Soru: Soru: Caminin dışında kılınan cenaze namazına caminin içindekiler de uyabilir mi?

CEVAP

Cenaze dışarıda, cemaatin bir kısmı camide olursa, caiz diyenler varsa da, böyle de kılmak haram olur. Cemaat de dışarıda kılmalı. Çünkü camiler, beş vakit namaz kılmak, buna bağlı olan sünnet ve nafile namazları kılmak için, okumak, vaaz ve ders için yapılmıştır. Yağmur, fırtına ve hastalık gibi özürlerle, cenaze namazı camide kılınabilir, fakat, cenaze camiye sokulamaz. (Hidaye)

Soru: Cenaze namazını öldüğü şehirde kıldıktan sonra, gömüldüğü şehirde de kılmak caiz mi?

CEVAP

Birinci namaz farzdır. Bir daha kılınırsa nafile olur. Hanefi’de cenaze namazını nafile olarak kılmak mekruhtur.

Soru: Ölü yıkanmadan yanında Kur'an-ı kerim okumak mekruh mudur?

CEVAP

Ölü yıkanmadan önce, yanında Kur'an-ı kerim okumaya mekruh diyen âlimler var ise de, ölünün üzeri örtülü iken ve yatağına bitişik olmayarak, sessiz okumak caizdir. (Redd-ül Muhtar)

Soru: Müslüman ölü için, toprağı bol olsun demek caiz midir?

CEVAP

Hayır. Kâfir için söylenir.

Soru: Tabutun üzerine örtülen örtüde ne yazmaktadır?

CEVAP

Tabutun üzerindeki âyet-i kerimedir. (Her nefs [herkes] ölümü tadıcı) demektir.

Soru: Cenaze namazı kılınmadan defnedilen bir ölünün, namazı kılınır mı?

CEVAP

Defnedilen cenazenin namazı kılınmamışsa, koktuğu zannedilmedikçe, kabri üstünde namazı kılınır. Koktuğu zannediliyorsa namaz kılınmaz. Kokmaya başlama zamanı, toprağın cinsine, mevsimine, sıcaklığa, soğukluğa, mevtanın zayıf ve şişman olmasına göre değişir. Kokma işi, üç gün ile bir ay arasında değişir.

Soru: Cenaze namazı kılarken ayakkabılarımızı çıkarmak gerekir mi?

CEVAP

Altı necis olan ayakkabıyla veya necis yere basarak, cenaze namazı kılınamaz, bu ayakkabıyı çıkarıp, temiz olan üst tarafına basarak kılınırsa sahih olur.  Böyle açıkça necaset görünmedikçe, ayakkabıyı çıkarmak gerekmez.

Soru: Cenaze namazını kılanların çok olması iyi midir?

CEVAP

Cenaze namazında cemaatin çok olması iyidir. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Kırk müslüman, bir Müslümanın namazını kılarsa, Allahü teâlâ, ölü için yaptıkları duayı kabul eder.) [Müslim]

(Bir müslüman ölür de, üç saflık Müslüman bir cemaat, namazını kılarsa, o kimse, Cennete girmeye hak kazanır.) [Tirmizi]

(Cenaze namazında yüz Müslüman bulunan mevtayı Allahü teâlâ mutlaka affeder.) [Taberani]

(Bir Müslümanın iyi olduğuna dört komşusu şahitlik ederse, Allahü teâlâ, "Ben sizin bildiğinizi kabul ettim. Onun bilmediğiniz hususlarını da affettim" buyurur.) [Ebu Ya’la]

(Bir Müslümanın iyiliğine dört müslüman şahitlik ederse, Allahü teâlâ onu Cennete koyar.)

[Buhari]

(Bir müminin cenazesinde, kırk Müslüman bulunursa, Allahü teâlâ o kırk kişiyi bu Müslümana şefaatçi kılar.) [Müslim]

Soru: Cenazede okunan duayı bilmeyen kimse ne yapar?

CEVAP

Cenaze duası yerine (Rabbena âtina...) okunur. Yahut besmele çekilmeden dua niyetiyle Fatiha okumak da olur. Dua, ölünün affına sebep olur.

Soru: Cenaze namazında eller ne zaman bırakılır?

CEVAP

Sağa selam verirken sağ el, sola selam verirken sol el salınır. Selam vermeden iki eli birlikte indirmek de caizdir.

Soru: Kitaplarda, (Cenaze namazında selam verirken cenazeye ve cemaate niyet edilir) diyor. Niyet namaza dururken yapılmaz mı?

CEVAP

Namaza dururken yapılan niyet ayrı, namaz bitip selam verirken yapılan niyet ayrıdır. Biri namaza başlamak için niyettir, diğeri de en sonda selama ortak etmek için yapılan niyettir.

Beş vakit namazı kılıp selam verirken, sağ omzumuzdaki meleğe, sağımızdaki cemaate ve imam sağda ise imama da niyet edilir. Peygamber efendimize de niyet etmek iyi olur. Sola selam verilirken de, sol omzumuzdaki meleğe ve soldaki cemaate niyet edilir. İmam solda ise imama da niyet edilir.

Cenaze namazı bitip selam verilirken de, cenazeye, sağımızdaki ve solumuzdaki cemaate niyet edilir.

Baştaki niyet ayrıdır. Kitaplarda bildirilen, selam verilirken yapılacak niyettir. Cenaze namazını kılmaya başlarken, (Allah için namaza, meyyit için duaya) diye niyet edilir.

Soru: Gemide ölen veya şehit olan kişi, nasıl defnedilir?

CEVAP

Gemide ölen, karaya gidinceye kadar kokacak ise, yıkanır, kefenlenir, namazı kılınır. Kâfirlerce şehit edilmişse, yıkanmaz, kefene sarılmaz. Kefen miktarından fazla elbisesi soyulup çamaşırla defnedilir ve cenaze namazı Hanefi’de kılınır, Şafii’de kılınmaz. (Redd-ül Muhtar)

Soru: İntihar edenin cenaze namazı kılınır mı?

CEVAP

İntihar etmek çok büyük günah ise de, intihar eden kâfir olmadığı için de cenaze namazı kılınır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Müslüman her ölünün cenaze namazını, intihar etmiş olsa da kılınız.) [Deylemi]

Soru: Gaibe, yani uzak ülkede ölenin ardından burada cenaze namazı kılmak caiz midir?

CEVAP

Hanefi ve Maliki’de gaibe cenaze namazı kılmak caiz olmaz. Peygamber efendimiz, Necaşi için kılmışsa da, bu ona mahsus idi. Şafii ve Hanbeli’de, gaibe cenaze namazı kılmak caizdir. Hanbeli’de kılabilmek için aradan bir ay geçmiş olmamalıdır! (Halebi, M. Erbea)

Soru: Bir cenaze olunca, imam, "Bunu nasıl bilirsiniz?" diye soruyor. Böyle söylemek caiz midir? Cenaze için, "iyi biliriz" demenin ölüye ne faydası olur?

CEVAP

Cenaze için "Nasıl bilirsiniz?" diye sormak caizdir. "İyi biliriz" demek faydalıdır. Enes bin Malik hazretleri bildirir: Bir cenaze kötülenince Resul-i ekrem, (O cezayı hak etti) buyurdu. Başka bir cenazeyi de övdüler. Buyurdu ki:

(Ona da iyilik vacip oldu. Bunu övdünüz Cenneti, ötekini kötülediniz Cehennemi hak etti. Sizler yeryüzünde Allah’ın şahitlerisiniz.) [Buhari]

Sizlerden maksat, salihlerdir. Fâsıklar, dinsizler Allah’ın şahitleri değildir. Onların sözleri ile bir kimse Cenneti veya Cehennemi hak etmez. Salihler, müslümanlara hüsn-i zan eder. Salih, zan ile hiçbir müslümana kötü demez. Böyle salihlerin, günahkâr müslümanlar hakkındaki şahitliğini Hak teâlâ kabul eder. Ölülerimizi, hayırla anmalıyız. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Ölülerinizi iyilikle anın. Eğer Cennetlikse, kötü söylemekle günahkâr olursunuz. Cehennemlik ise, zaten içinde bulunduğu hâl kâfi gelir.) [Nesai]

(Müslüman cemaat, ölünün iyiliğine şahitlik ederse, Hak teâlâ, meleklere buyurur ki: Şahit olun, bu şahitliği kabul ettim. Ölünün de kötülüklerinden vazgeçtim.) [İ.Ahmed]

Soru: Cenazeyi taşırken önce hangi taraftan tutmalıdır?

CEVAP

Cenaze taşımakta önce ön tarafta, ölünün sağ tarafı, sağ omuza alınıp, on adım taşınır. Sonra, arka sağ bacak tarafı sağ omuzda, on adım taşınır. Sonra cenazenin arkadan bakılışa göre tabutun sağ tarafına geçip, sol omuzda, on adım önde, on adım arkada taşınır. Hepsi 40 adım eder. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Cenazeyi 40 adım taşıyanın 40 büyük günahı affolur.) [İ.Asakir]

Cenazeyi taşıdıktan sonra, cenazenin arkasından, Şafii’de önünden yürünür.

Soru: Birkaç cenazenin namazını birlikte kılmak caiz midir?

CEVAP

Birkaç cenaze birlikte ise, her birinin namazını ayrı kılmak efdaldir. Hepsi için bir namaz kılmak da caizdir. Bunun için, birinin başı ötekinin ayağına gelmek üzere sıralanır. İmam, derecesi yüksek olanın önünde durarak kılar. Cenazelerin bir kısmı imamın sağında, bir kısmı da imamın solunda bulunur. Yahut, hepsini imamın önünde olarak yan yana koyup, imam hepsinin göğsü hizasında durur. Önce erkekler, sonra kadın cenazesi konur.

Bunlar için niyet ederken, erkek veya kadın olduklarını söylemek şart değildir. Söylenmesinde de mahzur yoktur.

Soru: Bir cenaze, bir kabirden başka bir kabre nakledilirken tekrar cenaze namazı kılınır mı?

CEVAP

Kılınmaz. Kılınırsa bid'at olur.

Soru: Dinimizde cenaze marşı diye bir şey var mıdır?

CEVAP

Dinimizde cenaze marşı diye bir şey yoktur. Batıdan gelme, bâtıl bir iştir. Zaten cenaze marşı düzenleyenler, dinin emri olduğu için değil, Batıya uymak için yapıyorlar.

Soru: Şafii’de şehidin namazı kılınmaz. Şehit Hanefi mezhebinde olsa, Şafiiler yine şehidin namazını kılmazlar mı?

CEVAP

Ölünün mezhebine göre değil, dirilerin mezhebine göre hareket edilir. Şehit Şafii olsa da, Hanefiler şehidin namazını kılarlar. (Hulasat-üt-tahkik)

Soru: On yıl önceki ölünün cenaze namazını kılmak bid'at mi?

CEVAP

Evet.

Soru: Van’da cenaze çıkan eve giren herkes, Fatiha diyor. Herkes Fatiha okuyup ölüye bağışlamak bid’at mi?

CEVAP

Âdette bid'at olduğu için caizdir.

Soru: Camiye namaz için gidince, Müslümanların cenaze namazı kıldığını görüyoruz. Bu cenaze kim diye sormadan, namazını kılmakta mahzur var mıdır?

CEVAP

Mahzuru olmaz. Oradaki Müslümanlara hüsnüzan edilmiş olur.

Soru: Cenazeye çiçek götürülür mü?

CEVAP

Çiçeğin hiç faydası yoktur. Fakat kabre çiçek dikmek faydalıdır.

Soru: Cenaze işlerini ücretle yapmak caiz midir?

CEVAP

Ölüyü yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek farz-ı kifayedir. Bu farzları, ücretsiz olarak Allah rızası için yapmak lazımdır. Cenazeyi parasız yıkamak çok sevabdır. Ücret istemek de caizdir. Ancak, parasız yıkayan yoksa para istemek caiz olmaz. Cenaze taşımak, kabir kazmak ücreti de böyledir.

Soru: Mezar taşı dikmek caiz midir?

CEVAP

Evet.

Soru: "Biri baş, diğeri ayak ucuna olmak üzere, iki tane mezar taşı dikmek şart" deniyor. Bir tane mezar taşı dikilse mahzuru olur mu?

CEVAP

Mezar taşı dikmek şart değil, sadece caizdir. Yani dikilse de, dikilmese de olur. Mezar taşı, bir tane de olur, iki tane de olur. Hatta kabri korumak için etrafını taşla, betonla, demir parmaklıkla çevirmek caizdir.

Soru: Taş üzerine âyet-i kerime, mübarek isimler, şiir, methiye gibi şeyler yazmak caiz midir?

CEVAP

Caiz değildir. Kötü bir bid'attir. Bazı âlimler, mezar taşına sadece isim ve ölüm tarihinin yazılmasının caiz olduğunu bildirdiler. Bunları İslam harfleri ile yazmalıdır.

Soru: Süslü aile mezarı yapmak caiz midir?

CEVAP

Âlimlerin kabirlerini korumak için türbe, bina yapmak caizdir. (Halebi)

Soru: Kabir üzerine taş, çimento, demir parmaklık yaparak korumak caiz midir?

CEVAP

Evet caizdir.

Soru: Cenazeyi ebedi istirahatgâhına tevdi ettik diyorlar. Kabri ebedi yer sanmak Cenneti, Cehennemi inkâr değil midir? Sonra kabir istirahat yeri midir?

CEVAP

Ahireti inkâr kastı ile söyleniyorsa elbette küfür olur. Çünkü kabir, ebedi değil, geçicidir, ya Cennet bahçesi veya Cehennem çukurudur. Ebedi kelimesini sonsuz anlamında değil, uzun müddet manasında kullanarak, (iyi biliriz) manasında kullanarak, defnedilen müslümanlar için ebedi istirahatgâh demek caizdir. Cennet bahçesinde de istirahat edilir.

Soru: Kadınların türbe ve kabir ziyaretlerine gitmeleri caiz midir?

CEVAP

Kadınların kabir ziyaretleri caiz ise de, sık sık gitmeleri uygun değildir. Hayzlı iken de gitmek caizdir. Hayzlı iken ezbere de olsa, Kur'an-ı kerim okunmaz. Sadece dua âyetleri, dua niyetiyle okunabilir. Dua niyetiyle Fatiha okunabilir. Tesbih ve zikir çekilir.

Soru: Kabir üzerine su dökmek iyi olur deniyor. Dökülmezse ne olur?

CEVAP

Kabir üzerine su dökmek sünnettir. Dökülmezse, sünnete uyulmamış olur, sevabı noksan olur. Başka mahzuru olmaz.

Soru: Mezarlıktaki otları koparmak uygun mudur?

CEVAP

Mezarlıktaki yeşil otları, dalları koparmak mekruhtur. Kuru otları koparmak caizdir. Kabir üzerine herhangi bir çiçek dikmek ölüye faydalıdır, iyidir.

Soru: Ölü çürüyüp toprak olduktan sonra, buraya tarla, bina yapmak caiz olur mu?

CEVAP

Evet.

Soru: Mezarlar, sel, ırmak suları altında kalırsa, çıkarıp başka yere gömmek caiz midir?

CEVAP

Caiz değildir.

Soru: Eski kâfir mezarlarında, kâfirlerin alametleri kalmayınca, buraya müslümanlar gömülebilir ve cami yapılabilir mi?

CEVAP

Evet. Nitekim, Medine’de Mescid-i nebinin yeri önce kâfirlerin kabristanı idi. Kazılıp, kemikler başka yere götürülüp, buraya mescid yapıldı.

Soru: Avrupa’da ölen bir yakınımızı, kâfirlerin mezarlığına koymakta mahzur var mıdır?

CEVAP

Müslüman kabri Cennet bahçesi, kâfirin mezarı Cehennem çukuru olur. Kâfir mezarlığına zulmet yağar. Müslüman o kabirde azap görmez ise de, kâfirlere inen zulmetten rahatsız olur. Onun için Müslüman kabristanına koyma imkanı varsa onu tercih etmelidir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Ölülerinizi salih bir kavmin arasına defnedin. Çünkü diriler kötü komşudan rahatsız olduğu gibi, ölüler de kötü komşudan rahatsız olur.) [Ebu Nuaym]

Tabutla gömmek

Soru: Cenazeyi tabutla gömmek daha iyi midir?

CEVAP

Toprak çürük, nemliyse erkeği kabrin içine tabutla koymak caiz olur. Toprak kuru ve sağlamsa erkeği tabutla gömmek mekruh olur. Ölünün altına keçe, hasır gibi şeyler sermek de mekruhtur. Tabutla gömünce tabut içine biraz toprak konur. Kadınları, her zaman tabutla gömmek daha iyi olur.

Soru: Ölüyü, altın, gümüş veya madeni diş ile gömmek caiz mi?

CEVAP

Kıymetli mal ve ziynetle gömmek caiz değildir.

Soru: Beş aylık çocuğun kabri büyük insan kabri gibi mi olmalıdır?

CEVAP

Büyük insan gibidir. Mümindir, derin olması iyi olur.

Soru: Kabir kazınca su çıktı. Susuz yer yok. Buraya defin caiz mi?

CEVAP

Zaruret olunca caizdir.

Soru: Yer darlığı sebebiyle üst üste katlı mezar yapmak caiz mi?

CEVAP

Zaruret olursa caiz olur. Zaruretsiz caiz olmaz.

Soru: Vefat etti yerine, irtihal buyurdu demek caiz mi?

CEVAP

Evet. İrtihal = dünyadan ahirete göçmek demektir.

Soru: Ölen kadını kefenlerken, avret yerine bez koymak caiz mi?

CEVAP

Hayır.

Soru: Tebarekeyi okuyana kabir suali olmaz mı?

CEVAP

Evet.

Soru: Ölü sahibi, taziyeyi kabul için evde üç gün durması gerekir mi?

CEVAP

Durması caizdir. Ama durmaması iyidir. İbni Âbidin hazretleri, (Ölü sahibinin taziye için evinde oturması mekruh, kabristandan çıkarken taziye mekruh değildir) buyuruyor.

Soru: Ölüyü taziyeye gelenlere bir şeyler ikram etmek caiz mi?

CEVAP

Eve gelene bir şey ikram etmek âdettir, caizdir.

Soru: Taziye için uzaktan gelen misafire yemek yedirmek caiz mi?

CEVAP

Evet.

Soru: Ölü evine yemek getiriliyor. Ekşimemesi için taziyeye gelenlere vermek caiz mi?

CEVAP

Fakire vermek sevap. Ölünün ruhuna bağışlanır.

Soru: Belediye, ölüleri beton mezara gömdürüyor. Ne yapalım?

CEVAP

Zaruret olunca caiz olur.

Soru: 40 yıl önce ölenin kabrinde yüksek sesle Kur'an okunur mu?

CEVAP

Yüksek sesle mezarlıkta Kur’an okumak mekruhtur.

Soru: Taşlara okuyup mezar üstüne koymak caiz mi?

CEVAP

Evet.

Soru: Tahta çivili tabut, bazen açılıyor. Tahta çivi tutkalla yapıştırılsa caiz olur mu?

CEVAP

Evet.

Soru: Kabirdeki kemikler çürümüşse, başkasını defnedeceğiz. Kemiklerin çürüme vakti var mı?

CEVAP

Yoktur.

Soru: Bahçeyi kazarken çıkan kemikleri ne yapmalı?

CEVAP

Kemikleri toplayıp bir çukura koymalı. Kemiksiz yerler ekilir.

Soru: Babamı Bulgaristan’da gayrimüslim mezarlığına gömmüşler. Rüyamda babamı gördüm. Kendisinin kurtarılmasını istedi. Babamın mezarını müslüman mezarlığına nakletmem caiz midir?

CEVAP

Zulmetten kurtulması için nakletmek çok iyi olur.

Soru: Akşam vakti mezarlıktan geçerken kabir ehli üzerine Fatiha okunur mu?

CEVAP

Evet her zaman okunur, mahzuru yoktur.

Soru: Defnederken, kerpiç yerine beton, mermer koymak caiz mi?

CEVAP

Vücuda dokunmadığı için caizdir. Kabrin içi sayılmaz.

Soru: Aniden ölmek kötü müdür? Kelime-i şehadet getiremeden ölen, kâfir olarak mı ölmüş olur?

CEVAP

Müminler için ani ölüm, nimet, facirler, kâfirler için ise azaptır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:

(Ölüm, mümin için hediyedir.) [Taberani]

Facirler, aniden ölmeyip de hastalık çekerek ölürlerse, günahlarına tevbe etmek imkanı vardır. Kâfirlerin de imana gelme ihtimali mevcuttur. Onun için kâfirlere ve facirlere ani ölüm iyi değildir. Fakat salihler, her zaman tevbe ettikleri için ansızın ölüm onlar için bir nimet olur.

Kalb krizi, trafik kazası, bir bombanın patlaması gibi sebeplerle kelime-i şehadet getiremeden ölen, uyurken ölen müslüman, imansız ölmüş olmaz. Aniden ölüp de son sözünün kelime-i şehadet olmaması ona zarar vermez.

Soru: Ölü için ağlamak uygun mudur?

CEVAP

Ölü için sessiz ağlamak caizdir. (Şerh-us-sudûr) ve (Berekât)da, (Müminin ölümüne gökler ağlar) yazılıdır. Ölü için yüksek sesle ağlamak, matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perdeler ve rozetler, işaretler asmak, matem işaretleri, resmini taşımak caiz değildir.

(Hazânet-ür-rivâyât) kitabında, (Cenazeye ve cenaze çıkan yere siyah örtmek ve siyah giyinmek caiz değildir) diyor. Bütün hadis kitapları, Peygamber efendimizin ölü için yüksek sesle ağlamanın ölüye sıkıntı vereceğini buyurduğunu bildirmektedir.

Bu hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:

(Şu dört şey cahiliyet mirasıdır: Soyu ile övünmek, bir kimsenin soyuna sövmek, yağmuru yıldızlardan aramak, ölüleri methederek ağlamak.) [Buhari]

(Ölü, yakınlarının kendisine bağırarak ağlamasından azap [sıkıntı] duyar.) [Buhari]

(Ölülerinize feryat ederek ağlamayın, çünkü ölü, bundan azap duyar.) [Şirazi]

(Yüksek sesle ağlayarak "Kolum kanadım kırıldı, yardımcım gitti” gibi sözler söylemek ölüyü sıkıntıya sokar.) [İbni Mace]

(Üzülünce, yüzünü yolan, elbisesini yırtan ve bağırıp çağıran bizden değildir.) [Buhari]

Soru: Bir kimsenin öldüğünü duyunca ne denir?

CEVAP

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

(Bir müslümanın ölümünü duyunca, "İnna lillah ve inna ileyhi raciun" dedikten sonra, "Ya Rabbi onu salihlere kat, rahmetine eriştir, çoluk çocuğuna iyilikler ihsan et, bizi de onu da mağfiret et" diye dua edin!) [İbni Asakir]

[İnna lillah ve inna ileyhi raciun, Bekara suresinin 156. âyet-i kerimesidir. "Elbette biz, Allahü teâlânın kuluyuz, ölümden sonra dirilerek yine Ona döneceğiz" mealindedir.]

(Hiç bir ümmete verilmeyen bir şey benim ümmetime verildi. O da bir bela ve musibet karşısında istircadır.) [Taberani] [İstirca, bela zamanında veya acı bir haber duyunca "İnna lillah ve inna ileyhi raciun" demektir.]

(Birinize bir musibet veya bir bela geldi mi, istirca ettikten sonra "Ya Rabbi, senin yanında bu musibetin ecrini [sevabını] bekliyorum, bunun ecrini bana ver ve bunu daha hayırlı bir şeyle değiştir" diye dua etmelidir.) [Tirmizi]

(Bir musibet karşısında istirca edilirse, musibetin sonucu güzel olur.) [Taberani]

(Çocuğu ölen, Allah’a hamd edip, istirca ederse, Hak teâlâ meleklere "Şu kuluma Cennette bir ev yapın, adını da hamd evi koyun" buyurur.) [Tirmizi]