BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

9- Müezzin (İkaamete) Başladıkdan Sonra Nafile Namaza Niyetlanmenin Keraheti Bâbı

1678- Bana, Ahmed b. Hanbel rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Muhammed b. Ca'fer rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Şu'be, Verkaa'dan, o da Amr b. Dinar'dan, o da Atâ' b. Yesâr'dan o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)’den naklen rivâyet etti. Şöyle buyurmuşlar:

«Namaza ikaamet gefirildimi artık farz namazdan başka namaz yoktur.»

Bu hadîsi, bana Muhammed b. Hatim ile İbn Râfi' dahi rivyet ettiler. Dediler ki: Bize, Şebâbe rivâyet etti.

(Dedi ki): Bana, Verkaa' bu isnâdla rivâyet etti.

1679- Bana Yahya b. Habîb El - Hârisî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ravh rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Zekeriyyâ b. İshâk rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Amr b. Dînâr rivâyet etti. Deedi ki: Atâ' b. Yesâr'i, Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen rivâyet ediyorum derken işittim. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

«Namaza ikaamet getirildiği vakit, farz namazdan başka namaz yoktur.» buyurmuşlar.

1680- Bize, bu hadîsi Abd b. Humeyd de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdürrezzâk haber verdi.

(Dedi ki): Bize Zekeriyyâ b. İshâk bu isnâdla, bu hadîsin mislini haber verdi.

1681- Bize Hasenü’l-Hulvânî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Yezîd b. Harun rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Hammâd b. Zeyd, Eyyûb'dan, o da Amr b. Dînâr'dan, o da Atâ' b. Yesâr'dan, o da Ebû Hüreyre'den, o da Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem)'den naklen bu hadîsin mislini haber verdi.

Hammâd: «Sonra ben Amra tesadüf ettim de, bu hadîsi bana rivâyette bulundu; Ama ref etmedi.» demiş.

Bu hadîs farz namaza ikaamet getirüdikden sonra, nafile namaza niyetlenmenin, memnu' olduğuna delildir. Bu hususta Revâtib denilen "beş vaktin sünnetleri ile sair nafile namazlar arasında fark yoktur. Cumhûr-u ulemâ ile Şafiî'nin mezhebi budur. Hazret-i Ömer (radıyallahü anh) ikaamet getirildikten sonra sünnet kılanları dövermiş.

Hanefîler'e göre, sabah namazının sünnetini kılmayan bir kimse farzın ikinci rek'âtma yetişeceğini aklı keserse ikaarnetden sonra evvelâ sünneti kılar. İmâm Mâlik'den bir rivâyete göre sabah namazının sünnetini kılmayan kimse farzın ilk rek'âtma yetişeceğine; diğer rivâyette ikinci rek'âtma yetişeceğine aklı keserse sünneti mescid hâricinde kılar. Başka br rivâyete göre İmâm Mâlik bu meselede Şafiî ile beraberdir. Sevrîye göre farzın ilk rek'âtma yetişeceğini aklı keserse ikaametden sonra sünneti kılar.

Ulemâdan Bazıları sünnetin mescid hâricinde bir yerde kılınacağını, ikaamet getirildikten sonra mescidin içinde kümamıyacağını söylemişlerdir.

Hadîsin râvîlerinden Hammâd'm: «Sonra Amr'a rastladım da bu hadîsi bana rivâyette bulundu; ama ref etmedi.» sözü, hadîsin sıh-hatına ve merfû' oluşuna zarar vermez. Çünkü râvîlerin ekserisi, onu merfû' olarak rivâyet etmişlerdir.

Tirimzî: «Bu hadîsin merfû' olan rivâyeti daha sahîhdir.» demişdir.

Kitabımızın başında gördüğümüz vecihle bir hadîsin merfû' olan rivâyeti, mevkuf rivâyetine tercih edilir. Velev ki merfû' olarak rivâyet edenlerin sayısı daha az olsun. Sahîh olan mezhep budur. Hammâd hadîsinde ise merfû' olarak rivâyet edenlerin sayısı daha çoktur. Binâenaleyh merfû' rivâyetin kabul edilmesi evleviyyette kalır.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in:

«Namaza ikaamet getirildimi artık farz namazdan başka namaz yoktur.» sözünden murâd: namazın kemâli yani sevabı yokdur; demekdir. Yoksa kılman namaz sahîhdir, Çünkü böyle bir namazın kazasını emret-memişdir.

1682- Bize Abdullah b. Meslemete’l-Ka'nebî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize İbrahim b. Sa'd, babasından, o da Hafs b. Âsim'dan, o da Abdullah b. Mâlik İbn Buhayne'den naklen rivâyet etti ki, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) sabah namazına İkaamet getirilmiş iken sünnet kılmakta olan birinin yanına uğramış (râvî diyor ki) ona bir şey söyledi ama ne olduğunu bilmiyoruz. Namazdan çıktığımız vakit o zâtın etrafını sararak:

— Sana, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ne söyledi? diye sorduk. O zât:

— Bana:

«Nerdeyse sizden biriniz sabah namazını dört rek'ât kılacak.» buyurdular, dedi.

Ka'nebî (kendi rivâyetinde): «Abdullah b. Mâlik, İbn Buhayne'den, o da babasından...» diye rivâyet etti.

Ebû'l - Hüseyin Müslim der ki: Ka'nebî'nin bu hadîsde «Babasından» diyerek rivâyet etmesi hatâdır.

1683- Bize, Kuteybetü'bnü Saîd rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize, Ebû Avâne, Sa'd b. İbrahim'den, o da Hafs b. Âsım'dan, o da İbn Buhayne'den naklen rivâyet etti. İbn Buhayne şöyle dedi: Sabah namazına ikaamet getirildi. Bu arada Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) müezzin ikaamet ederken namaz kılan bir adam gördü de, ona:

«Sabah namazını dört rek'ât mı kılıyorsun?» buyurdular.

1684- Bize, Ebû Kâmil El-Cahderî rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Hammad (yani İbn Zeyd), rivâyet etti. H.

Bana Hâmid b. Ömer El-Bekrâvî de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Abdülvâhid (yani İbn Ziyâd) rivâyet etti. H.

Bize İbn Nümeyr de rivâyet etti.

(Dedi ki): Bize Ebû Muâviye rivâyet etti. Bunların hepsi Âsım'dan rivâyette bulunmuşlardır. H.

Bana ZÜlıeyr b. Harb dahi rivâyet etti. Lâfız onundur.

(Dedi ki): Bİ-ze Mervân b. Muâviyete'l - Fezârî, Âsım-ı Ahvel'den, o da Abdullah b. Sercis den naklen rivâyet etti. Abdullah Şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) sabah namazında iken bir adam mescide girerek mescidin bir tarafında iki rek'ât namaz kıldı. Sonra Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) ile namaza dâhil oldu. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) selâm verince:

«Ey Fülân! Sen bu iki namazdan hangisini sayıyorsun? Yalnız başına kıldığın namazı mı yoksa bizimle beraber kıldığmı mı?» buyurdular.

İbn Buhayne hadîsini Buhârî «Ezan» bahsinde; Nesâî ile İbn Mâce de «Namaz» bahsinde muhtelif râvîler-den tahrîc etmişlerdir.

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)’in namaz kılarken gördüğü zât hadîsin râvîsi Abdullah b. Mâlik İbn Buhayne'dir. Bu cihet İmâm Ahmed b. Hanbeî'in rivâyetinde tasrîh edilmişdir. İbn Huzeyme (223-311), İbn Hibbân (-354), Bezzâr (-292), Hâkim (321-405) ve başkalarının tahrîc ettikleri bir hadîsden ise bu zâtın İbn Abbâs (radıyallahü anh) olduğunu anlaşılıyor. Mezkûr hadîsde Hazret-i İbn Abbâs şöyle demektedir: «Müezzin ikaamet getirirken, ben sünnet kılıyordum. Bunun üzerine Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) beni çekti. Ve:

Sabah namazını dört rek'ât mı kılıyorsun? buyurdu.» Ancak Aynî hâdisenin ayrı ayrı iki defa geçtiğini söylemektedir.

Bu hadîsde Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in: «Nerdeyse sizden biriniz sabah namazını dört rek'ât kılacak!» buyurması yapılan işi inkâr ve bunu niçin men ettiğine işarettir. Müezzin sabah namazı için ikaamet getirirken, sünnet kılmanın yasak edilmesi sedd-i zerîa kabîlindendir. Yani bu iş böyle yapıla yapıla ileride daha çok âdet olmasına yol açar da cemâat sabah namazının farzı dört rek'ât oldu sanırlar endîşesi ile men edilmişdir. Bundan sonraki Abdullah b. Sercis hadîsinde:

«Ey Fülan! Sen bu iki namazın hangisini sayıyorsun? Yalnız başına kıldığını mı yoksa bizimle beraber kıldığım mı?» buyurması dahi ikinci bir illettir. O da İmâmlar hakkında açılması melhuz olan ihtilâf kapısını kapamaktır. Zîra bu kapı kapanmazsa ehl-i şikak ve fesadın arkasında namaz kılınmaz olur.