DR. C. AHMET AKIŞIK/YAZILARI İslam Toplumunda “İnsan”a Bakış Batı’da Zulüm ve Katliamlar Nuruyla Zaman ve Mekânın Billurlaştığı Medine Yılları Reformist İlahiyatçıların Reddettikleri Ehl-i Sünnete Dair Emalî Kasidesi Batı Yanlısı İlahiyatçılar Ne zaman Yerli ve Millî Olacaklar? Seçimler ile Dinî Hayatımız Arasında Bazı Benzerlik ve Farklılıklar Düşmanlar, “Hakk”a Karşı Birleşseler de Zafer, Ergeç Müslümanlarındır Ecdadının Ruh Köküne Bağlı Teknofest Gençliğinin Doğuşu Tek Parti Döneminde Dinde Reform Batı Yanlısı İlahiyatçılarca Halen Sürdürülmektedir - 2 Tek Parti Döneminde Dinde Reform Tahribat ve İslâm’sız Nesil Yetiştirme - 1 Depremle İlgili Yanlış ve Doğrular, Dinde “Fay Hatları” Var mı ve Nerelerde? Depremin Hatırlattıkları Müslümanda Olması ve Olmaması Gerekenler Yüzyılın Depremi Karşısında “Ensar Ruhu”yla Yardımlaşma ve Dayanışma Ülkemizde “Yerli ve Milli Strateji”ye Karşı Reformistler, Hâlâ “İthal Din” Peşinde Hak/Bâtıl ve İyi/Kötü Karşısında Her An “Seçim”deyiz Resûlüllah’ın Devlet Başkanı Olarak “Medine Vesikası”nı Yayınlaması Hazret-i Peygamber’in Medine’de İlk Hicrî Yılı Hazret-i Peygamber’in Hicret Yolculuğu Hazret-i Peygamber’in Peygamber Olarak 11. - 13. Yılları Hazret-i Peygamber’in Peygamber Olarak 6. - 10. Yılları Hazret-i Peygamber’in Peygamber Olarak İlk Yılları Rahmet Peygamberinin Emsalsiz Soyu, Çocukluk ve Gençliğinden Bir Işık Demeti Türkiye’de Osmanlı “Kur’an Hattı”nı Vehhâbî Hattına Çevirme Teşebbüsü İslam Alimlerine Göre İslam’da Oyun, Eğlence ve Dini Alet Etmenin Hükmü Vehhâbîlerin yanlış inanışları ve Ehl-i Sünnet’in onlara cevapları “Ilımlı İslam”ın Vehhâbîlik Kolu Diyanet’i ve Ülkemizi Tehdit Ediyor Gönlünü Hakka Veren Mü'minlerin Sevinç, Korku ve Müjdeli Zamanları Diyanet Şemsiyesi Altında Kripto İlahiyatçıların Almanya yapılanması Meral Akşener’in övdüğü “Medenî Bilgiler” kitabı İslam’a hakaret ve iftiralarla dolu Diyanet’e Yön Vermek İsteyen Bazı İlahiyatçıların Yanlış Din Anlayışları “Peygamberler Gaybı Bilmezler” Diyen İlahiyatçılar, Ayet ve Hadislerce Yalanlanıyor İslam Dini’nde Temizliğe Bağlı Genel Sağlık Kuralları Modernist İlahiyatçıların İnanmadığı Resûlüllah’ın “Dinde Hüküm Koyma” Yetkisi Osmanlıda Dört Mezhepde Bütün Boyutlarıyla Zekât ve Fıtra İslam’a Karşı Her Konuda Batı Patentli İlahiyatçı Saldırılar Devam Ediyor İslam Dini’nde Savaş Hukuku Kuralları “Sünnî İslam”a Yönelik Oryantalist Küresel ve Yerel Kuşatma Modernist İlahiyatçıların Faziletine İnanmadıkları Mübarek Üç Aylar, Gün ve Geceler Hazret-i Âdem ve Hazret-i Havva Üzerinden Kur’an, İslam ve Müslümanlara Saldırılar Vahhabi ve Modernist İlahiyatçılar’ın Ayet ve Hadislere Yönelik Sapkın Görüşleri Ehl-i Sünnet Müslümanlığına Karşı Sapkın İnanç ve Görüşler VAHYEDİLEN İSLAM’A KARŞI Modernist İlahiyatçıların Sapkın İnanç ve Görüşleri Modernist ve Müsteşriklerin Hedef Aldıkları İslam Dini’nin Temel Esasları “Ayet Bile Olsa, Akla Uymuyorsa Reddederiz” Diyen Diyanet Görevlisi Kim? Rahmet Peygamberi’nin Sunduğu İslam Ehl-i Küfürle Birlikte “Sapkınlar”ı da Hidayete Çağırıyor Sonsuz Seâdet Güneşi’nin Dünya’ya Yaydığı Kurtuluş Işıkları 29 Mayıs Üniversitesi’nde İlahiyat ve “KURAMER”de “Sapkın Din” Anlayışı Marmara İlahiyat’ta Mezhepsizlik ve Masonluğu Reddetmeyen “Sapkın Din” Anlayışı Ankara İlahiyat Merkezli Fazlurrahman’ın “Sapkın Din” Anlayışı “Ankara İlahiyat”ta Sünnî İslam’a Karşı “Oryantalist” Kaynaklı “Sapkın Din” Anlayışı “Samsun İlahiyat”ta Sünnî İslam’a Karşı “Ilımlı İslam” Patentli “Sapkın Din” Anlayışı Diyanet’te Farklı Dönemlerde Değişim Örnekleri FETÖ “Diyalog” ve “Ilımlı İslam” Projeleriyle Hâlen İçimizde mi? İslam’ın Değiştirilmesi” Konuşulurken “Mezhep Taklidi”ni Gündeme Getirmek Acaba Hedef Saptırma mıdır? Oryantalistlerin İslam Ülkelerinde İslam’ı Değiştirme Stratejisi İslâmofobi Sempozyumu Siyonist Yahûdilerle Hristiyanların İslâm ve Müslüman Düşmanlığı Tarih Boyunca Siyonist Yahûdilerin İslâm ve Müslümanlara İhaneti Veda Hutbesi İslâm’da İlk İnsan Hakları Belgesi Dünyaya İlâhî Mesaj İslam’da İnsan Hakları -3- Dünyanın Özlemini Çektiği İslam’da İnsan Hakları -2- Dünya’nın Keşfedemediği İslam’da İnsan Hakları Batı Destekli Ebrehe ve Deccal Tabiatlı İslam’da Reformistler Batı Güdümünde Kriptocu İlahiyatçıların Uydurdukları Din: Kur’an Müslümanlığı Ehl-i Sünnet ve Fırkalar İslam Dini Karşısında Diğer Din ve Batıl İnanışlar FETÖ Benzeri Yeni Mu’tezile Yapılanması Kim Ehl-i Sünnet, Kim Mu’tezilî? Hadislere İnanmayan ve Kaderi İnkâr Eden İlahiyatçılar Mu’tezilî Olduklarını Neden Gizliyorlar? Materyalist İlahiyatçılar Tuzakta İsrâ ve Mi’rac Gerçeği İnkâr Edenler ve İnanan Mü’minler Diyanet, MEB ve YÖK’ün Dikkatine! İslam’ı Değiştirme ve Müslümanları Ayrıştırma “Macron”u Gerilerde Bırakan Bâtınîlerle İslam’ı Değiştirmek İsteyenlerin Benzer Özellikleri İslam’a karşı Batı değerlerini tercih edenlere ithaf olunur! İslam’da Eşitlik ve İnsan Hakları Modernistler hâlâ anlamadılar mı? Fatih’in torunları Türkler geliyor! İslam’da Cihad ve Savaş Stratejisi Yahudiler dost olabilir mi? İslam’da kimler dost, kimler düşmandır? İslam’ın, salih bir mü’minde İstediği ve istemediği “temel” özellikler Diyanet Haseki Eğitim Merkezleri SOS Veriyor Beklenen İmam-Hatip ve İlahiyat Nesli! Rehberlerin Bunlar Olabilir mi? Enbiyanın Vârisleri Müceddid-i Kiramlar “Bir FETÖ gitti, bin FETÖ geliyor” söylemi acaba “Ayasofya Açılışı”na bir tepki midir? Ayasofya’nın açılışı İslam’da “Modernite” zihniyetine karşı idam fermanıdır “Kuramer”de İslam’ı Suçlama Ve “İrtidat” Rüzgârları Dünya Müslüman Liderler Arıyor Batı’nın Siyah Yüzü Ehl-i Sünnet ile Modernist İslamcılarda İman ve Tekfir Konusu “Müslüman”ın 24 Saati İstanbul Sözleşmesi ve Diyanet’in sapıklığa karşı çıkışı “Korona” ile gündeme gelen İslamî Kurallar Küresel Korona Allah’a İsyan ve Zulmün Cezası mıdır? Küresel Koronavirüs ve İslam Dünya İslam’ı Arıyor Dört Mezhep Okulu Ve Temel Ortak Özellikleri “Ankara Okulu” Batı Destekli Bir Zakkûm FETÖ Projesi midir? Ehl-i Sünnet’e Karşı “Marmara Okulu” Depremi Tebliğ Edilen İslam’a Karşı “Dinde Reform” ve Temsilcileri İctihadlarda Rahmet Olan Farklılık Dört Mezhepte Namaz Günahları Temizleyen Mü’minin Miracı Namaz Şâfiî ve Hanbelî Mezhepleri ve İbn Teymiyyecilik İslam’da Birliği Sağlayan Dört Mezhep İlk İslami İlim Merkezleri ve Enbiyanın Varisleri Alimler İslami İlimlerin Doğuşu ve Enbiyanın Varisleri Alimler Modernist İslamcılar ile DİYALOGÇULARIN ÖRTÜŞEN ÖZELLİKLERİ Vatikan ve FETÖ Projesi “Diyalog” Uğruna İSLAM FEDA MI EDİLİYOR DİA, Selefiyye’nin Temsilciliğini mi Yapıyor Dünün Ebrehe’si Ka’be’ye Bugünün Ebrehe’si KUR’AN-I KERİM’E SALDIRIYOR İstanbul Müftüsü’nün Mürted Ebu Zeyd Hayranlığı Diyanet’de Değişim ve Kurbanda Vekâlet Hristiyanlık ve İslam Yahudilik, Siyonizm ve İslam “Rahman’ın Kulları” Ve Özellikleri Müslümanların İttifakını Bozan Müfsit Girişimler İslam’dan Başka Hiçbir Dinde Olmayan Sosyal Adalet Kurumu Zekat Ramazan-ı Şerif Oruç ve İbadetlerimiz Kafirler İle Modernist İslamcıların Benzer Özellikleri Oryantalizmi Kıble Edinen Modernist İslamcılarda “Mehdilik” Sapkınlığı ve “Sünni” Cevaplar Batı İslam Düşmanlığında Esasta Müslüman Etiketli Kişileri Kullanıyor İslam’da Sapkınlık Modern İslamcılık Türkiye’ye Gelişi/2 İslam’da Sapkınlık Modern İslamcılık Türkiye’ye Gelişi/1 İslam’da Sapkınlık MODERN İSLAMCILIK ve doğuşunu hazırlayan gelişmeler İslam’da Sapkınlığın Küresel Boyutu ORYANTALİZM Kavramları, Hedefleri ve Temsilcileri İslâm’da Sapkınlık Uygulama Dönemleri Kavramları ve Temsilcileri / 1 Sahih İslâm Uygulama Dönemleri, Kavramları ve Temsilcileri Selçuklu ve Osmanlı’nın Sahih İslâm Esasları / 3 Selçuklu ve Osmanlı’nın Sahih İslâm Esasları / 2 Selçuklu ve Osmanlı’nın İslâm Akâid Esasları / 1 Kur’ân’da tarihsellik projesinde hedef neydi? Camilerimiz ve feminist saldırılar / 2 Beytullah Olan Mescidler ve “Mescid-i Dırar” Örneği / 1 Batı Destekli Yeni İslâm Anlayışı Ve Hadisleri İnkâr Diyanet işleri kimlerin etkisi altında? Kur’ân’da Tarihsellik Ve Fazlurrahman / 2 Kur’ân’da Tarihsellik Ve Fazlurrahman / 1 Diyanet’te Yanlış Uygulamalar ve Önerilerimiz Oryantalizm Ve Tuzakları İslam Dünyasını Kuşatan Küresel Oryantalizm Ve Türkiye DİĞER YAZARLAR Sünnîlik ile Haşhaşîlik arasında İslâmcılık Dinlerarası Diyalog İhaneti 15 Temmuz’un hedefi Bu Fitnenin sahibi kim? Ancak sana ibâdet ederiz Enver Abi Ölüm, insan için en büyük vâiz Îmân Ana Sayfa

25 Mayıs 2019

İslam’dan başka hiçbir dinde olmayan

SOSYAL ADALET KURUMU ZEKAT

c.ahmetakisik@gmail.com

İslam toplumunda dinin bir gereği olarak zengin olan kişiler, fakir ve yoksullara para ve mal yardımında bulunurlar. Bunu zekât ve fıtra/fitre ismi altında yerine getirirler. Dinin öngördüğü bu yardım, zenginin fakir akrabası başta olmak üzere içinde bulunduğu mahalle, köy ve şehrinde yaşayan fakir ve muhtaçlara yöneliktir. Her zenginin dinin kurallarını uyguladığı takdirde İslam toplumunda ekonomik refahın dalga dalga bütün fakir ve düşkünlere yayılacağı çok açıktır.

Zekâtla ilgili Fıkhî hükümler

● Zekât, İslam’ın beş şartından biridir. Mükellef olan, yani âkıl ve bâliğ olan (ergenlik çağına eren) ve nisap miktarı para veya malı olan her Müslüman erkek ve kadının zekât vermesi farzdır.

● Zekât vermek, malı Müsliman fakire temlik etmekle, eline vermekle olur. Vekâletle de zekât verilebilir.

● Alacaklar, nisap hesabına katılır. Borçlar, mevcut para veya maldan çıkarılır. Elde kalan para veya malın zekâtı verilir.

● Ticaret eşyasından evde kullanılmak için ve ticaret olunan gıdadan, bir senelik ev ihtiyacı için ayrılmış olanların zekâtı verilmez. Yani bunlar, nisap hesabına katılmaz. Eğer eve alınmış gıda yoksa, “nasıl olsa bir senelik gıdaya ihtiyacım var diyerek” bir senelik gıda parası zekâttan düşülmez.

● Zekâta tâbi malların veya paranın, yıl içindeki azalıp çoğalması dikkate alınmaz. Nisaba malik olduktan bir yıl sonra, elde kalan mal, nisabı bulursa, zekâtı verilir. Mesela, Ramazan’ın 5’inde 400 gr. altınla zengin olan diğer aylarda 300’e, 200’e düşse, gelecek 5 Ramazan’da (96 gr. altının altına düşmediği müddetçe) eldeki mevcut miktar üzerinden zekatını verir. Bu ticaret malı için de böyledir. 96 gr.’ın altına düşerse, zengin olma ay ve günü değişmiş olur. Zakâtta kameri aylar esas alınır.

● Dinimize göre, karı kocanın mal varlığı ayrıdır. Hangisi zengin ise, zekâtı o verir. Kurbanda da durum aynıdır. Şayet her ikisi de zengin ise, ikisinin de kurban kesmesi gerekir.

● Kadının altın ve gümüşten başka diğer ziynet eşyaları zekâta tâbi değildir. Pırlanta, elmas, zümrüt gibi ziynet eşyalarının zekâtı verilmez.

● Çalışanların alacakları maaş veya ücret, ellerine geçmeden önce nisap hesabına katılmaz, çünkü bunlar, hak edilmiş ücretse de, hak edilen mal, ele geçmeden önce mülk olmaz.

● Maaşlardan kesilen ve henüz alınmamış olan yardım sandığı ve sigorta paraları, zekât hesabına katılmaz.

● Hisse senetlerinin nâma/isme ve hâmiline/taşıyana yazılı olanları vardır. İsimsiz, hâmiline yazılı olanların devir kabiliyetleri bulunmaktadır. Yani döviz gibi elden ele dolaşır. İstendiği zaman satılabilir. Bu senetler, ticaret malı gibi, zekâtın hesap edildiği tarihteki piyasa değeri üzerinden nisaba dahil edilir.

● Günü gelmeden zekât vermekte bir mahzur yoktur, hatta gelecek yılın zekâtını önceden vermek de caizdir.

● Fakire verilen zekât, onu zengin edecek (96 gr. altın veya değerindeki para) kadar olmamalıdır. Borçsuz fakire nisap miktarı veya daha çok zekât vermek, mekruhtur.

● Zekât verirken, “zekât” demek şart değildir, hediye dense de caizdir.

● Bir günlük yiyeceği olanın, zekât veya sadaka istemesi haramdır, fakat istemeden verilen sadakayı, zekâtı alması caizdir.

● Zekâtı mümkünse, salih olan muhtaçlara vermelidir.

● Fakirdeki alacağını zekâta saymak caiz değildir.

● Fakirde alacağı olan, fakirin, borcunu vereceğine güvenemiyorsa, güvendiği birini fakire gösterip, (zekâtını almak ve borcunu ödemek için, bunu vekil yap) der. Zekâtı bu vekile verir. Vekil de, zengine geri vererek, fakirin borcunu öder. Böylece hem zekât dine uygun verilmiş, hem de, fakirin borcu ödenmiş olur.

Zekât, şu başlıklar altında ele alınabilir:

Altın, Gümüş ve Kağıt Para’nın Zekâtı

Hanefî’de zekât nisabı, 200 dirhem (672 gr) gümüş, 20 miskal (96 gr) altın veya bu değerde para yahut ticaret eşyasıdır. Zekât veya kurban nisabına mâlik olana zengin denir.

Zengin olma tarihinin üstünden bir sene geçince zekât vermek farz olur.

Diğer üç Mezhepte nisap, 69 gr. altındır.

Diyanet’e göre nisap, 80.18 gr. altındır. Diyanet İşleri, 1982’ye kadar nisapta 96 gr. değerini kullanmış, sonra değişikliğe gitmiştir.

Zekat, altın esas alınarak verilmektedir.

21.05.2019 tarihinde “altın ayarları”na göre nisap/zenginlik:

Hanefî’de: 24 ayar/külçe altın: 24.000 TL, 22 ayar: 22.000 TL, 18 ayar: 17.000 TL, 14 ayar: 13.000 TL.

Şafiî, Malikî ve Hanbelî’de: 24 ayar/külçe altın: 17.000 TL, 22 ayar: 16.000 TL, 18 ayar: 12.000 TL, 14 ayar: 10.000 TL.

Diyanet’e göre: 24 ayar/külçe altın: 20.000 TL, 22 ayar: 18.000 TL, 18 ayar: 14.000 TL, 14 ayar: 11.000 TL.

Zekât verirken, (külçe altını olmayanlar) zenginlikte orta değer (18 ayar) esas alınabilir. Kağıt para ve dövizi olanlar, yukarıdaki altın değerlerini ölçü almak suretiyle zenginliklerini belirleyebilirler.

200 dirhem (672 gr) gümüş ile 20 miskal (96 gr) altının aynı değerde olmadığı zamanlarda nisap/zenginlik, altın üzerinden hesap edilir. Şu anda hesaplamalar, altına göre yapılmaktadır.

Osmanlılarda altını veya gümüşü olanlar, 40’ta birini altın veya gümüş olarak veriyorlardı. Mesela 400 gr. altını olan 10 gr. altını (bizzat altın olarak) ve 400 gr. gümüş tepsisi/vazosu olan, 10 gr. gümüşü (bizzat gümüş olarak) zekât veriyorlardı. Elinde bakır veya kağıt parası olanlar dahi zekatlarını (Mesela, 200 bin lirası olan, 5 bin lira karşılığındaki gr. altını) altın olarak fakire veriyorlardı.

Ülkemizde ve İslam dünyasında Osmanlıdaki bu uygulamayı devam ettirmek isteyenler, hiç şüphe yok ki, zekatlarını Fıkh’a göre vermiş olurlar.

Alacakların Zekâtı

Kaybolmuş, gasbedilmiş, saklanılan yeri unutulmuş mal ve inkâr olunan alacaklar, nisaba katılmaz ve ele geçerlerse, önceki yılların zekâtları verilmez.

Senetli veya iki şahitli yahut itiraf olunan alacaklar, iflas edende ve fakirde de olsa nisaba katılır. Ele geçince, geçmiş yılların zekâtı verilir.

Ticaret Malı Zekâtı

Canlı, cansız her mal, ticaret yapmak için, yani satmak için satın alındıkları zaman, ticaret eşyası olurlar.

Ticaret eşyasının mal oluş kıymeti/alış fiyatı, nisap miktarı oldukdan itibaren, bir hicrî sene (354 gün) elde kalırsa, yıl sonunda elde bulunanın kırkda birini, zekât niyyeti ile ayırıp, müslüman fakirlere vermek farzdır.

Zekât, kârdan değil, mevcut paranın ve eldeki ticaret malının tamamından verilir.

Hanefî’de altın ve gümüş, her ne şekilde bulundurulursa bulundurulsun, ticaret eşyasıdır.

 Zekât, ticareti yapılan (buğday, zeytinyağı, meyva/elma, ilaç, ayakkabı, koltuk, elbise/kumaş vb. gibi) malın kırkta birini veya değerindeki altını fakire temlik etmekle, yani eline vermekle gerçekleşmiş olur. Eğer mal olarak zekâtını verecekse, ticaretini yaptığı maldan (veya mallardan) vermesi gerekir. Market sahibi, satışını yaptığı mal veya mallardan istediğini zekât olarak verebilir.

Zeytin ticareti yapan bir zengin, ticaretini yapmadığı bir maldan (mesela ayakkabı olarak) zekât veremez.

Eczane, Bakkal/Market, Manav gibi ticaret yerlerinde mallar sık sık değişir. Zekât zamanı, kaç liralık mal varsa, onun zekâtı verilir.

Fidan alıp bunların bakımını yaparak, büyüterek satan kimse, bunların ticaretini yaptığı için “ticaret malı olarak” zekâtını verir.

Terzilik yapan, diktiği gömleğin ücretini fakirden almayıp, zekâta dahil edebilir. Altın olarak vermesi daha iyidir.

Kalaycılık yapan, kalayladığı kapların ücretini fakirden almayıp zekâtına sayabilir.

Diş doktoru, yaptığı dişlerin ücretini fakirden almayıp, zekâtına mahsup edebilir. Çünkü bunlarda mal temlik ediliyor. (Fakire gömlek, protez diş veya kalay verilmiş oluyor.)

İhtiyaç Eşyası

Evin, arabanın zekâtı olmaz, fakat araba, ev ve arsa alıp satan, yani işi, mesleği bu olan, bunların zekâtını verir.

Ticaret için olmayan evler, arsalar, vasıtalar, demirbaş eşyalar, zekât nisabına katılmaz.

Kimlere Zekât Verilir

Zekat, dine göre fakir olana, yani “nisap miktarı malı olmayan”a verilir.

Din ilmi tahsil eden ve din ilmi öğretenlere, zenginlik durumuna bakılmaksızın zekât vermek caizdir.

Fakir olmak şartıyla kardeş, amca, dayı, hala, teyze gibi akrabaya, geline, yengeye, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere ve üvey çocuğa verilir.

Eğer salih iseler, yakın akrabaya vermek, daha çok sevaptır. Salih akraba yoksa, başka salihler tercih edilebilir.

Kadın, dinen fakir olan kocasına Şafiî’ye ve Hanefî’de İmameyn’e göre zekât verebilir.

Kimlere Zekât Verilmez

Anaya, babaya, dedeye, nineye/büyükanneye, evlâda, toruna (yani usûl ve furû’a), hanıma ve Müslüman olmayana/kâfire verilmez. Kur’an-ı kerim’e göre ehl-i kitap olan Yahudi ve Hristiyanlar da kâfir sınıfındandırlar.

Tüzel kişiliğe “zekât” verilmez.

Kurum, kuruluş ve dernekler, tüzel kişiliğe sahiptirler.

Ayrıca camiye, Kur’an kursuna, yurda, yola, köprüye, çeşmeye vb. de fıtra ve zekât verilmez.

Toprak Mahsülleri Zekâtı

Toprak mahsullerinin zekâtına uşur denir. Fakir veya borçlu olanın da uşur vermesi gerekir.

İmam-ı a'zam’a göre mahsul topraktan alındığı zaman, az olsun, çok olsun onda birini veya kıymeti kadar altın veya gümüşü Müslüman fakirlere vermek farzdır.

İmameyn’e göre, uşur vermek için mahsulün bir yıl dayanıklı olması ve miktarının 1250 litreden (yaklaşık bir tondan) çok olması gerekir. Mesela yarım ton buğdayı çıkan fakir, İmameyn’in kavline göre uşur vermezse günaha girmez. Fakat zenginin yüz kg. buğdayı olsa onda birini vermesi gerekir.

Uşur veren fakir, başkalarının verdiği uşru alabilir. Fakat zenginin zekât alması haramdır.

Evin yanındaki bahçede yetiştirilen meyve ve sebzelerin uşrunu vermek gerekmez. Çünkü bu meyve ve sebze, ev halkının ihtiyacı için ekilmiştir. Hatta bir kısmı satılsa da yine uşrunu vermek gerekmez. Ancak ev bahçesinde sırf ticaret niyetiyle yetiştirilen ürünün uşru verilir.

Ev, tarlaya, bahçeye yapılmışsa (Karadeniz bölgesinde olduğu gibi), bunun uşru verilir.

Uşrun nisabı yoktur. Mahsul az olsa da, uşru verilir. Uşur, onda bir olarak verilir. Yapılan masraflar düşülmez. Hayvan gücüyle, dolap ve motorla sulanıyorsa veya paralı sulama yapılıyorsa, yirmide bir verilir.

Bağcıların yetiştirdiği üzümün uşru verilir. Satılan üzüm yaprağının uşru verilmez. Buğdayın uşru verilir. Satılan samanının uşru verilmez.

Üzüm yaprağı ve samandan elde edilen para ile eldeki mevcut para, nisabı bulursa, zekâtı verilir. Yani saman ve yaprağın satılması ile elde edilen para nisaba katılır.

Balın uşru verilirken, yapılan fenni tesisat ve diğer masraflar çıkarılmaz. Balın miktarı az olsa da onda birini uşur olarak, zekât alması caiz olan bir veya birkaç fakire vermek farzdır.

Hayvanların Zekâtı

Sâime, yılın yarıdan fazlasında kırda, çayırda parasız otlayan eti veya sütü için yetiştirilen erkek veya dişi hayvanlardır. Bunların zekâtı verilir.

Yalnız yünü için, yük taşımak için veya binmek için olursa, sâime sınıfına girmez, zekâtı verilmez.

Demek ki, parasız çayırda otlamayıp, evde besleniyorsa, üretmek veya eti ve sütü için de beslense yine zekâtı verilmez. Çift sürmek, yük taşımak, binmek için yetiştirilen hayvanların da zekâtı olmaz.

Ancak besicilik yapılıyorsa, bu takdirde hayvanlar, ticaret malı sayılır ve zekâtı verilir.

Birkaç ineği olup süt satan kişi, ineklerin zekâtını vermez, fakat sene sonunda sütten elde ettiği para, zekât nisabına dahil edilir.

Hayvan zekâtı hesaplanırken borçlar varsa, düşülür.

Sığırın Zekâtı

30’dan az sığırı olan, bunların zekâtını vermez.

30-39 sığır için, iki yaşına basmış (erkek veya dişi) 1 buzağı verilir.

40-59 sığırı için, üç yaşına basmış (erkek veya dişi) 1 dana/düve verilir.

60-69 sığır için, iki yaşına basmış (erkek veya dişi) 2 buzağı verilir.

70-79 sığır için, iki yaşına basmış (erkek veya dişi) 1 buzağı ile üç yaşına basmış (erkek veya dişi)1 dana/düve verilir.

80-89 sığır için, üç yaşına basmış (erkek veya dişi) 2 dana/düve verilir.

90-99 sığır için, iki yaşına basmış (erkek veya dişi) 3 dana/düve verilir.

100-109 sığır için, iki yaşına basmış (erkek veya dişi) 2 dana/düve ile       üç yaşına basmış (erkek veya dişi)1 dana/düve verilir.

70’ten sonra, her 10 sığır için, yukarıdaki gibi hesap edilir.

Manda zekâtı da sığır gibidir.

Koyun ve Keçinin zekâtı

Koyunun nisabı 40 tanedir, 40’tan az koyunu olan, bunların zekâtını vermez.

40’tan 120’ye kadar koyunu olan, yalnız 1 koyun verir.

121’den 200’e kadar koyun için, 2 koyun verilir.

201’den 399’a kadar, 3 koyun verilir.

400 için 4 koyun,

Sonra her 100 koyun için 1 koyun artar.

Keçi, koyun gibidir.

Bir yaşını doldurmayan kuzuların zekâtı verilmez, fakat koyunu da varsa, o zaman yavrular da hesaba katılır.

Deve Zekâtı

5 devesi olan, 1 koyun verir.

24’e kadar (her 5 devede 1 koyun olmak üzere) 4 koyun verilir.

25’ten 35’e kadar olan deve için, 2 yaşına girmiş 1 yavru dişi deve verilir.

36’dan 45’e kadar, 3 yaşına girmiş 1 dişi deve yavrusu verilir.

46’dan 60’a kadar, yük vurulabilecek, 4 yaşına girmiş 1 dişi deve verilir.

61’de 5 yaşına girmiş 1 dişi deve verilir.

76’de 2 tane 3 yaşına girmiş 1 dişi deve verilir.

90’de 2 tane 4 yaşına girmiş 1 dişi deve verilir.

121’den 144’de kadar her beş deve için 4 yaşına girmiş 2 dişi deve ve 1 koyun verilir.

145-149’da 4 yaşına girmiş 2 dişi deve ve 2 yaşına girmiş 1 dişi deve verilir.

150 olunca da, 4 yaşına girmiş 3 dişi deve verilir.

Bundan sonra 174’e kadar her beş deve için 4 yaşına girmiş 3 dişi deve ve 1 koyun verilir.

At ve Merkep Zekâtı

Erkek ve dişi atlar, bir arada ve çayırda, üretmek için beslenirse zekâtını vermek gerekir. Binmek ve yük için ise, zekâtları verilmez. Yalnız erkek atı (aygırı) olanın zekâtı olmaz, çünkü bunlar üremez.

At ve merkep, ticaret niyetiyle beslenirse, ticaret malı zekâtı verilir.

Ticaret için olmayan katır ve merkep/eşek, çok olsa da, zekâtları verilmez.

Atın nisabı yoktur. Her at için bir miskal (4,8 gram) altın verilir. İsterse, atların kıymetini hesaplar. Kıymetleri altın nisabını dolduruyorsa, kırkta biri kadar altın verilir.

Kürk Hayvanı Zekâtı

Kürk için yetiştirilen hayvanların  kıymeti/değeri, nisabı bulacak kadar çoksa, kıymetleri üzerinden verilir.

Zekatta Mezhep Farklılıkları

Hanefî’de çocuğun ve delinin malından zekât verilmez. Diğer üç mezhepte verilir.

Şafiî’de zekâtı en az üç sınıfa vermek gerekir, diğer üç mezhepte, yalnız bir sınıfa, bir fakire vermek kâfidir.

Zekât farz olur olmaz, Hanefî ve Hanbelî’de hemen vermek lazım değildir. Şafiî ve Malikî’de, zekât farz olunca, hemen ayırıp vermek farzdır.

Zekât vermemek için sene dolmadan malını birine hediye eden veya satan, hile yaptığı için günahkâr olursa da, Hanefî ve Şafiî’de zekâttan düşer, Malikî ve Hanbelî’de zekâttan düşmez.

Fakirdeki alacağı zekâta saymak Malikî’de caiz, diğer üç mezhepte caiz değildir.

Şafiî ve Hanbelî’de gücü kuvveti yerinde olup çalışabilen fakire, zekât vermek caiz değil, Hanefî ve Malikî’de caizdir.

Malikî’de sene dolmadan zekât verilmez, diğer üç mezhepte vermek caizdir.

Zekâtı başka şehre göndermek Hanefî’de mekruh, diğer üç mezhepte hiç caiz değildir. Eğer gönderdiği şehirde daha uygun kimseler varsa, zekâtı başka şehre göndermek mekruh olmaz.

Hanefî’de sebzelerin uşru verilir, diğer üç mezhepte verilmez.

Hanefî’de meyvelerin uşrunu tartmadan vermek caiz değildir, diğer üç mezhepte ise, tahmini olarak hesaplayıp vermek caizdir.

Balın uşru Şafiî ve Malikî’de verilmez, Hanefî ve Hanbelî’de verilir.

Hanefî’de kadının ziyneti zekâta tâbidir. Diğer üç mezhepte tâbi değildir.

Altın ve gümüşten başka madenlerin zekâtı Malikî ve Şafiî’de verilmez, Hanefî ve Hanbelî’de her madenin zekâtı verilir.

Hanefî ve Hanbelî’de maden zekâtı % 20, Şafiî ve Malikî’de % 2.5’tur.

Malikî’de dedeye ve toruna zekât vermek caiz, diğer üç mezhepte caiz değildir.

Şâfi’î mezhebinde, bir malın zekâtı, başka cins maldan verilemez. Meselâ altın yerine gümüş ve buğday yerine arpa verilemez.

Şâfi’îlerin Hanefî mezhebini taklîd ederek, mal yerine nakd vermeleri ve yedi sınıfın hepsine değil de, diledikleri bir veyâ birkaç sınıfa vermeleri câiz olacağı, Kimyâ-i se’âdet’de ve İbni Hacer-i Mekkînin Fetâvâ-i fıkhiyye’sinde yazılıdır.

Fakirdeki alacağı zekâta saymak Malikî’de caiz, diğer üç mezhepte caiz değildir.

Vekâlet ve Banka Yoluyla Zekât Verme

Diyanet ve Diyanet Vakfı, uzun yıllar Müftülükler ve camiler vasıtasıyla zarflar dağıtarak, Bankalarda hesaplar açarak, Müslüman halkın fıtra/fitre ve zekâtlarını topladı ve toplamaktadır. Aynısı Mısır’da da uygulanmaktadır. Bu şekilde fıtra ve zekât toplamanın Fıkh’a, daha doğrusu Sünni Fıkh’a uygun olmadığı çok açıktır.

Çünkü fıtra ve zekât (dine göre) fakir olanın hakkıdır ve temlik yoluyla fakire / bizzat fakirin eline verilir.

Diyanet’e, Diyanet Vakfı’na, Türk Hava Kurumu’na, Kızılay’a, Çocuk Esirgeme Kurumu’na, herhangi bir vakfa ve derneğe, Kur’an kursu ve cami derneğine zekât verilmez.

Kurum, kuruluş ve dernekler, tüzel kişiliğe sahiptirler.

Tüzel kişiliğe “zekat” verilmez.

Ayrıca camiye, yola, köprüye, çeşmeye vb. de fıtra ve zekât verilmez.

Vekâletle Çözüm

Fıtra, Oruç fidyesi ve Zekât, bizzat fakire verilemiyorsa, o zaman “Vekâlet” yolu kullanılır.

Vekâlet, Fıkıh’a göre şahsa verilir. Kurum ve dernek gibi tüzel kişiliği olan bir yere vekâlet verilmez.

Ancak kurum, kuruluş ve derneklerde çalışanlardan biri veya birkaçı,

Dine/Fıkh’a göre fakir olan şahıslardan bizzat vekâlet almak suretiyle fakir veya fakirler adına fıtra ve zekât alabilirler. Aldıkları bu fıtra ve zekâtları, istedikleri yere hediye edebilirler.

Vekâletin anlamı şudur: Fakir kişi kurum ve dernekte görevli olan kişiye, gönüllü olarak “Benim adıma fıtra, oruç fidyesi ve zekât almaya ve istediğine vermeye seni umumi vekil tayin ettim” derse,

Fakir vekili olan kişi, fıtra veya zekâtı “fakir vekili olarak, bu fıtra veya zekâtı aldım” der. Aldıklarını (Fıkıh’ta açıklanan şart ve kurallara göre) kurum veya derneğe verebilir veya bizzat fakirlere dağıtır.

Böylece kurum ve dernekler, Fıkh’a uygun fıtra ve zekât toplamış olurlar.

Fakir, vekil tayin ederken, “Benim adıma fıtra ve zekât almaya ve istediğine vermeye seni umumi vekil tayin ettim” der.

Zarflar hazırlanırken şuna dikkat etmelidir:

Zarfların üzerinde fakir vekillerinin isimleri mutlaka yazılmış olmalıdır.

Zekat, Fidye ve Fıtra Toplama / Zarf örneği:

Zekâtını veya oruç fidyesini yahut fıtrasını verecek olan mutlaka yukarıdaki cümleleri okumalıdır.

Şayet online ile gönderiyorsa, okuduktan sonra baş tarafındaki yere işaret koymalıdır.

Bankaya hesap açtıran kurum veya dernek, ilgili memura, bu zarfı teslim edip zekâtını veya oruç fidyesini yahut fıtrasını verecek olan kişiye zafın üzerindeki “bu ibareyi (vekil tayin etme cümlesini)” okutmalıdır.

Kurum veya dernek, zekât veya oruç fidyesi yahut fıtra alacak olan Fakir Vekillerinin isimlerini basın veya internet yoluyla ilân ederse,

Zekâtını veya oruç fidyesini yahut fıtrasını verecek olan, ilândaki bu ibareyi (vekil tayin etme cümlesini) okuyarak, işaretleyerek, online olarak evinden veya işyerinden de zekâtını Banka kanalıyla gönderebilir.

(Zekâtla ilgili geniş bilgi için bkz: http://islamilimleri.com/AnaSayfa/34/02/19/1/index.html)

25.05.2019  Türkiye Gazetesi

Kaynak:

http://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/dr-c-ahmet-akisik