zev'

(a. i.) : ölüm dolayısiyle ge-len keder, sıkıntı.

zevâcir

(a. zâcire'nin c.) : menedenler, yasak edenler, önliyenler.

zevâd

(a. i. zâd'ın c.) : azıklar, yiyintiler, (bkz. : ezvâd, ezvide).

zevâd, zevâde

(f. i.) : azık, erzak stoku. Zâd ü zevâd : azıklar, yiyecekler.

zevahif

(a. i. zâhife'nin c.) : zool. yerde sürünerek yürüyen hayvanlar, *sürün-genler.

zevahir

(a. i. zâhir'in c.) : coşkun denizler.

zevahir

(a. i. zâhire'nin ve zühre'nin e.) : çiçekler, (bkz. : ezhâr).

zevahir

(a. s. zâhire'nin c.) : parlak [yıldızlar]

zevâib

(a. i. züâbe'nin c.) : 1) zülüfler, perçemler, kâküller. Zû-zevâib : kuyruklu yıldızlar. 2) (zâib'in c.) eriyenler, erimiş, eritilmiş olan şeyler.

zevâid

(a. i. zâide'nin c.) : 1) ziyâde, fazla şeyler, fazlalıklar.

zevâid-i munfasıla

fık. gebe hayvanın karnındaki yavru gibi ayrıca satışı mümkün olan ziyâde şeyler.

zevâid-i muttasıla

fık. hayvanların semizliği gibi ziyâde olan ve ayrıca satılamıyan şeyler. 2) müz. eski Arap müziğinde süs notalarının mecmûu-na verilen bir ad.

zevâil

(a. s. zâile'nin c.) : zevalbulucu, kaybolucu, bakî olmıyan şeyler.

zeval

(a. i.) : 1) yerinden ayrılıp gitme. 2) zail olma, sona erme. 3) Güneş'in başu-cunda bulunma zamanı. Ba'de-z-zevâl : öğleden sonra. Bî-zevâl : zevalsiz, fânî, geçici olmıyan. Kabl-ez-zevâl : öğleden evvel. Serî-üz-zevâl : çok dayanmıyan, çabuk geçen. Vakt-i zeval : öğle vakti.

zevâlî

(a. s.) : zevale âit, zeval ile ilgili.

zevâlî saat

alafranga saat, öğle vaktini esas alan saat.

zevâl-nâ-pezîr

(a. f. b. s.) : zeval bulmıyan, sona ermiyen, geçici olmıyan.

zevâl-pezîr

(a. f. b. s.) : sona eren, -geçici olan.

zevâmil

(a. zâmile'nin c.) : 1) küçük yükler. 2) yük hayvanları.

zevân

(f. i.) : 1) zıvana. 2) delice denilen buğday azıntısı.

zevânî

(a. s. zâniye'nin c.) : zina eden, kahbelik yapan kadınlar.

zevat

(a. i. zât'ın c.) : kişiler, şahıslar, kimseler.

zevât-ı ma'dûde

sayılı kimseler.

zevâyâ

(a. i. zâviye'nin c.) : 1) zaviyeler, *açılar, fr. angles. 2) köşeler, bucaklar, dirsekler. 3) küçük tekkeler.

zevfa

(a. i.) : erime. (bkz. : zeveban).

zevç

(a. i. c. : ezvâc) : 1) çift, tek karşılığı. 2) bir çiftten her biri. 3) karı ve kocanın her biri. 4) koca.

zeve-i mütevârî

gizlenip saklanmış olan koca.

zevcât

(a. i. zevce'nin c.) : nikâhlı kadınlar, eşler.

zevce

(a. i. c. : ezvâc, zevcât) : nikâhlı kadın, eş.

zevceyn

(a. i. c.) : karı ilekoca.

zevcî, zevciyye

(a. s.) : kan kocaya âit, kan koca île ilgili.

zevciyyet

(a. i.) : kocalık, karılık, karı-kocalık, eşlik.

zevciy-yül-esâbi'

(a. b. i.) : zool. çiftparmaklılar, fr. artiodaetyles.

zeveban

(a. i.) : erime.

zevg

(a. i.) : [bir şeyi] bir yana eğme, meyillendirme.

zevgan

("ga" uzun okunur, a. i.) : anat. bir organın olduğu yerden ayrılması, bir yana kayması.

zevî-

(a. s. zû'nun c.) : sahipler.

zevi-l-ayn

tas. hakkı zahiren, halkı bâtınen görenler.

zevi-l-ensâb

[vakıfta] karabet sahipleri.

zevl-i-erhâm

fer. yakın akraba.

zevi-l-ervâh,

zevi-l-hayât : canlılar.

zevi-l-ihtirâm

saygı sahipleri.

zevi-l-ihtişâm

ihtişam sahibi.

zevi-l-mefâsıl

mafsallı hayvanlar.

zevi-l-ukul

aklı olanlar, insanlar; tas. halkı zahiren, hakkı bâtınen görenler.

zevi-s-sedâyâ

zool. memeliler fr. mammiferes. (bkz. : zât-üs-sedâyâ).

zevk

(a. i. c. : ezvâk) : 1) biy. tadım. 2) tatma, tad; hoşa giden hal, haz. 3) tas. ma'nevî haz. 4) boş vakit geçirme; eğlence, eğlenti cünbüş, eğlenme. 5) güzeli çirkinden ayırdetme kabiliyeti. 6) alay etme, eğlenme, (bkz. : suhre).

zevk-i selîın

(selâmette olan zevk) : 1) zevkin en yüksek derecesi; 2) sezme kabiliyeti.

zevk-i dil

1) gönlün zevki; 2) müz. Türk müziğinde vaktiyle kullanılmış eski makamlardan biridir. Sûznâk'tan sonra kısa bir rast ile karar eder ki, bu şekliyle zevk-i dil makamının tersi olduğu görülür. Durak rast, güçlü neva (re) perdeleridir (terkibindeki her iki makamın da durak ve güçlü perdeleri budur). Donanımına sûznâk'ın işaretleri konulur (rast'ın si koma bemolü ile "fa" bakiyye diyezi bu işaretlerle müşterektir). A. A. Konuk'un "kâr-ı nâtık" inin devr-i revân usûlundeki 24 numaralı parçası zevk-i dil'dir.

zevk-ı ruh-ı dil-dâr

sevgilinin yanağının zevki.

zevk-ı suret

resimden alınan zevk.

zevk-ı vasi

kavuşma, beraber olma zevki; vuslat tadı.

zevk ü tarab

1) zevk ve şenlik; 2) müz. Türk müziğinde bir mürekkep makam olup "şevk-î cedîd" ve "araban kurdî" de denilmiştir ve bundan aynı terkibe muhtelif zamanlarda muhtelif ınüzikçilerin makamdan haberdâr olmaksızın verdikleri isimler cümlesinden olduğu anlaşılır.

zevk-âlûd

(a. t. b. s.) : zevkle karışık.

zevkan

(a. zf.) : 1) zevk bakımından, zevkçe. 2) tas. zevk (ma'nevî haz) voliyle.

zevk-bahş

(a. f. b. s.) : 1) zevk veren. 2) müz. Türk müziğinin bir kaç asırlık bir mürekkep makamı olup zamanımıza kalmış numunesi yoktur. 3) meşhur bir çeşit lâle.

zevk-cû

(a. f. b. s. c. : zevk-cû-yân) : zevk ariyan, zevkine düşkün.

zevk-cûyân

(a. f. b. s. : zevk-cû'nun c.) : zevk arıyanlar, zevkine düşkün olanlar.

zevk-cûyâne

(a. f. zf.) : zevke düşkün olanlar gibi; zevkine düşkün olanlar.

Zevkıyyat

(a. i.) : zevke, eğlenceye âit hususlar.

zevki

(a. s.) : zevke âit, zevkle ilgili.

zevk-yâb

(a. f. b. s.) : zevk bulan, lezzetini, tadını alan.

zevrâ'

(a. s.) : 1) Dicle nehri. 2) Bağdat şehri [ezver (= boynu eğri; eğri, doğru olmıyan) in müennesi]

zevrak

(a. i.) : 1) kayık, sandal.

zevrak-ı derûn

gönül gemisi. 2) Mekke'de yapılan zemzem şişesi, zemzem ibriği, kabı. 3) çiçek testisi, çiçek kadehi.

zevrak mektubu

Harem-i Şerîf'de zevrak denilen testi ile hacılara zemzem dağıtan hademeye bu işinden dolayı gönderilen hediyeyi bildiren mektup.

zevrak-çe

(a. f. b. i.) : kayıkcık, sandalcık.

zevrak-süvâr

(a. f. b. s.) : kayığa binen, kıyığa binmiş olan.

zevvâk

(a. s.) : 1) bir şeyi çok fazla tadan. 2) bir şeyi çok fazla deneyen, sınayan 3) yemeğin veya herhangi bir şeyin zevkine varan.

zevvâkin-î dergâh-ı

(a. f. b. i.) : tar. çeşnigir.