zav'

(a. i. c. : azvâ') : aydınlık, ışık. (bkz. : zû').

zav'-ı şems

Güneş'in ışığı.

zavâbıt

(a. i. zâbıta'nın c.) : kaideler, nizamlar, usûller.

zavâbıt-ı idare

idare nizamları.

zavâbıt-ı nahviyye

sintaks kaideleri (*kural-ları).

zavâhir

(a. s. zahir ve zâhire'nin c.) : 1) görünüş, görünür, dışyüz. 2) yüksek yerler, göze çarpan yerler.

zavârib

(a. i. c.) : nabız damarları.

zâvil

(f. i.) : müz. Türk müziğinde bir mürekkep makamdır. En az beş altı asırlıktır. Az kullanılmıştır. Mahur ile nikrizden mürekkeptir. Fakat ekseriya kararda nikriz beşlisi gösteren bir mâhur'dan ibarettir. Bu beşli ile rast (sol) perdesinde durur. Güçlü-her iki makamın da güçlüsü olan-nevâ (re) perdesidir. Donanımına mahurun "fa" küçük mücenneb diyezi yazılır. Nikriz beşlisi için nota içerisinde "do" bakiyye diyezi, "si" ba-kiyye bemolü kullanılır (bu beşli'de "fa" sesi yoktur). Umumiyetle inici olarak seyreder (mahur gibi). Zâvil'den elimizde 60 kadar eser mevcuttur.

zâvilî

(f. i.) : müz. Türk müziğinde en az beş altı asırlık bir mürekkep makam olup numunesi kalmamıştır.

zâvilî-isfehân

(f. b. i.) : müz. Türk müziğinde en az beş asırlık bir mürekkep makam olup numunesi kalmamıştır.

zâvilî-segâh

(f. b. i.) : müz. Türk müziğinde en az beş asırlık bir mürekkep makam olup numunesi kalmamıştır.

zaviye

(a. i. c. : zevâyâ) : 1) köşe. 2) mat. *açı, fr. angle.

zâviye-i ayniyye

hek. göz pınarı.

zâviye-i hadde

mat. dar açı, fr. angle aigu.

zaviye-i kaime

("ka" uzun okunur) : mat. dik açı, fr. angle droit.

zâviye-i merkeziyye

geo. merkez *açısı, fr. angle au cenîre.

zâviye-i mücâvire

geo. komşu *açı, fr. angle adjacent.

zâviye-i münferice

mat. geniş *açı, fr. angls obtus.

zâviye-i mücesseme

mat. bir noktada birleşen üç ve daha çok düzlemin meydana getirdiği *açı, fr. angle triedre.

zâviye-i müsteviye

mat. *düzlem açı, fr. angle plan.

zâviye-i semtiyye

astr. top. ufkî düzlem üzerindeki açı mebde' bakımından kuzey cihetine bağlı ise okunan açıya semt açısı (zâviye-i semtiyye) adı verilir, (bkz. : semt zaviyesi).

zâviye-i semt-ün-nazîr

astr. mebde' noktası semt-ün-nazîr olmak üzere râsıdın gözünde baktığı yıldız istikametinin teşkîl ettiği açı.

zâviye-i semt-ür-re's

astr. (bkz. : mesâfe-i semt-ür-re's).

zâviye-i sür'at

fiz. *açısal hız. 3) birinin ibâdet etmek üzere çekildiği tenha yer. 4) küçük tekke.

zâviye-i şâkuliyye

astr. râsıdın bulunduğu noktadan geçen ve ufuk düzlemine dikey olan düzlem içerisindeki iki nokta ile rasat âletinin "objectif" merkezini teşkîl ettiği açı.

zâviye-i ufkıyye

astr. bulunduğumuz ufuk müstevîsi üzerinde râsıtlığını yaptığımız âletin "objec-tif" i merkezi ile belli iki noktaya yapılan tevcîhin teşkîl ettiği açı.

zâviye-dâr

(a. f. b. i.) : tas. küçük tekke şeyhi.

zâviyetân

(a. i. c.) : geo. iki zâviye, iki *açı. (bkz. : zâviyeteyn).

zâviyetân-ı mütekabiletân

geo. mukabil, zıt zaviyeler (*açılar) birbirini kesen iki düz çizgi arasında meydana gelen dört açıdan karşı karşıya bulunan, karşıd açı, fr. angles opposes.

zâviyetân-ı mütekabiletân-ı dâhiletân

geo. iki paralel çizgiyi yukarıdan aşağı kesen bir çizgi ile, bu iki paralel çizginin içinde karşılıklı meydana gelen dört açı, *içtersaçılar.

zâviyetân-ı mütekabiletân-ı hâricetân

geo. ikiparalel çizgiyi yukarıdan aşağı kesen bir çizgi ile, bu iki paralel çizginin dışında karşılıklı meydana gelen dört açı, dıştersaçılar.

zâviyetân-ı mütevâfîkatan

geo. *yöndeş açılar, fr. angles correspondants.

zâviyevî

(a. s.) : geo. zâviyeye âit, zâviye ile ilgili, *açısal, fr. angulaire.

zâviyevî sür'at

açısal hız, fr. vitesse angulaire. (bkz. : zâviye-i sürat).

zâviyeteyn

(a. i. c.) : geo. İki zaviye, iki *açı. (bkz. : zâviyetân).