dahi rivâyet etti,

(Dedi ki): Bize, İsmail, Abdü-lazîz b. Suhayb'den, o da Enes'den naklen rivâyet etti. Enes şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) mescide girdi, (mescidde) iki direk arasına bir ip gerilmişdi.

«Bu ne?» diye sordu; Ashâb:

— Zeyneb'indir! (burada) namaz kılar; yorulduğu yahut gevşeklik hissettiği zaman buna tutunur., dediler. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Çözün onu!. Sizden biriniz zinde olduğu müddetçe namazını kılsın! Yorulduğu veya gevşediği zaman oturur...» buyurdu. Züheyr'in rivâyetinde «Otursun!» kaydı vardır.

1868- Bize, bu hadîsi Şeytân b. Ferrûh dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Abdülvâris, Abdülâzız'den, o da Enes'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen bu hadîsin mislini rivâyet etti.

Bu hadîsi Buhârî «Kitâbu't-Teheccûd» de; Nesâî ile İbn Mâce dahi «Kitâbus-Salât» da tahrîc etmişlerdir.

Buhârîdeki rivâyetinde: «Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) mescide girdi. Bir de baktı ki, iki direğin arasına bir ip gerilmiş: Bu ip ne oluyor? dedi; Ashâb: Zeyneb'in ip'idir. Gevşeklik geldiği zaman buna tutunur dediler. Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Hayır! Siz onu çözün! Biriniz neşâtlı olduğu müddetçe namaz kılsın! gevşedi mi otursun! Buyurdu.» denilmektedir.

İki direk arasına ip gererek, namazda yorulduğu zaman ondan tutunarak kalkan kadın Ümmü'l-Mü'minîn Zeyneb binti Cahş (radıyallahü anh) dır. Hatîb «Mübhemât» ında onu böyle tefsir etmiş; Kirmânî (-786) dahi bu husûsda ona tabî olmuşdur.

İbn Ebî Şeybe gerek «Müsned» inde gerekse «Kusanne» inde Zeyneb'i mücered olarak rivâyet etmiş; kim olduğunu bildirmemişdir.

Ebû Dâvûd, bu hadîsi iki tarîkden rivâyet etmişdir. Bunların birinde yalnız Zeyneb ismi geçmiş; diğerinde «Zey neb yerine Hanıne binti Canş » denilmişdir. Hanıne binti Cahş, Ümmü'l-Mü'minîn Zeyneb binti Cahş'ın kız kardeşidir. İmâm Ahmed b. Hanbel'in, Hammâd tarîki ile Hazret-i Enes'den tahrîc ettiği rivâyetde dahi Zeyneb yerine Hanınebinti Cahş zikredilmişdir, Ayni hadîsin şâzz bir rivâyetinde Zeyneb yerine Meymûne binti Haris; denildiği görülmektedir. Bu ihtilâflara bakarak Hazret-i İmâm vak'anın müteaddid defalar cereyan etmiş olabileceğine işaretle: «Hâdisenin müteaddid defalar vuku bulmuş olmasına bir mâni yokdur.» demişdir.

1869- Bana, Harmeletü'bnü Yahya ile Muhammedü'bnü Selemete'l - Muradı rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize, İbn Vehb, Yûnus'dan, «da İbn Şihâb'dan naklen rivâyet etti. İbn Şihâb: Bana, Urvetü'bnü'z -Zübeyr haber verdi, ona da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’in zevcesi Âişe haber vermiş ki, Havla' bintü Tüveyt b. Habîb b. Esed b. Ab-di’l-Uzzâ', Âişe'ye uğramış. Âişe'nhı yanında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) bulunuyormuş. Âişe

Dedi ki: «Ben: Bu kadın Havla' binti Tûveyt'dir. Geceleyin uyumadığını söylerler; dedim.» Bunun üzerine Resûlüllah

«Geceleyin uyumuyor ha! Siz taakat getirebileceğiniz işleri yapın! Vallahi siz bıkmadıkça Allah da bıkma (muamelesi yapmaz)» buyurdular.

1870- Bize, Ebû Bekr b. Ebî Şeybe ile Ebû Küreyb rivâyet ettiler. Dediler ki: Bize, Ebû Üsâme, Hişâm b. Urve'den rivâyet etti. H.

Bana, Züheyr b. Harb dahi rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bize, Yahya b. Saîd, Hişâm'dan naklen rivâyet etti.

Dedi ki: Bana, babam, Âişe'den naklen haber verdi. Âişe şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) yanıma girdi. Benim yanımda bir kadın vardı. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Bu kadın kimdir?» diye sordu, Ben:

— Uyumayan (daimî sûretde) namaz kılan bir kadın! dedim.

«Sİz taakat getirebileceğiniz işleri yapın! Vallahi siz usanmadıkça Allah usanma (muamelesi yapmaz).» buyurdular.

Âişe

Dedi ki: «Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in en sevdiği ibâdet sahibinin devam üzere yaptığı ibâdet idi.»

Ebû Üsâme hadîsinde, o kadının Benî Esed kabilesinden olduğu zikredilmişdir.

Bu hadîsi Buhârî «Kitabü'l-iman» ile «Kitabü's-Salât» da; İmâm Mâlik «El-Muvatta» da; Nesâî dahi «Kitâbü’l-iman» ile «Kitabü's-Salât» da tahrîc etmişlerdir.

Rivâyetlerin bâzısında Hazret-i Âişe'nin yanında bir kadın bulunduğu. diğerlerinde ise Havla’ isminde bir kadın olduğu zikredilmişdir. Binâenaleyh vak'anın bir olması da, müteaddid olması da ihtimâl dâhilindedir. Zahire bakılırsa kıssa yalnız Havla' vak'asından ibâretdir. Rivâyete nazaran Hazret-i Havla’ muhacirlerden olup pek dindar ve sâliha bir kadınmış.

Hadîsdeki dîn'den murâd: tâatdır.

Bu hadîsde muhâtab kadınlar olduğu hâlde, kendilerine erkeklere mahsûs olan cemi' sığası ile:

«Siz tâakat getirebileceğiniz işlere bakın!» buyurulmuşdur. Bunun sebebi hükmün bütün ümmete teşmil edilmesi istenmesidir. Onun için de tağlîb tarîki ile müzekker sîgası kullanümışdır.

Usanmak ve bıkmak gibi kelimelerin hakîkatlârı Allahü teâlâ'ya nis-betle muhaldir. Binâenaleyh bu gibi kelimelerin te'vîl edildiklerini az yukarıda görmüşdük. Böyle kelimelerin bu gibi yerlerde zikredilmeleri muşâkele ve îzdivâc tarîki iledir. Yani lâfızlar biribirine uysa da, mânâları başka başkadır.

1871- Bize, Ebû b. Ebî Şeybe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Abdullah b. Nümeyr rivâyet etti. H.

Bize, İbn Nümeyr dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, babam rivâyet etti. H.

Bize, Ebû Küreyb dahi rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Ebû Ûsâme rivâyet etti. Bu râvîlerin hepsi Hişâm b. Urve'den rivâyet etmişlerdir. H.

Bize, Kuteybetü'bnü Saîd dahi rivâyet etti. Lâfız onundur. Kuteybe, Mâlik b. Enes'den, o da Hişâm b. Urve'den, o da babasından, o da Âişe’den naklen rivâyet etti ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz namazda uyuklarsa, uykusu dağılıncaya kadar yatıversin! Zira uyukluyarak namaz kılarsa belki istiğfar edeyim derken, kendine söver.» buyurmuşlar.

1872- Bize, Muhammedü'bnü Râfi' rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Abdurrazzâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Ma'mer, Hemmâm fo. Münebbih’den rivâyet etti. Hemmâm: «Ebû Hüreyre'nin, Allah'ın Resûlü Muhammed (sallallahü aleyhi ve sellem)’den rivâyet ettikleri şunlardır...» diyerek bir takım hadîsler zikretmiş. Ezcümle: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Biriniz geceleyin namaza kalkar da Kur'ân diline dolaşır ve ne dediğini bilemezse, hemen yatsın!» buyurdular; demiş.

Bu iki hadîs, namazda uyuklayanlar hakkındadır.

Âişe (radıyallahü anha) hadîsini Buhârî «Kitâbü’l-Vudû» da; Ebû Dâvûd dahi «Kitâbu's-Salât» da tahrîc etmişlerdir.

Bu hadîsdeki istiğfardan murâd, Kâdi İyâz'a göre duadır.

Bazıları istiğfarı kendi mânâsında alıp, istiğfar etmeyi diler; şeklinde te'vîlde bulunmuşlardır.

Kendine sövmekden murâd da, kendi aleyhine duâ etmesidir.