SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR AR

5 - YATAKTA VE UYKUDA İNEN ÂYETLER

264 Yatakta inen âyetlere misal: Maide sûresinin ***** «..Allah seni insanlardan koruyacak..» (67.) âyeti ile Tevbe sûresinin ***** ***** «Ve savaştan geri kalan üç kişinin..» ile başlayan (118-120) üç âyetidir. Buhârî'nin rivâyetine göre bu âyetler, Resûlüllah Ummu Seleme'nin evinde iken gecenin son üçte birinde nâzil olmuştur. Ancak bu rivâyetle, Resûlüllah'ın (sallallahü aleyhi ve sellem) Hazret-i Âişe hakkında: «Bana Âişe dışında hiçbir zevcemin yatağında vahiy gelmemiştir,» sözünü uzlaştırmak güç görünmektedir.

Kadı Celâluddin bu güçlüğü şöyle telife çalışır. Belki Hazret-i Âişe yanında iken gelen vahiy, Ummu Seleme'nin yanında iken gelen vahiyden öncedir.

Bundan daha iyi cevap bulmakla bu güçlükten kurtulduğumu söyleyebilirim: Ebû Ya’lâ «M ü s n e d»inde Hazret-i Aişe'nin hadisini rivâyet eder. Bu hadisin metninde geçen «Zevceleri yanında iken kendisine vahy geldiği zaman zevceleri onu yanlız bırakırlardı. Benim yanımda iken vahy geldiğinde yanlarından ayrılmazdım,» ifadesi ile açıkça görüldüğü gibi, iki hadis arasındaki güçlük giderilmiştir.

Uykuda iken inen Âyetler

Buna misal Kevser süresidir. Müslim, Enes'in şöyle dediğini rivâyet eder: «Resûlüllah'la (sallallahü aleyhi ve sellem) beraber olduğumuz sırada, bir ara uykuya dalmıştı. Sonra tebessüm ederek uyandı. Başını kaldırınca: Seni tebessüm ettiren ne­dir? diye sorduk. Cevaben: Az önce bana bir sûre nâzil oldu, diyerek besmele ile birlikte Kevser sûresini okudu.»

268 İmâm-ı Râfii «E m â l i»sinde şöyle den «Onlar bu sûrenin uyku hâlinde indiğini anlamış; Resûlüllah'a uyku hâlinde iken vahiy gelmezdi. Çünkü peygamberlerin rüyası bir vahiydir, demişlerdir.»

Bu söz gerçekten doğrudur. Fakat en doğrusu, Kur'ân'ı Kerîm bütünüyle uyanık halde nâzil olmuştur, denmesidir. Aslında uyanık iken inen Kevser sûresi, ya uykuda iken hatırına gelmiş, ya da sûrede geçen Havz-i Kevser kendisine arz olunmuş, uyanınca yanındakilere okumuş, tefsir etmiştir.

Râfii ayrıca şunu ilâve eder: Bazı rivâyetlerde vârid olduğuna göre bu sûre nâzil olduğunda, Resûlüllah vahyin tesirinden baygınlık haline girmişti. Çünkü vahiy gelince Resûlüllah bu gibi hallerle çok karşılaşırdı. Buna da vahiy nöbeti adı verilirdi.

Şunu ifade edelim ki; Râfiî'nin bu sözü son derece makuldür. Zaten bu ifadeyi görmeden önce aynı şeyi ben de düşünmüştüm. İkinci te'vil birinciden daha doğrudur. Çünkü bana az önce indi sözü, sûrenin daha önceden indiğini değil; aksine vahiy esnasında Resûlüllah'ın daima karşılaştığı baygınlık halinde indiğini gösterir. Ulemanın ifadesine göre Peygamberimiz vahiy esnasında, dünya hayatının tabii halinden uzak tutulurdu.