tâz

(f. i.) : koşma, koşuş, ["tek" kelimesiyle tek ü tâz olarak kullanılır]

tazaccu'

(a. i.) : üşenme, gevşek davranma, (bkz. : tadaccu').

tazaccur

(a. i.) : iç sıkılma; sıkıntı, (bkz. : tadaccur).

tazallül

(a. i. zıll'dan) : gölgelenme, gölge altına girme, gölgede olma.

tazallüm

(a. i. zulm'den. c. : tazal-lümât) : sızlanma, yanıp yakılma.

tazallüm-i hâl

hâlinden şikâyet etme, sızlanma.

tazallümât

(a. i. tazallüm'ün c.) : sızlanmalar, yanıp yakılmalar.

tazammud

(a. i.) : yaranın merhemli bezle bağlanması.

tazammun

(a. i. ımn'dan) : 1) içine alan, başka şeyler arasında bir şeyi daha hâvî olan. (bkz. : indimâc). 2) (zıman'dan) kefil olma. (bkz. : taahhüd, tekeffül).

tazannî

(a. i.) : (bkz. : tazannün).

tazannün

(a. i. zann'den) : zan ile iş görme.

tazarru'

(a. i. c. : tazarruât) : kendini alçaltarak yalvarma.

tazarruât

(a. i. tazarru'un c.) : 1) ricalar, niyazlar, yalvarmalar. 2) XV. asır edible-rinden Sinan Paşa'nın meşhur tasavvuf! eseri.

tazarruf

(a. i. c. : tazarrufât) : zarafet, zariflik taslama, satma, incelik gösterme.

tazarrufât

(a. i. tazarruf'un c.) : zariflik taslamalar, satmalar, incelik göstermeler.

tazarru'-nâme

(a. f. b. i.) : 1) bir sey istemek için kendini alçaltıp yalvararak yazılan tezkere, mektup, manzume. 2) 1486 (H. 391) de ölen Hızırbey Oğlu Sinan Paşa'nın Tanrıya yalvarışlarını ve Peygamberle bâzı din ulularını öğüşlerini içine alan yer yer manzum, yer yer mensur bir eserdir.

tazarrur

(a. i. zarr ve zurr'dan) : za-rera, ziyana uğrama, zarer görme.

tazavvu'

(a. i.) : bir şeyin güzel kokusunun etrafa yayılması.

tazayyuk

(a. i. zîk,dîk' den) : daralma, sıkışma.

tazayyuk-ı kuddâmî

hek. sünnetsiz kimselerde gulfe (sünnet derisi) nin iltihaptan dolayı daralması; gulfenin sünnetsizlik neticesi olarak geriye doğru toplanıp daralması.

taze

(f. s.) : 1) taze, körpe; sulu, yaş. 2) genç.

tâzegî

(f. i.) : 1) özelik, körpelik, yenilik. 2) gençlik.

tazende

(f. s. ve i.) : koşucu. Esb-i tazende : koşucu at, yarış atı.

tazhîr

(a. i. zahr'dan) : 1) arkıyaatma, atılma, arkıya bırakma, bırakılma. 2) savsaklama, (bkz. : ihmâl).

tâzî

(f. i. ve s.) : 1) (c. : tâziyân) : Arap; Arapça. Esb-i tâzî : Arap atı. Lisân-ı tazı : Arap dili, arapça. Zebân-ı tâzî : Arap dili. 2) tazı, av köpeği [tavşan yakalamak için kullanılır]

ta'zîb

(a. i. azâb'dan. c. : ta'zîbât) : eziyet etme, boşuna yorma.

ta'zîb-i rûh

can sıkma.

ta'zîbât

(a. i. ta'zîb'in c.) : azaplar, eziyetler, boşuna yormalar.

taz'îf

(a. i. zı'f'dan c. : taz'îfât) : iki kat etme, bir o kadar daha artırma. 2) zayıflandırma.

taz'îfât

(a. i. taz'îfin c.) : 1) iki kat etmeler, bir o kadar daha artırmalar. 2) zayıf landırmalar.

ta'zî!

(a. i.) : bir hastanın güzel ve inandırıcı sözlerle tesellî edilmesi.

ta'ıîl

(a. i. c. : ta'zîlât) : ayıplama.

ta'zîlât

(a. i. ta'zîl'in c.) : ayıpiamalar.

ta'zim

(a. i. c. : ta'zîmât) : 1) büyükleme, ululama, büyük sayma. 2) saygı gösterme, ikrârn etme.

ta'zîmât

(a. i. ta'zîm'in c.) : hürmetler, saygılar.

ta'zimen

(a. zf.) : hürmet ve ikram ederek.

ta'zîr

(a. i. özr'den. c. : ta'zîrât) : esassız özür bildirme, vesile ve bahane arama.

ta'zîr

(a. i. c. : ta'zîrât) : 1) tekdir etme, azarlama. 2) suçluyu suçuna göre sözle tekdîr etme.

ta'zîr-i ahissâ

huk. [eskiden] içtimaî vaziyetleri düşkün, sefeleden ma'dût kimseler hakkındaki tâzirdir ki hem mahkemeye bilcelp îlâm suretiyle, hem de darp ve hapis suretiyle yapılabilir.

ta'zîr-i eşraf

huk. [eskiden] ümerâ, yüksek tüccar, köy âyânı gibi şerefli kimseler hakkındaki tâzirdir ki ya bilvasıta îlâm suretiyle veya mahkemeye celbedilerek bilmuvâcehe ihtar suretiyle yapılır.

ta'zîr-i evsât

huk. [eskiden] içtimaî mevkileri orta halde bulunan kimseler hakkındaki tâzirdir ki hem mahkemeye bilcelp îlâm suretiyle hem de hapis suretiyle yapılır.

ta'zîr-i te'dîb

huk. [eskiden] âkil baliğ olduğu halele henüz mükellefiyet çağında bulunmıyan bir çocuğun yaptığı bir cürümden dolayı hakkında te'dip ve tekzip maksadiyle yapılan tâzir.

te'ıîr-i ukubet

huk. [eskiden] mükellef bir şahıs tarafından irtikâp olunup da şer'an muayyen bir cezası bulunmıyan bir cürümden dolayı uku-beten yapılan tâzir, [mücrimin bu hususta Müslim ile gayrimüslim, hür ile abd (kök) erkek ile kadın olması müsavidir]

ta'zîrât

(a. i. ta'zîr'in c.) : esassız özür bildirmeler, vesîle ve bahane aramalar.

ta'zîrât

(a. i. ta'zîr'in c.) : tekdirler, azarlamalar.

tâziyân

(f. i. tâzî'nin c.) : Araplar. (bkz. : Urban).

tâziyâne

(f. i.) : 1) kırbaç, kamçı. (bkz. : savt). 2) müz. tezene, mızrap. 3) mec. vâsıta, sebep. tâzîvâne-i bârân : yağmurun kamçısı tâziyâne-i teşvik : şevklendirme kamçısı [vâsıtası]

ta'ziye

(a. i. azv'den) : 1) başsağlığıdileme. 2) Ca'ferî mezhebinde olanların Muharrem ayında yaptıkları matem merasimi.

ta'ziyet

(f. i.) : (bkz. : ta'ziye1).

ta'ziyet-nâme

(f. b. i.) : başsağlığı dileyen yazı, mektup.

ta'zîz

(a. i. c. : ta'zîz'ât) : izzetleme, izzetlendirme, şerefli, kutlu kılma.

ta'zîzât

(a. i. ta'zîz'in c.) : izret-lemeler, izzetlendirmeler, şerefli, kutlu kılmalar.

tazlîl

(a. i.) : (bkz. : tadlîl).

tazlil

(a. i. zıll'dan) : gölgelendirme, gölgelendirilme.

tazmîd

(a. i.) : merhemli bezi yaraya bağlama; lapa vurma.

tazmin

(a. i. zımn, zımân'dan c. : tazmînât) : 1) sebebolunan zarar ve ziyanı ödeme; zarar ve ziyan ödeme. 2) ed. başkasına âit olan bir mısra veya beyti isim tasrih ederek veyaetmiyerek intihal ve tevârüd olmaksızın kendi şiirine alma san'atı.

tazmînât

(a. i. tazmîn'in c.) : zarar ödemeler.

tazrîr

(a. i.) : zarara uğratma.

tazyî'

(a. i. ziyâ'dan. c. : tazyîât) : bırakıp kaybetme, kaybına sebebolma.

tazyi-i evkat

boş yere vakit geçirme, vakit kaybetme.

tazyiât

(a. i. tazyî'in c.) : kaybetmeler, kaybına sebebolmalar.

tazyik

(a. i. zîk, dîk'den c. : tazyîkat) : 1) daraltma, daralma. 2) darlaştırma, sıkıştırma. 3) zorlama, baskı. 4) sıkıntı verme. 5) fiz. basınç.

tazyîkat

("ka" uzun okunur, a. i. tazyîk'in c.) : tazyikler.