BAB 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114

NO. 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286

TR AR

39- ez-Zumer Sûresi

Rahman ve Rahim olan Allah'ın ismiyle

Ve Mucâhid şöyle dedi:

"... Kıyâmet günü yüzünü o fecî' azâbdan kim kurtaracak?" (Âyet: 24), yani "Ateş içinde yüzü üzerine sürüklenmekten kendini kim kurtaracak?" demektir.

Bunun delili Yüce Allah'ın şu kavlidir: "Bizim âyetlerimiz hakkında sapıklığa düşenler şübhesiz bize gizli kalmazlar. O hâlde ateşin içine atılacak olan kimse mi hayırlıdır, yoksa kıyâmet günü korkusuzca gelecek olan kişi mi? " (Fussilet: 40).

"And olsun ki biz Kur'ân'da insanlar için nasihat kabul etsinler diye, her türlüsünden örnekler gösterdik. Onu tenâkuzsuz ve ihtilâfsız, dosdoğru Arabca bir Kur'ân olarak indirdik, tâ ki sakınsınlar" (Âyet: 27-28); buradaki "Gayra zîıvecin", "Eğrilik ve belirsizlik olmayarak" ma'nâsınadır.

"Kendisinde birbirine sertlik ve geçimsizlik gösteren birçok ortakların hakkı bulunan bir adamla (bir köle ile) yalnız bir kişinin adamı olan diğer birini Allah (müşriklerle muvahhid hakkında) bir misâl olarak getirmiştir. Bu ikisinin hâli bir olur mu?... " (Âyet: 29). Bu âyette kendisinde birçok ortak sâhibler bulunan adamla, tek adama hâss olup başkalarından salim bulunan adam; onların bâtıl ilâhlarıyle Hakk İlâh için bir meseldir.

"Allah kuluna kâfi değil mi? Seni ondan başkalarıyle korkutuyorlar... " (Âyet: 36); "Ondan başkalarıyle", "Putlarıyla; putlarının zarar vermeleriyle" demektir.

"İnsan bir zarar dokunduğu zaman bizi çağırır. Sonra kendisine tarafımızdan bir nîmet verdiğimiz vakit: 'Bu, bana ancak ilimden (bilgimden) dolayı verilmiştir' der. Hayır, bu bir imtihandır. Lâkin onların çoğu bilmezler" (Âyet: 49); buradaki "Havvelnâ", "A'teynâ" (yani "Verdik") ma'nâsınadır”.

“Sıdkı getirene ve onu tasdik edenlere gelince: İşte onlar takvaya erenlerin tâ kendileridir" (Âyet: 33); buradaki "Sıdkı getiren", "Kur'ân'ı getiren ve onu tasdik eden kimse"dir ki, o, kıyâmet günü: Rabb'im, bu bana verdiğin ve içindekilerle amel ettiğim Kur'ân'dır, diyerek gelecek olan mü'mindir.

Mucâhid'den başkası da şöyle dedi: "Muteşâkisûne" (Âyet: 29), "Birbirlerine zorluk çıkaranlar, ihtilâf edenler"; "er-Raculu", "eş-Şekisu (Dâima zorluk çıkaran, adalete razı olmayan kişi"; "Raculen silmen" ta'bîri "Raculen salimen (ve sâlihan)" şeklinde de söyleniyor.

"Allah bir olarak anıldığı zaman âhirete inanmazların kalbleri tiksinir. Başkası anıldı mı bunların derhâl yüzleri güler" (Âyet: 45); buradaki "İşmeezzet", "Nefret etti, tiksindi" demektir.

"Allah şirkten sakınanları umduklarına nail olmalarına sebeb olan iyi amelleri ile selâmete erdirir... " (Âyet: 61); buradaki "Bi-mefâzetihim" "Fevz"den olup "Bi-fevzihim" (yani "Kendi kazançları, zaferleri ile") demektir.

"Melekleri görürsün ki, Rablerine hamd ve tesbih ederek Arş'ın etrafını kuşatmışlardır..." (Âyet: 75); buradaki "Hâffiyne min havli’l-arşı", "Arş'ın iki yanından -bütün yanlarından- onu dolaşıcılar olarak çepçevre kuşatanlar" demektir.

"Allah, kelâmın en güzelini ahenkli, katmerli (tıklım büklüm hakikatlerle dolu) bir kitâb hâlinde indirmiştir... " (Âyet: 23); buradaki "Muteşâbihen" lâfzı, "İştibâh" (yani "Seçilememezlik, karışıklık")dan değil, lâkin "Tasdikte ve güzellikte bâzısı bâzısına benzer (içinde tenakuz ve ihtilâf bulunmaz)" ma'nâsmdandır.

1. Bâb

Yüce Allah'ın Şu Kavli: "De ki: Ey kendilerinin aleyhinde haddi aşan kullarım, Allah'ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Çünkü Allah bütün günâhları mağfiret eder. Şübhesiz ki, O çok mağfiret edici, pek merhamet eyleyicidir" (Ayet: 53).

4858  Ya'lâ ibn Müslim ibn Hürmüz, Saîd ibn Cubeyr'in kendilerine İbn Abbâs radıyallahü anhüma'tan şöyle haber verdiğini söylemiştir: Müşriklerden birtakım insanlar adam öldürmüşler ve birçok cinayet işlemişler, zina etmişler ve bunda da çok ileri gitmişlerdi. Bunlar bu günâhlarıyle Muhammed'e geldiler de:

— Senin söylemekte olduğun tebliğ ve kendisine da'vet etmekte olduğun İslâm Dîni şübhesiz çok güzeldir. Eğer bize işlediğimiz bunca günâhlar için bir keffâret bulunduğunu haber versen! dediler.

Bunun üzerine şu mealdeki âyetler indi: "Onlar ki, Allah'ın yanına başka bir ilâh daha katıp tapmazlar. Allah’ın haram kıldığı cana haksız yere kıymazlar, zina etmezler. Kim bunları yaparsa cezaya çarpar. Kıyâmet günü de azâbı katmerleşir ve o azabın içinde hor ve hakir ebedî bırakılır. Ancak tevbe edip îmân eden, iyi amelde bulunan kimseler müstesnadır. İşte Allah bunların kötülüklerini iyiliklere çevirir. Allah çok mağfiret edici, pek merhamet eyleyicidir" (el-Furkaan: 68-70).

Bir de şu kelâm indi: "De ki: Ey kendilerinin aleyhinde haddi aşan kullarım, Allah 'in rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Çünkü Allah bütün günâhlara mağfiret eder. Şübhesiz ki, O çok mağfiret edici, pek merhamet eyleyicidir"

2. Bâb

Yüce Allah'ın Şu Kavli:

"Allah'ı hakkıyle takdir edemediler... (Âyet: 67).

4859 Abdullah ibn Mes'ûd (radıyallahü anh) şöyle demiştir: Rasûlüllah'ın huzuruna Yahûdî hahamlarından bir âlim geldi ve:

— Yâ Muhammedi Biz (kitâblarımızda) Allah'ın şöyle vasıflandığını buluyoruz: "Allah gökleri bir parmağında, yer tabakalarını da bir parmağında, bütün ağaçlan bir parmağında, suları ve toprakları bir parmağında, öbür mahlûkları da (beşinci) bir parmağında tutarak: Ben bütün kâinatın Melik'iyim! der" diye nakletti.

Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Yahûdî âliminin (Tevrat'tan naklettiği) bu haberi tasdîk ederek, sondaki dişleri görününceye kadar güldü. Bundan sonra Rasûlüllah: "Allah'ı hakk (ve lâyık) olduğu veçhile takdir etmediler..." âyetini okudu

3. Bâb

Yüce Allah'ın Şu Kavli:

Halbuki kıyâmet günü arz küresi toptan onun bir kabzasıdır. Gökler de onun sağ eliyle dürülmüşlerdir. O katmakta devam ettikleri ortaklardan münezzehtir, çok yücedir" (Âyet: 67).

4860 Ebû. Hureyre (radıyallahü anh) dedi ki: Ben Rasûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'tan şöyle buyururken bizzat işittim: "Allah Arz'ı kabz edecek, sağ eliyle gökleri dürecek, sonra: 'Ben Melik’im; yeryüzünün hükümdarları nerede?” buyuracak"

4. Bâb

Şu Kavli Bâbı:

" (Birinci) sûr'a üfürülmüş, artık Allah'ın diledikleri müstesna olmak üzere; göklerde kim var, yerde kim varsa hepsi düşüp ölmüştür. Sonra ona bir daha üfürülmüştür. O anda görürsün ki (ölüler dirilip) ayakta bakınıp duruyorlar" (Âyet: 68).

4861 Bize Abdurrahîm, Zekeriyyâ ibn Zâide'den; o da Âmir ibn Şurahbîl eş-Şa'bî'den; o da Ebû Hureyre (radıyallahü anh)'den haber verdi ki, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: "Ben ikinci üfürmeden sonra başını kaldıracak olanların ilkiyim. Bir de bakarım ki, Mûsâ Arş'a yapışmış duruyor. Artık o birinci nefhada ölmedi de hep böyle mi idi, yahut ikinci nefhadan sonra benden önce mi diriltildi, bilmiyorum”

4862  el-A'meş tahdîs edip şöyle dedi: Ben Ebû Salih'ten işittim, şöyle dedi: Ben Ebû Hureyre (radıyallahü anh)'den işittim, Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: "İki nefha kırk vardır."

Ebû Hureyre'nin arkadaşları:

— Yâ Ebâ Hureyre: Kırk gün mü? diye sordular.

Ebû Hureyre dedi ki: Ben cevâb vermekten çekindim. Birisi:

— Kırk sene mi? diye sordu.

Ebû Hureyre dedi ki: Ben yine cevâb vermekten çekindim. Bir başkası:

— Kırk ay mı? diye sordu.

Ebû Hureyre dedi ki: Ben buna da cevâb vermekten çekindim. (Çünkü günlerle, aylarla, yıllarla müddet tayîn edecek bilgim yoktu. Ebû Hureyre dedi ki:) Rasûlüllah:

— "İnsandan her parça çürür, yalnız kuyruk sokumundaki bir parçası çürümez, ikinci yaratma o parça içinde terkîb edilir" buyurdu