SAYFA 001 002 003 004 005 006 007 008 009 010 011 012 013 014 015 016 017 018 019 020 021 022 023 024 025 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 055 056 057 058 059 060 061 062 063 064 065 066 067 068 069 070 071 072 073 074 075 076 077 078 079 080 081 082 083 084 085 086 087 088 089 090 091 092 093 094 095 096 097 098 099 100 101 102 103 104 105

TR AR

11 Kur'anın tefsirini bilmeye teşvik eden bazı haberler

1- Abdullah b. Mes'ud diyor ki: "Bizden bir adam, on âyet öğrendiğinde, onların mânâlarını Öğrenip onlarla amel eünedikçe o âyetleri bırakıp başkalarına geçmezdi.

2- Ebu Abdurrahman diyor ki: "Bize Kur'an okutanlar diyorlar ki: Onlar, Resulullah'tan kendilerine Kur'an okutmasını isterlermiş. Onlar, on âyet Öğren­diklerinde o âyetlerde geçen hükümlerle amel etmeden onlan bırakıp geçmez-lermiş. Böylece bizler, hem Kur'ani hem de Kur'anla amel etmeyi birlikte öğrenelik,

3-  Abdullah b. Mes'ud diyor ki: "Kendisinden başka hiçbir ilah olmayan Allah'a yemin olsun ki, Allah'ın kitabında hiçbir âyet inmedi ki ben onun ne hakkında indiğini ve nerede indiğini bilmeyeyim. Şayet Allah'ın kitabını benden daha iyi bilen herhangi bir kimsenin, binekle gidilebilecek bir yerde olduğunu bilmiş olsam mutlaka ona giderim.

4- Mesruk diyor ki: "Abdullah b. Mes'ud, önce bize bir sureyi okur sonra gün boyu onu bize anlatır ve tefsir ederdi.

5- Şakiyk b. Seleme diyor ki: "Hazret-i Ali Abdullah b. Abbasi Hac emin ta­yin etti. İbn-i Abbas öyle bir hutbe okudu ki, onu Türkler ve Rumlar dahi duy-salar Müslüman olurlardı. Sonra Nur suresini okudu ve onu tefsir etmeye girişti.

6-  Yine Şakiyk b. Seleme diyor ki: "Abdullah b. Abbas Bakara sûresini okuyup tefsir etmeye başladı. Dinleyenlerden biri "Bunu, Deylemiler bile işite­cek olsalar Müslüman olurlardı." dedi.

7- Saiü b. Cübeyr dedi ki: "Kim, Kur'anı okur da sonra onu tefsir etmeye­cek olursa o, bir kör veya bir Bedevi gibidir.

Taberi diyor ki: "Allahü teâlânm da kullarını Kur'andaki âyetlerden öğüt almaya ve onlan açıklamaya teşvik etmesi gösteriyor ki, kullan kendilerine ka­palı tutulmayan âyetlerin tevillerini bilmekle yürkümlüdürler. Bu hususta, Allahü teâlâ şöyle buyurmuştur: "Bu Kur'an, âyetlerini iyice düşünsünler, akü sahiple­ri ibret alsınlar diye sana indirdiğimiz bir kitaptır, ^[58][80]Şüphesiz ki biz, bu Kur'anda, öğüt alsınlar diye insanlara her türlü misali verdik. ^[59][81] Görüldüğü gibi âyet-i kerimeler Kur'anm okunup düşünülmesini ve ondan öğüt alınmasını emretmektedirler. Bu da Kur'anın tefsir ve te'vilini bilmeyi gerektirir. Zira, ken­disine söyleneni anlamayana ve ne demek olduğunu bilmeyene "Sen, bu anla­madığın şeylerden ibret al." demek mümkün değildir. Eğer kullara Kur'anı dü­şünmeleri ve öğüt almaları emredilmişse elbette ki onlann Kur'anı anlamaları da emredilmiş olur. Mesela Arapçayı bilmeyen bir kısım insanlara, içinde misaller, öğütier ve hikmetler bulunan Arapça bir kaside okusan da onlara "Siz bu kasi­dedeki misallerden ibret alın, öğütlerden yararlanın." desen bu sözünün bir mânâsı olur mu?" Şayet onlar, Arapçayı biliyor ve söylediklerini anhyorlarsa onlara bu gibi tavsiyelerde bulunabilirsin. İşte Kur'an-i Kerim için de durum böyledir. Allahü teâlâ kullarına, Kur'anın âyetlerini düşünmeyi ve onda zikredi­len misallerden ibret almayı emrettiğine göre anlatılıyor ki, Allahü teâlâ, kulları­nın Kur'anı anlamalarını ve onu tefsir etmelerini istemektedir. Bu da gösteriyor  ki, Allahü teâlâ kullarına, bilgisini kendi nezdinde saklı tuttuğu âyetlerin dışında­ki âyetleri bilmeyi emretmiştir. Bu husus açık bir şekilde ortada olduğuna göre, müfessirlerin, Allahü teâlânın kitabını tefsir etmelerine karşı çıkanların görüşleri­nin fasit olduğu meydandadır.  

Kur'anın Tefsir Edilmesine Karşı Çıkanların Yanlış Yorumladıkları Bazı Haberler

Taberi diyor ki: "Eğer denilecek olursa ki "Sen, Kur'anın tefsir edilmesini savunuyorsun, bu hususta zikredilen şu haberler hakkında ne dersin?

a- Hazret-i Aişe (r.a.)'m şöyle dediği rivayet edilmektedir. "Resululİah, Kur'anın âyetlerinden hiçbir şeyi tefsir etmezdi. O sadece Cebrailin kendisine öğrettiği sayılı bir kısım âyetleri tefsir etmişti.

b- Ubeydullah b. Ömer diyor ki: "Ben, Medinenin fıkıh âlimlerine yetiş­tim. Onlar, Kur'anın tefsiri hakkında bir söz söylemeyi çok büyük bir hadise gö­rüyorlardı. Salim b. Abdullah, Kasım b. Muhammed, Said b. el-Müseyyeb ve Nâfı bunlardandı.

c- Yahya b. Said diyor ki: "Ben, bir adamın, Said b. el-Müseyyebden Kur'anın âyetlerinden birinin tefsirini sorduğunu işittim. O da dedi ki: "Ben, Kur'an hakkında bir şey söylemem." Diğer bir rivayette şöyledir: "Said b. el-Müseyyeb, Kur'antn, bilinen âyetleri dışında herhangi bir âyet hakkında konuş­mazdı."

d- Yezidb. Ebi Yezid diyor ki: "Biz, Said b. el-Müseyyebden, helalleri ve haramları sorardık. O, insanların, bu hususları en iyi bileni idi. Fakat biz ona, Kur'anın âyetlerinden bir âyetin tefsirni sorduğumuzda o sanki hiç duymamış gibi susardı.

e- Amr b. Mürre diyor ki: "Bir adam, Said b. el-Müseyyebden "Kur'âmn bir âyetinin tefsirini sordu. O da dedi ki: "Sen, Kur'anın âyetlerini benden sor­ma. (İkrimeyi kastederek) Sen onu, Kur'andan herhangi bir şeyini, gizli kalma­dığını zannedene sor."

f- Muhamrned b. Şîrîn diyor ki: "Ben, Ubeyde es-Selmaniye bir âyetin mânâsını sordum. O da bana dedi ki: "Doğrudan ayrılma. Kur'amn. neyin hak­kında indiğini bilenler, artık ölüp gittiler.

g- İbn-i Ebi Müleyke diyor ki: "Abdullah b. Abbas'tan bir âyetin mânâsı soruldu. O, sorulan bu âyet hakkında herhangi bir şey söylemedi. Bu âyet öyle bir âyetti ki o sizden birinize sorulacak olsaydı elbette ki onun hakkında bir şey söylerdiniz.

h- Velid b. Müslim diyor ki: "Talk b. Habib, Cündeb b. Abdulfaha geldi ve ondan, Kur'anın âyetlerinden birinin mânâsını sordu. Cündeb ona dedi ki: "Çık dişan. Eğer Müslüman isen dışarı çıkarsın veya benimle oturmazsın."

1- Şa'bi demiştir ki "Üç şey hakkında ölünceye kadar söz söylemem. Bun­lar, Kur'an, Ruh ve görüş'tür. (Kıyas ve ictihaddır).

Taberi diyor ki: "Zikredilen bu haberlere cevaben denilir ki:

a- Hazret-i Aişeden nakledilen hadis, bizim söylediklerimizi doğrulamaktadır. Çünkü biz, Kur'ânın âyetlerinin bir kısım mânâları vardır ki o mânâlar ancak ResuluIIahm açıklamasıyla bilinebilir? deniştik. Bu açıklamalar da Allahü teâlâ­nın, emirlerinde,, yasaklarında, helallerinde, haramlarında, cezalarında, farzla nnda ve yüce dinindeki diğer şer'î hükümlerin mücmel (kapalı) olan kısımlarını izah etme şeklindedir. Zira, bu gibi hükümler Kur'ânın zahirinde veciz bir şekil­de zikredilmişlerdir. Kulların, bunların açıklanmasına ihtiyaçları vardır. Bunla­rın mânâlarını bilme yolu ise ancak Allahü teâlânın, Peygamberinin diliyle açık­lamasıyla olur. Bu sebeple bu mânâları, Resululİah açıklamadan herhangi bir kimse bilemez. Resulullah da, Allahü teâlânın, kendisine, Cebrail veya diğer me­lekler vasıtasıyla öğretmedikçe bilemez. İşte, Hazret-i Aişe'nin hadisinde zikrettiği ve ancak Cebrail'in, Resulullah'a açıklamasından sonra, Resulullah'ın da sahabi-lerine açıkladığını bildirdiği ve bu âyetlerin de sayılı âyetler olduğunu anlattığı âyetler bunlardır. Evet, Resulüllah'ın, Cebrail'in açıklamasıyla, sahabilerine öğ­rettiği âyetler sayılıdır. Bunda şüphe yoktur. Hatta daha önce de zikrettiğimiz gibi Kur'ânın bir kısım âyetleri de vardır ki, Allahü teâlâ, onların mânâlannı ken­disinde saklı tutmuş ve onları hiçbir kimseye öğretmemiştir. Onların mânâlarım ne melek-i Mukarreb ne de Nebiyy-i Mürsel bilebilmiştir. F.akat kullar, bu âyetlerin Allah katından olduğuna ve bunların mânâlarını ondan başka kimsenin bilmediğine iman ederler. Bununla birlikte, kulların, mânâlarını mutlaka bilmek ihtiyacında oldukları âyetleri, Allahü teâlâ Cebrail vasıtasıyla Hazret-i Muhammed'e öğretmiş o da ümmetine öğretmmiştir. Nitekim: "Onları mucizelerle ve kitap­larla gönderdik. Sana ûa Kur'ânı indirdik ki, insanlara vahyedilenleri açıkla-yasm. Belki düşünürlcı ^[60][83] âyet-i kerimesi bu gerçeği ifade etmektedir. Hazret-i Aişeden nakledilen hadis-i şerifi genel mânâda alarak, Resulullah'ın, Kur'ânın âyetlerinden sadece belli âyetleri tefsir ettiğini söylemek, Kur'anın Resulullah'a. onu insanlara açıklamaması için indirildiğini söylemek demek olur ki, bunu da ancak anlayışsız kimseler söyler. Allahü teâlânın, Resulullah'a, kendisine indiri­leni, insanlara tebliğ etmesini emretmesi ve onu ancak insanlara açıklaması için indirdiğini bildirmesi kesin bir delildir ki Resululİah, bu vazifesini yerine getir­miştir.

Diğer yandan, Abdullah b. Mes'udun "Bizden bir adam, on âyet öğrendi­ğinde, onlan bırakıp başka âyetlere geçmezdi." sözü gösteriyor ki Kur'an-ı Kerimin sadece belli âyetlerinin değil, Allahü teâlâmn, bilgilerini kendisinde saklı tuttuğu âyetlerin dışındaki bütün âyetlerin mânâlarının anlaşılmasına çalışılmış­tır. Yine, Abdullah b. Abbas'tan nakledilen bu haber Hazret-i Aişe'den rivayet edilen hadisin yanlış yorumlandığını göstermektedir. Bir kısım aklı kıt insanların zan­nettiği gibi bu hadisin mânâsı "Resuluîlah, ümmetine Kur'anın âyetlerinden an­cak pek azını açıklardı." demek değildir. Bunun mânâsı, "Resuluîlah ümmetine ancak Allahü teâlânın bildirmesiyle mânâlarını bilebileceği âyetleri Cebrailden öğrendikten sonra ümmetine açıklardı. Bunların sayısı da az idi." demektir.

Diğer yandan Hazret-i Aişe'den rivayet edilen bu hadisin senedinde Cafer b. Muhammed ez-Zübeyri bulunmaktadır. Bu zat, hadis rivayet edenler arasında tanınmayan biridir. Bu itibarla, hadisin senedi, delil gösterilmeye müsait değil­dir ve bunu delil göstermek caiz olmaz.

b- Bir kısım Tabiinden zikredilen ve Kur'anın tefsirinden kaçındıklarını beyan eden haberlere gelince bunlar için deriz ki "Tabiinden, Kur'ânı tefsir et­mekten çekinenler, çeşitli meseleler karşısında fetva vermekten kaçınan kimse­ler gibidirler. Halbuki bunlardan herbiri, Allahü teâlânın, dinini kemale erdirdik­ten sonra Peygamberini vefat ettirdiğini kabul etmektedirler. Ve bunlardan her­biri ortaya çıkan her mesele hakkında Allah'ın ya açıkça veya dolaylı yolla bir hükmü bulunduğunu bilmektedirler. Bu nedenle, bunların, fetva vermekten ka­çınmaları, bu hususta herhangi bir hükmün bulunduğunu inkâr etmelerinden de­ğil İctihadlannda Allahü teâlânın, âlim kullarını yükümlü kıldığı seviyeye ulaşa­mayacaklarından korkmalarındandır. İşte, Selef âlimlerinden, Kur'anı tefsir et­mekten çekinenlerin durumları da böyledir. Onlar bundan, tefsirlerinde isabetli olamayacakları korkusundan dolayı kaçınmışlardır. Yoksa Kur'anı tefsir etme­nin, ümmetin âlimlerine yasaklanmasından veya içlerinde ümmetten bunu yapa­cak âlimlerin bulunmamasından değildir.  

Önceki Müfessirlerden, Tefsiri Övülen Ve Kınanan Kişiler Hakkında Seleften Hakledilen Bir Kısım Haberler