tahaccüm

(a. i. hacm'den) : hacimlenme, büyüme, irileşme.

tahaccür

(a. i. hacer'den. c. : tahac-cürât) : taşlaşma, taş olma, taş gibi katılaşma.

tahaccürât

(a. i. tahaccür'ün c.) : taşlaşmalar, taş kesilmeler.

tahaddî

(a. i. c. : tahaddiyât) : meydan okuma.

tahaddiyât

(a. i. tahaddî'nin c.) : meydan okumalar.

tahaddu'

(a. i. hudû', huzû'dan) : (bkz. : tahazzu').

tahaddu'

(a. i. hud'a'dan) : bilerek aldanma.

tahaddur

(a. i. hıdr'dan) : (bkz. : tahazzur).

tahaddüb

(a. i. hadeb'den) : kamburlaşma, dışarıya doğru çıkıntı peyda etme.

tahaddur

(a. i. hsder'den) : 1) örtünmek [kadın] , (bkz. : tesettür) 2) hek. uyuşma uyuşturulma.

tahaddur

(a. i. hadr'den) : 1) yokuş aşağı inme. (bkz. : inhidâr). 2) yukarıdan aşağı akıp gitme.

tahaddür-i miyâh

suların akıp gitmesi.

tahaddüs

(a. i. hads ve hudûs'dan) : 1) psik. sezgi, fr. intuition. 2) yok iken peyda olma, ortaya çıkma, meydana çıkma.

tahaddüsî

(a. s.) : psik. sezgili, fr. intuitif.

tahaddüsiyye

(a. i.) : psik. sezgicilik, fr. intuitionisme.

tahaddüş

(a. i.) : 1) tırmalanma.

tahaddüş-i ezhân

zihinlerin tırmalanması. 2) üzüntü duyma.

tahâdu'

(a. i.) : aldanmış gibi görünme.

tahâf

(a. i.) : hafif ve şeffaf (saydam) bulut.

tahaffuz

(a. i. hıfz'dan) : kendini muhafaza etme, sakınma, korunma.

tahaffuz-hâne

(a. f. b. i.) : karantina yeri.

tahaffuzi

(a. s.) : korunma ile ilgili.

tahaffuz-kâr

(a. f. b. s.) : kendini muhafaza eden, korunan, sakınan.

tahaffuz-kârâne

(a. f. zf.) : kendini korumak için.

tahaffüf

(a. i. hiffet'den) : 1) hafifleme, hafiflenme. 2) ayağa mest, çizme gibi konçlu bir şey giyme.

tahakkud

(a. i.) : kin tutma, kin gütme, (bkz. : tehâsüd).

tahakkuk

(a. i. hakk'dan) : hakîkat olarak meydana çıkma, gerçekliği anlaşılma.

tahakküm

(a. i. hükm'den c. : tahakkümât) : 1) hâkimlik takınma. 2) zorbalık etme.

tahakkümat

(a. i. Tahakküm'ün c.) : 1) hâkimlik takınmalar. 2) zorbalıklar

tahallül

(a. i. hall'den. c. : tahallülât) : 1) hallolma, cüzüleri birbirinden ayrılma. 2) kim. ayrışma.

tahammül-sûz

(a. f. b. s.) : tahammülü mahveden, yakan, (bkz. : tahammül-gü-dâz).

tahammür

(a. i. hamr'den. c. : ta-hammürât) : mayalanma, ekşime, (bkz. : ihtimâr)

tahammürât

(a. i. tahammür'ün c.) : mayalanmalar, ekşimeler.

tahânat

(a. i.) : değirmencilik.

tahanni

(a. i. hany'den) : eğilmek, eğrilmek.

tahannüf

(a. i.) : Hanefî mezhebine girme; Hanefî mezhebinden olma.

taharet

(a. i.) : 1) temizlik, (bkz : nezâfet). 2) temizlenme.

taharr

(a. i. hary'den. c. : taharriyyât) : arama, araştırma, araştırılma; aratma, (bkz : tefahhus, teftiş).

taharrî-i hakikat

hakikatin aranması, doğruyu arama.

taharriyyât

(a. i. taharrî'nin c.) : aramalar, araştırmalar, araştırılmalar; aratmalar.

taharruk

(a. i.) : 1) yırtılma. 2) yarılma.

taharruk

(a. i. hareket'den) : 1) hareket etme, kımıldama, oynama.

taharrük-i a'sâb

hek. sinirleri oynatan bir hastalık, fr. nervomotilite. 2) a. gr. harekelenme, hareke alma, bir hareke ile okunma [harf-]

taharrükiyyet

(a. i.) : 1) fiz. hareketlilik, kımıldama hâli. 2) fels. fr. motilite.

taharrüm

(a. i. harâm'dan) : haramdan kaçınma; sakınma, çekinme.

taharrüs

(a. i.) : (bkz. : taharrüz). ["taharrüş" maddiyatta; "taharrüz" ma'neviyatta kullanılır]

taharrüş

(a. i. c. : taharrüşât) : tırmalanma, örselenme.

taharrüşât

(a. i. taharrüş'ün c.) : tırmalanmalar, örselenmeler.

taharrür

(a. i.) : çekinme, sakınma, (bkz. : ihtiraz).

tahassul

(a. i. husûl'den) : hâsıl olma, netîce olarak çıkma.

tahassun

(a. i. hısn'dan) : kale ve hisara kapanma, istihkâma çekilme.

tahassüs

(a. i. husûs'dan) : husûsî ve mahsus olma. (bkz. : ihtisas).

tahassür

(a. i.) : hek. pıhtılaşma [kan-]

tahassür-i dem

hek. kanın pıhtılaşması.

tahassür

(a. i. hasret'den. c. : tahassürât) : 1) hasret çekme. 2) çok istenilen ve ele geçirilemeyen şeye üzülme.

tahassürât

(a. i. tahassür'ün c.) : tahassürler.

tahassüs

(a. i. hiss'den c. : tahassüsât) : hislenme, duygulanma, [Arapça'daki asıl mânâsı : iyi bir haber duyup emin olmadır]

tahassüsât

(a. i. tahassüs'ün c.) : duygulanmalar.

tahaşşî

(a. i. haşyet'den) : ürperme.

tahaşşu'

(a. i. huşû'dan) : alçakgönüllülük gösterme.

tahaşşüd

(a. i. c. : tahaşşüdât) : birikma, yığılma, toplanma [asker hakkında]

tahaşşüdât

(a. i. tahasşüd'ün c.) : birikmeler, yığılmalar, toplanmalar [asker hakkında]

tahassun

(a. i. huşûnet'den) : sertleşme, katılaşma, [maddî ve manevî]

tahattî

(a. hatve'den c. : tahattiât) : 1) bir şeyi atlayıp geçme, bir şey atlanıp geçilme; sınırı aşma. 2) saldırış.

tahattîât

(a. i. tahattî'nin c.) : tecâvüzler, saldırışlar.

tahattîât-ı a'dâ

düşmanların saldırışları.

tahattur

(a. i. c. : tahatturât) : hatırlama, hatıra getirme, getirilme; unutulduktan sonra hatırlanan şey.

tahattur-ı mübhem

fels. fr. reminiscence.

tahatturât

(a. i. tahattur'un c.) : tahatturlar.

tahattüm

(a. i. hatm'den) : lâzım olma, lüzumlu olma.

tahattüm

(a. hatem'den) : 1) hatem, yüzük takınma. 2) tas. ariflerin gönüllerine Allah'ın koyduğu işaret.

tahavvüf

(a. i. havf'den) : korkuya düşme.

tahavvül

(a. i. hâl'den. c. : tahavvüiât) : değişme, dönme, bir halden bir şekilden, başka bir hâle, şekle girme.

tahavvülât

(a. tahavvül'ün c.) : değişme per] , değişiklik [ler]

tahavvülât-ı külliyye

büyük değişiklikler.

tahayyül

(a. i. hayâl'den. c. : tahayyülât) : hayâle getirme, hayalde canlandırma, canlandırılma, hayâle dalma.

tahayyülât

(a. i. tahayyülün c.) : tahayyüller, hayâle getirmeler, hayalde canlandırmalar, hayâle dalmalar.

tahayyüli

(a. s.) : tahayyülle ilgili, tahayyül suretiyle.

tahayyür

(a. i. hayret'den c. : tahayyürât) : hayran olma, hayrete düşme, şaşakalma, şaşırma, (bkz. : taaccüb).

tahayyürât

(a. i. tahayyür'ün c.) : hayran olmalar, hayrete düşmeler, şaşakalmalar, şaşırmalar.

tahayyüz

(s. i. hayz'den) : 1) yer tutma, yer alma. 2) ehemmiyet kazanma. 3) fa. her hangi bir cismin boşlukta yer alması.

tahayyüz-i ecsâm

cisimlerin boşlukta yer alması.

tahazzu'

(a. i. huzû', hudû'dan) : alçakgönüllülük gösterme, (bkz. : tahaddu').

tahazzur

(a. i. hızr ve hıdr'dan) : yeşilleşme, yeşil renk bağlama.

tahazzur

(a. i. hâzır'dan) : hazır olma, hazır bulunma.

tahazzüb

(a. i. hizb'den) : hiziplerime, toplanma, birikme, (bkz. : tecemmu')

tahazzün

(a. i. hüzn'den) : hüzünlenme, kederlenme.

tahazzur

(a. i. hazer'den) : sakınma, korunma, çekinme.

tahbîr

(a. i. haber'den) : haber verme, (bkz. : ihbârât).

tahbîz

(a. i. "habbezâ" (ne güzel) : deme [k]

tahcîl

(a. i. hacle'den) : 1) gerdeğe koyma. 2) atların ayağında beyaz siğil bulunması.

tahcîl-i arûs

gelini, gerdeğe koyma.

tahcîl

(a. i. hacl'den. c. : tahcîlât) : utandırma.

tahcîlât

(a. i. tahcîl'in c.) : utandırmalar.

tahcîr

(a. i. hacer'den) : 1) bir yere taş koyma, yığma. 2) vet. hayvanı dağlayıp nişanlama. 3) fık. kimsenin girmemesi için arazînin etrafına taştan çit yapma.

tahdib

(a. i. hidab'dan) : (bkz. : tahzîb).

tahammül-sûz

(a. f. b. s.) : tahammülü mahveden, yakan, (bkz. : tahammül-gü-dâz).

tahammür

(a. i. hamr'den. c. : ta-hammürât) : mayalanma, ekşime, (bkz. : ihtimâr)

tahammürât

(a. i. tahammür'ün c.) : mayalanmalar, ekşimeler.

tahânat

(a. i.) : değirmencilik.

tahanni

(a. i. hany'den) : eğilmek, eğrilmek.

tahannüf

(a. i.) : Hanefî mezhebine girme; Hanefî mezhebinden olma.

taharet

(a. i.) : 1) temizlik, (bkz : nezâfet). 2) temizlenme.

taharri

(a. i. hary'den. c. : taharriyyât) : arama, araştırma, araştırılma; aratma, (bkz. : tefahhus, teftiş).

taharrî-i hakikat

hakikatin aranması, doğruyu arama.

taharriyyât

(a. i. taharrî'nin c.) : aramalar, araştırmalar, araştırılmalar; aratmalar.

taharruk

(a. i.) : 1) yırtılma. 2) yarılma.

taharruk

(a. i. hareket'den) : 1) hareket etme, kımıldama, oynama.

taharrük-i a'sâb

hek. sinirleri oynatan bir hastalık, fr. nervomotilite. 2) a. gr. harekelenme, hareke alma, bir hareke ile okunma [harf-]

taharrükiyyet

(a. i.) : fiz. hareketlilik, kımıldama hâli. 2) fels. fr. motilite.

taharrüm

(a. i. harâm'dan) : haramdan kaçınma; sakınma, çekinme.

taharrüş

(a. i.) : (bkz. : taharrüz). ["taharrüş" maddiyatta; "taharrüz" ma'neviyatta kullanılır]

taharrüş

(a. i. c. : taharrüşât) : tırmalanma, örselenme.

taharrüşât

(a. i. taharrüş'ün c.) : tırmalanmalar, örselenmeler.

taharrür

(a. i.) : çekinme, sakınma, (bkz. : ihtiraz).

tahassul

(a. i. husûl'den) : hâsıl olma, netîce olarak çıkma.

tahassun

(a. i. hısn'dan) : 1) kale ve hisara kapanma, istihkâma çekilme.

tahassüs

(a. i. husûs'dan) : husûsî ve mahsus olma. (bkz. : ihtisas).

tahassür

(a. i.) : hek. pıhtılaşma [kan-]

tahassür-i dem

hek. kanın pıhtılaşması.

tahassür

(a. i. hasret'den. c. : tahas-sürât) : 1) hasret çekme. 2) çok istenilen ve ele geçirilemiyen şeye üzülme.

tahassürât

(a. i. tahassür'ün c.) : ahassürler.

tahassüs

(a. i. hiss'den c. : tahassü-sât) : hislenme, duygulanma, [Arapça'daki asıl mânâsı : iyi bir haber duyup emin olma. dır]

tahassüsât

(a. i. tahassüs'ün c.) : duygulanmalar.

tahaşşî

(a. i. haşyet'den) : ürperme.

tahaşşu'

(a. i. huşû'dan) : alçakgönüllülük gösterme.

tahaşşüd

(a. i. c. : tahaşşüdât) : birikma, yığılma, toplanma [asker hakkında]

tahaşşüdât

(a. i. tahasşüd'ün c.) : irikmeler, yığılmalar, toplanmalar [asker hakkında]

tahassun

(a. i. huşûnet'den) : sertleşme, katılaşma, [maddî ve manevî]

tahattî

(a. hatve'den c. : tahattiât) : 1) bir şeyi atlayıp geçme, bir şey atlanıp geçilme; sınırı aşma. 2) saldırış.

tahattîât

(a. i. tahattî'nin c.) : tecâvüzler, saldırışlar.

tahattîât-ı a'dâ

düşmanların saldırışları.

tahattur

(a. i. c. : tahatturât) : atırlama, hatıra getirme, getirilme; unutulduktan sonra hatırlanan şey.

tahattur-ı mübhem

fels. fr. reminiscence.

tahatturât

(a. i. tahattur'un c.) : tahatturlar.

tahattüm

(a. i. hatm'den) : lâzım olma, lüzumlu olma.

tahattüm

(a. hatem'den) : 1) hatem, yüzük takınma. 2) tas. ariflerin gönüllerine Allah'ın koyduğu işaret.

tahavvüf

(a. i. havf'den) : korkuya düşme.

tahavvül

(a. i. hâl'den. c. : tahavvüiât) : değişme, dönme, bir halden bir şekilden, başka bir hâle, şekle girme.

tahavvülât

(a. tahavvül'ün c.) : eğişme per] , değişiklik [ler] . tahavvülât-ı külliyye : büyük değişiklikler.

tahayyül

(a. i. hayâl'den. c. : tahayyülât) : hayâle getirme, hayalde canlandırma, canlandırılma, hayâle dalma.

tahayyülât

(a. i. tahayyülün c.) : ahayyüller, hayâle getirmeler, hayalde canlandırmalar, hayâle dalmalar.

tahayyül!

(a. s.) : tahayyülle ilgili, tahayyül suretiyle.

tahayyür

(a. i. hayret'den c. : tahayyürât) : hayran olma, hayrete düşme, şaşakalma, şaşırma, (bkz. : taaccüb).

tahayyürât

(a. i. tahayyür'ün c.) : ayran olmalar, hayrete düşmeler, şaşakalmalar, şaşırmalar.

tahayyüz

(s. i. hayz'den) : 1) yer tutma, yer alma. 2) ehemmiyet kazanma. 3) fa. her hangi bir cismin boşlukta yer alması.

tahayyüz-i ecsâm

cisimlerin boşlukta yer alması.

tahazzu'

(a. i. huzû', hudû'dan) : alçakgönüllülük gösterme, (bkz. : tahaddu').

tahazzur

(a. i. hızr ve hıdr'dan) : yeşilleşme, yeşil renk bağlama.

tahazzur

(a. i. hâzır'dan) : hazır olma, hazır bulunma.

tahazzüb

(a. i. hizb'den) : hiziplerime, toplanma, birikme, (bkz. : tecemmu')

tahazzün

(a. i. hüzn'den) : hüzünlenme, kederlenme.

tahazzur

(a. i. hazer'den) : sakınma, korunma, çekinme.

tahbîr

(a. i. haber'den) : haber verme, (bkz. : ihbârât).

tahbîz

(a. i. "habbezâ" (ne güzel) : deme [k]

tahcîl

(a. i. hacle'den) : 1) gerdeğe koyma. 2) atların ayağında beyaz siğil bulunması.

tahcîl-i arûs

gelini, gerdeğe koyma.

tahcîl

(a. i. hacl'den. c. : tahcîlât) : tandırma.

tahcîlât

(a. i. tahcîl'in c.) : utandırmalar.

tahcîr

(a. i. hacer'den) : 1) bir yeretaş koyma, yığma. 2) vet. hayvanı dağlayıp nişanlama. 3) fık. kimsenin girmemesi için arazînin etrafına taştan çit yapma.

tahdib

(a. i. hidab'dan) : (bkz. : tahzî

tahdib

(a. i. hadeb'den) : kamburlaştırma, kamburlaştırılma, kubbelendirme, kubbelendirilme.

tahdîd

(a. i. hadd'den c. : tahdîdât) : hudut tâyin etme, sınır çizme, sınırlama, (bkz. : tahtît).

tahdid-i sinn

yaş haddi, tekaütlük, emeklilik.

tahdidat

(a. i. tahdîd'in c.) : sınırlamalar] , kısıntı [lar]

tahdik

(a. i. hadeka'dan) : gözünü ayırmadan dikkatli dikkatli bakma.

tahdîr

(a. i. hader'den) : örtülendirme, örtülendirilme, örtülü bulundurma.

tahdîr

(a. i.) : (bkz. : tahzîr).

tahdîs

(a. i. hudus'dan. c. : tahdîsât) : 1) söyleme, anlatma, rivayet etme. 2) şükür, teşekkür ile bildirme. 3) Hz. Peygamber (Aleyhisselâm)'in sözünü tekrarlama. [asıl mânâsı : "görülen iyiliği herkese söyleme"]

tahdîsât

(a. i. tahdîs'in c.) : 1) söylemeler, anlatmalar, rivayet etmeler. 2) teşekkürle bildirmeler. 3) Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in sözünü tekrarlamalar.

tahdîş

(a. i. hadeş'den c. : tah-dişât) : tırmalama, tırmakla incitme; kurcalama.

tahdîş-i ezhân

zihinleri kurcalama.

tahdîsât

(a. i. tahdîs'in c.) : tırmalamalar; kurcalamalar.

tahfif

(a. i. hiffet'den) : 1) hafifletilme. 2) yükünü azaltma.

tahfîf-i Icadr-i şer'

şeriatın değerinin hafifletilmesi, düşürülmesi. 3) kolaylaştırma.

tahfîfât

(a. i. tahfifin c.) : hafifletmeler, hafifletilmeler; yükünü azaltmalar; kolaylaştırmalar.

tahfîr

(a. i. hufre'den. c. : tahfîrât) : çukur kazma.

tahhân

(a. s. ve i. tahn'den) : öğüten, değirmenci.

tahıl

(a. s.) : bayat su, bekliyerek bozulmuş su.

tahille

(a. i.) : yeminden kurtulmak için verilen kefaret.

tahillet-ül-kasem

yemin kefareti.

tahin

(a. i.) : 1) öğütülmüş tahıl. 2) darı unu. 3) şekerle karıştırılarak helvası yapılan öğütülmüş susam.

tahine

(a. i. c. : tavâhin) : hek. öğütücü diş, azı dişi, fr. molaire.

tâhir

(a. s. tahâret'den) : 1) temiz, (bkz. : pâk). 2) abdest ve guslü bozan şeylerden biri bulunmıyan. 3) i. erkek adı. 4) i. müz. Türk müziğinde en eski makamlardan biri olup eskiden çok kullanılmıştır; son zamanlarda az kul-2!anılmış bulunuyor. (Bugün elimizde 54 kadar parça vardır.) Tâhir, nevanın inici şeklini teşkîl ettiği cihetle girift bir makamdır. Neva gibi uşşak dörtlüsüne rast beşlisinin ilâvesinden yapılmıştır. Uşşak dörtlüsü ile dügâh "lâ" perdesinde kalır. Güçlü -dörtlü ile beşlinin birleştiği müşterek ses olan -dördüncü derece neva "re" perdesidir. Donanımına "si" koma bemolü ile "fa" bakiyye diyezi konulur (İlki uşş

tâhir-i kebîr

müz. Türk müziğinin en az iki asırlık bir mürekkep makamı olup zamanımıza kalmış numunesi yoktur.

tâhir-i sagir

müz. Türk müziğinin en az iki asırlık bir mürekkep makamı olup zamanımıza kalmış numunesi yoktur.

tâhir-üs-sırr

tas. Cenâb-ı Hak'dan bir lâhze gafil olmiyan kimse.

tâhir-üs-sırr ve-l-alâniyye

tas. içi dışı temiz kimse; hem hakkın, hem de halkın haklarına ta-mâmiyle riayetkar olan kimse.

tâhir-üz-zâhir

tas. dışı temiz; Cenâb-ı Hakk'ın maâsîden koruduğu kimse.

tahin

(a. i.) : g. s. güzel sanatlarda kullanılan bir kâğıt cinsi, [tezhip, kat, minyatür v. b.]

tâhir-pûselik

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinde bir mürekkep makamdır; Tahmî-nen iki asır evvel terkîbedilmiş, saf ve rebîî bir makamdır. Oldukça rağbet edilmiştir. (Bugün elimizde 110 kadar parça vardır.) İsminden de anlaşılacağı üzere -tâhir'e bir pûselik beşlisi veya tam dizisi ilâvesinden terekküp eder. Bu dizi ile dügâh "lâ" perdesinde kalır. Güçlüler birinci derecede- Tâhir'in güçlüsü olan- neva "re", ikinci perdede de- pûselik'in güçlüsü olan. hüseynî "mi" perdeleridir. Donanımına Tâhir'in "si" koma bemolü ile "fâ" bakiyye diyezi konulur; pûselik için si bekar, "sol" bakiyye diyezi kullanılır. İnici olarak seyreder. III. Selîm'in t

tahiyyât

(a. i. hayy'den) : "Allah ömürler versin!" demeler; selâmlar, hayır dualar. 2) namazın ka'delerinde okunan "ettehiyyâtü" duası.

tahiyye

(a. i. hayy'den. c. tahiyyât) : "Allah ömür versin!" deme. 2) selâm verme, hayır duâ etme. 3) mülk, mâlikiyyet.

tahiyyet-ül-meseid

Sabah, öyle ikindi namazlarından evvel mescide girince henüz namaz vakti girmemişse oturmadan sevap niyetiyle kılınan iki rek'at namaz.

tahkik

(a. i. hakk'dan. c. : tahkikat) : 1) doğru olup olmadığını araştırma. 2) doğru olup olmadığını meydana çıkarma.

tahkikatı

(a. zf.) : gerçekten, (bkz. : hakikaten, sahîhen).

tahkikat

("ka" uzun okunur, a. i. tahkik'in c.) : araştırmalar, soruşturmalar.

tahkikat-ı ibtidâiyye

huk. ilk soruşturma.

tahkim

(a. i. hükm'den. c. : tahkîmât) : 1) hakem tâyin etme [bir dâva için-] . 2) sağlamlaştırma, berkitme.

tahkîm-bi-l-mekân

huk. [eskiden] bâzı hâdiseler hakkında vuku bulduğu mekânın medâr-ı hüküm addedilmesi, [bu, hukuk-ı şer'iyece bir asıldır]

tahkîm-i delâlet-il-hâl

huk. [eskiden] bâzı hususlarda hâlin hakem ittihâz edilmesi, [bu hukuk-ı islâmiyece muteber bir asaldır]

tahkîm-i hâl

huk. [eskiden] hâl-i hâzırı hakem kılmak demektir ki, istishap kabîlindendir. [bir değirmenin kira müddeti bittikten sonra müs-te'cir müddet-i icâre esnasında suyun inkıtâından dolayı o müddetin ücretten tenzilini talebederek mucir ile aralarında ihtilâf vâki olur. Beyyine dahî olmadığı ve ihtilâfları inkıta keyfiyetinde olduğu takdirde hâl-i hâzır tahkîm olunur. Yânî hakem kılınır. Eğer vakt-i dâva ve husûmette su akıyorsa, söz yemin ile beraber müste'cirin olur]

tahkimat

(a. i. tahkîm'in c.) : sk. bir yeri düşmanın hücumuna karşı sağlamlaştırma veya düşman saldırmasına karşı sağlamlaştırılmış, yer.

takkîm-nâme

(a. f. b. i.) : fık. mevcut bir ihtilâfın halli için tarafların yaptıkları yazılı mukavele.

tahkir

(a. i. c. : tahkirât) : 1) hakaret etme. 2) hor görme, küçük görme.

tahkir-âmîz

(a. f. b. s.) : hakaretle karışık, (bkz. : muhakkir-âne).

tahkirât

(a. i. tahkir'in c.) : hakaret etmeler, hor görmeler, küçük görmeler.

tahkiye

(o. i.) : hikâye etme, anlatma.

tahlî'

(a. i. hal'den) : söküp çıkarma; koparma.

tahlîât

(a. i.) : hıl'at giydirilmişler.

tahlîd

(a. i. huld'den) : rdâirnî olarak oturtma, oturtulma.

tahlif

(a. i. halef den) : birini kendi yerine bırakma.

tahlif

(a. i. half'den. c. : tahlîfât) : yemin ettirme, yemin verme, andiçme, içirilme. Resm-i tahlif : andiçme merasimi ("töreni).

tahlîf-i şühûd

huk. şâhidlere yemin ettirme [bidliğini olduğu gibi söyliyeceğine dâir]

tahlîfât

(a. i. tahlifin c.) : yemin ettirmeler, andiçirmeler, içirilmeler

tahlîk

(a. i.) : tıraş etme, tıraş edilme.

tahlil

(a. i. hall'den) : ekşitme, sirkeleştirme.

tahlil

(a. i. hall'den. c. : tahlîlât) : mürekkep bir cismi tetkik etmek için esas unsurlara ayırma, * çözümleme. 2) kim. analiz.

tahlil-i elektrik!

fiz. elektroliz.

tahlîl-i hacmi

kim. *hacımsal analiz, fr. analyse volumetrique.

tahlîl-i hurda-bînî

mikroskopla tahlil.

tahlil-i kemmî

kim. * nicel analiz, fr. analyse quantitative.

tahlîl-i keyfî

kim. * nitel analiz, fr. analyse qualitative.

tahlil-i ruhî

psik. psikanaliz.

tahlil-i unsurî

kim. * elemanter analiz, fr. analyse elemontaire.

tahlil-i vemî

kim. *tartıl analiz, fr. analyse gravimetrique, analyse poncferale.

tahlîlât

(a. i. tahlîl'in c.) : tahliller, analizler.

tahlim

(a. i.) : halîmleştirme, sakinleştirme, (bkz. : teskîn).

tahlîs

(a. i. halâs'dan) : kurtarma, kurtarılma.

tahlîs-i girîbân

yakayı kurtarma, kurtulma.

tahlisiyye

(a. i.) : cankurtaran. Vesâit-i tahlîsiyye : cankurtaran vâsıtaları.

tahlît

(a. i. halt'dan. c. : tahlîtât) : karıştırma, karıştırılma. 2) bir şeyin, hâlisliğini giderecek şekilde, içine başka şeyler karıştırma. 3) bozma.

tahlîtât

(a. i. tahlifin c.) : 1) karıştırmalar, karıştırılmalar. 2) bir şeyin, hâlisliğini giderecek şekilde, içine başka şeyler karıştırmalar. 3) bozmalar.

tahliye

(a. i. haly'den) : 1) süsleme, donatma, bezeme, donatılma. 2) kim. bir madde içine, hassasını veya kokusunu değiştirmek için, şeker, baharat ve benzeri gibi şeyler katma.

tahliye

(a. i. halâ', halvet ve halv'den) : 1) boşaltma, boşaltılma, boş bırakma. 2) serbest bırakma, salıverme.

tahliye-i sebîl

bir suçluyu salıverme

tahmîd

(a. i. hamd'den. c. : tahmîdât) : hamdetme, elhamdülillah deme, şükretme.

tahmîdât

(a. i. tahmîd'in c.) : hamdetmeler, şükretmeler.

tahmîk

(a. i. humk'dan. c. : tahmîkat) : "ahmak" deme, "ahmck" olduğunu söyleme.

tahmikat

("ka" uzun okunur, a. i. tahmîk'in c.) : "ahmak" demeler, "ahmak" olduğunu söylemeler.

tahmil

(a. i. haml'den. c. : tahmilât) : yükleme, yükletme, yükletilme. 2) bir işi, birinin üzerine bırakma.

tahmîl-i minnet

birini minnet altında bırakma.

tahmîl-i zahmet

zor bir işi birine yükletme.

tahmîlât

(a. i. tahmîl'in c.) : yüklemeler, yükletmeler, yükletilmeler.

tahmim

(a. i.) : hümmâ vermek, (bkz. : hümmâ).

tahmin

(a. i. hamn'den. c. : tah-mînât) : aşağı yukarı bir fikir söyleme.

tahmînât

(a. i. tahmîn'in c.) : tahminler, (bkz. : hadsiyyât).

tahminen

(a. zf.) : aşağı yukarı, (bkz. : takriben).

tahminî, tahmîniyye

(a. s.) : ahmine âit, tahminle ilgili, aşaijı yukarı hesaplanan. Kıymet-i tahmîniyye : aşağı yukarı hesaplanan değeri fbir şeyin-"]

tahmîr

(a. i. hamr'den. c. : tahmî-rât) : 1) yuğurma, yuğurulma. 2) mayalandırılma.

tahmîr

(a. i. himâr'dan. c. : tahmî-rât) : eşek deme [birine-J.

tahmîrât

(a. i. tahmîr'in c.) : eşek demeler.

tahmîrât

(a. i. tahmîr'in c.) : yuğurmalar, yuğurulmalar. 2) mayalandırılmalar.

tahmis

(a. i. hums'dan. c. : tahmîsât) : 1) bir şeyi beş kat veya beş köşeli yapma. 2) ed. bir şi'rin her beytinin üstüne üçer mısra katarak her beyti beşer mısrâa çıkarma, (bkz. : teştîr). Mutarref tahmis, ed. tahmis edilen gazelin her beytinin birinci ve ikinci mısra'ları arasına üçer mısra ilâve etmek suretiyle vücûda getirilen nazım.

tahmis

(a. i.) : 1) ateşte kızdırıp kavurma. 2) kahve kavrulan yer; kahve kavrulup satılan yer.

tahmis

(a. i.) : doğulmuş kahve satılan yer. (bkz. : tahmis2).

tahmîsât

(a. i. tahmîs'in c.) : tahmisler.

tahmîs-hâne

(a. f. b. i.) : kahvenin kavrulup döğülerek satıldığı yer.

tahn

(a. i.) : öğütme, öğütülme.

tahnik

(a. i. hanek'den) : boğma, (bkz. : ihmâk).

tahnît

(a. i.) : ölüyü, bozulmaması için muayyen formül dâhilinde ilaçlama. 2) [bir cismi] dayanıklısını artırmak için ilaçlama, tr. impregner. [asıl mânâsı : ölünün kefenini buhurla tütsüleme" dir]

tahnît-i meyyit

ölünün ilaçlanması.

tahniyye

(a.) : 1) tahn'a âit, tahınla ilgili. 2) i. öğütme ücreti.

tahrib

(a. i. harâb'dan. c. : tahrî-ıbât) : harâbetme, edilme, yıkıp bozma.

tahribat

(a. i. tahrîb'in c.) : Harabetmeler, yıkıp bozmalar.

tahrîb-kâr

(a. f. b. s.) : yıkıcı.

tahrîe

(a. i. hurûc'dan. c. : tahrîcât) : 1) çıkartma. 2) diploma verme. 3) Hz. Pey-gamber'in sözünü ilk rivayet edeni ortaya çıkarma.

tahrif

(a. i.) : genç bir adama bunaklık isnâdetme.

tahrif

(a. i. harf den. c. : tahrifat) : harflerinin yerini değiştirme, bozma, kalem oynatma, değiştirme. 2) bir ibarenin mânâsını değiştirme.

tahrifat

(a. i. tahrifin c.) : bozmalar, değiştirmeler, kalem oynatmalar

tahrik

(a. i.) : 1) yırtma, yırtılma. 2) yarma, yarılma.

tahrik

(a. i. hark'den) : 1) çok yakma, yakılma. 2) susatma, susatılma.

tahrik

(a. i. hareket'den. c. : tahrikat) : 1) kımıldatma, kımıldatılma, oynatma.

tahrîk-i sevda

sevda uyandırma, işletme. 2) kışkırtma, azdırma. 3) yola çıkarma. 4) uyandırma. 5) a. gr. meczum (cezimli) bir harfi hareke ile okuma : "Mm" kelimesini "ilim" okuma. gibi.

tahrîk-âmîz

(a. f. b. s.) : kışkırtıcı.

tahrikat

(a. i. tahrîk'in c.) : kışkırtma, [müfret (*tekil) gibi kullanılır]

tahrîm

(a. i. hırmân'dan. c. : tahrîmât) : haram kılma, kılınma.

tahrîmât

(a. i. tahrîm'in c.) : haram kılmalar, kılınmalar.

tahrîme

(a. i.) : namaza başlarken "Allahü Ekber" sözüyle iki elinin baş parmaklarını kulak memelerine doğru kaldırarak tekbir alma.

tahrimî, tahrîmiyye

(s. i.) : harama âit, haramla ilgili. Kerâhet-i tahrîmiyye : harama yakın olan kerahet [at eti yemek gibi]

tahrîr

(a. i.) : 1) yazma, yazılma.

tahrîr-i nüfûs

nüfus sayımı. 2) ed. kompozisyon. 3) kitap yazma. 4) kaydetme. 5) hür etme, azâdetme.

tahrîr-i rakabe

köle azâdetme.

tahrirli

g. s. kontur çizgileri belirtilmiş süsleme motifi.

tahrirât

(a. i. tahrîr'in c.) : birdâirece yazılan resmî mektup [lar] . [kelime, müf-ret gibi kullanılır]

tahrîrât-ı varide

gelen mektuplar, tezkereler.

tahrirât-ı umûmiyye

eski idare hukukunda "tâmîm = genelge" manasınadır.

tahriren

(a. zf.) : yazı ile, yazmak suretiyle.

tahrîri, tahrîriyye

(a. s.) : azı ile, yazı ile ilgili. İmtihân-ı tahrirî : yazılı yoklama. Hey'et-i tahrîriyye müdîri : (gazetelerde) yazı işleri müdürü.

tahriş

(a. i. hırs'dan. c. : tahrîsât) : hırslandırma, hırslandırılma.

tahrîsât

(a. i. tahrîs'in c.) : hırslandırmalar, hızlandırılmalar.

tahriş

(a. i. c. : tahrîsât) : tırmalama, tırmalanma. 2) yakıp kaşındırma, azdırma.

tahrîsât

(a. i. tahrîs'in c.) : 1) tırmalamalar, tırmalanmalar. 2) yakıp kaşındırmalar, azdırmalar.

tahrîr

(a. i. hırz'dan. c. : tahrîzât) : kışkırtma, kışkırtılma, (bkz. : tergib, teşvîk).

tahrîzât

(a. i. tahrîz'in c.) : kışkırtmalar.

tahsil

(a. i. husûl'den) : 1) hâsıletme, edilme, ele geçme, geçirilme. 2) vergi veya îrat toplama. 3) ilim öğrenme.

tahsilat

(a. i. tahsîl'in c.) : halktan vergi ve rüsum alımı; para alımı.

tahsîl-dâr

(a. f. b. i. c. : tahsîl-dârân) : halktan vergi ve varidatı tahsîl eden me'mur.

tahsîl-dârân

(a. f. b. i. tahsîf-dâr'ın c.) : tahsildarlar.

tahsîliyye

(a. i.) : tahsildarlıkhakkı, tahsildarlık yüzdesi, topladıkları paradan tahsildarlara verilen hisse.

tahsin

(a. i. hüsn'den. c. : tahsînât) : güzel bulup takdîr etme, beğenip alkışlama. 2) güzelleştirme, güzel kılma.

tahsîn-i lâfz

lâfzı, sözü güzelleştirme. 3) erkek adı.

tahsîn

(a. i. hısn'dan) : kale gibi sağlamlaştırma, (bkz. : tahkim, takviye, teşyîd).

tahsînât

(a. i. tahsîn'in c.) : 1) beğenmeler, alkışlamalar. 2) güzelleştirmeler, güzel kılmalar.

tahsîn-hân

(a. f. b. s.) : beğenip alkışhyan, aferin diyen, (bkz. : âferîn-hân, şâ-bâş-hân).

tahsin-hânî

(a. f. b. i.) : alkışlayıcılık, aferin diyicilik.

tahsîn-kerde

(a. f. b. s.) : eğenilmiş, (bkz. : makbul, mergub).

tahsîn-nâme

(a. f. b. i.) : takdirname, beğeni kâğıdı.

tahsîr

(a. i.) : hasret bırakma, bırakılma, hasret etme, edilme.

tahsîr

(a. i. hasâr'dan) : zarara uğratma.

tahsis

(a. i. husûs'dan. c. : tahsîsât) : 1) bir şeyi birine veya bir yere mahsus kılma, ayırma. Be-tahsis. (bkz. : bi-l-hassa). Bi-t-tahsîs : mahsus, ayrıca, ayırarak. 2) faylıki bağlama.

tahsisat

(a. i. tahsîs'in. c.) : 1) soys. * ödenek. 2) bir dâire veya bir kimse için ayrılmış para.

tahsîsât-ı mesture

* örtülü ödenek, devletin, mâlî formalitelere tabî tutmaksızın gizli siyâsî işler için bütçede tahsis ettiği para.

tahsîsen

(a. zf.) : tahsîs suretiyle; hele, en çok.

tahşid

(a. i. c. : tahşîdât) : yığma, biriktirme, toplama [en çok asker hakkında kullanılır]

tahşîdât

(a. i. tahşîd'in c.) : yığmalar, biriktirmeler, toplamalar [asker hakkında]

tahşîm

(a. i.) : gazaplandırma, öfkelendirme.

tahşiye

(a. haşy'den) : haşiye yazma, yazılma, (bkz. : der-kenâr).

tahşiye

(a. i. haşyet'den) : ürpertme, ürpertilme.

taht

(f. i.) : 1) hükümdarların oturduğu büyük koltuk. 2) hükümdarlık makamı.

taht

(f. i.) : yağma, çapul, soygun, talan, (bkz. : garet, târâc, târât).

taht

(a. i.) : 1) alt, aşağı, (bkz. : zîr) : ["fevk" in zıddı]

taht-ı beşerevî

anat. üstderi altı.

taht-ı edimme-i dâhiliyye

anat. iç deri altı.

taht-ı esaret

esaret altı.

taht-ı fasıla

bot. *altfamilya.

taht-ı medar

coğr. * astropika, fr. subtropi-que.

taht-ı medârî

coğr. * astropikal, fr. subtro-pical.

tahtı mümâs

geo. * teğet altı, fr. sous-tan-gente.

taht-ı mütezât

mam. * altkarşıt, fr. subcontra. ire.

taht-ı nâzım

anat. "normalaltı, fr. sous-nor-male.

taht-ı revân

dört kişi ve ekseriya iki katır tarafından taşınan nakil vâsıtası.

taht-ı sınıf

bot. altsınıf.

taht-ı şube

alt şube. 2) s. elde.

taht-ı müzâkere

konuşulmakta olan.

taht-ı râhe

avucun içinde, küçük parmağın altındaki çıkıntı.

tahtanı, tahtâniyye

(a. s.) : altta olan, alttaki. Dâire-i tahtâniyye : alt, alttaki dâire. 2) noktası altta olan [harf]

tâhte

(f. s.) : yağmalanmış, talanlanmış.

tahte

(f. i.) : tahta.

tahto

(a. zf.) : alt, altta, altında.

tahte-l-arz

(a. b. i.) : coğr. yeraltı.

tahte-l-bahr

(a. b. i.) : den. "denizin altı" : denizaltı gemisi.

tahte-l-cild

(a. b. i.) : biy. derialtı.

tahte-l-hıfz

(a. zf.) : muhafaza altında, (bkz. : mahfûzen).

tahte-pûş

(f. b. i.) : taraça, tahtaboş.

tahte-s-serâ

(a. b. i.) : toprak altı.

tahte-s-şuûr

(a. b. i.) : şuur altı, altşuur, fr. subconscience.

tahte-z-zemîn

(a. b. i.) : coğr. toprak altı. (bkz. : taht-es-serâ).

taht-gâh

(f. b. i.) : 1) taht yeri. 2) başşehir, (bkz : dâr-üs-sa!tana). taht-gâh-i saltanat : saltanat tahtının bulunduğu yer, idare merkezi.

taht-geh

(f. b. i.) : (bkz. : taht-gâh).

tahtıe

(a. i. hatâ'dan) : yanlışını çıkarma.

tahtım

(a. i. hatm'den) : mühür basma, mühürleme, (bkz. : temhîr).

tahtît

(a. i. hatt'dan) : 1) çizme, çiziime, çizgi ile belli etme. 2) çizgi. tahtît-İ arazî : topografya.

taht-nişin

(f. b. s.) : "tahtta oturan" : hükümdar, pâdişâh.

tâhûn, tâhûne

(a. i. c. : tavâhîn) : su değirmeni, (bkz. : âsyâb).

tâhûne

(a. i.) : 1) su değirmeni, (bkz. : âsyâb). 2) en büyük azı dişi.

tahûr

(a. s. : tahâret'den) : çok temiz; temizleyici.

tahvîf

(a. i. havf'den. c. : tahvîfât) : korkutma, korkuya düşürme.

tahvîfât

(a. i. tahvîf in c.) : korkutmalar, korkuya düşürmeler.

tahvîfen

(a. zf.) : korkutarak.

tahzîb

(a. i. hizb'den) : takım takım toplama.

tahzîb

(a. i. hizab'dan) : boyama [saç, sakal-]

tahzîb-i lihye

sakal boyama.

tahzîl

(a. i.) : alçaltma, bayağılaştırma.

tahzîn

(a. hüzn'den) : 1) kederlendirme, tasalandırma. 2) hazin hazin Kur'an okuma.

tahzîn

(a. i.) : hazînede saklama.

tahzîr

(a. i. hazer'den c. : tahzî-rât) : 1) 'sakındırma, sakındırılma. 2) menetme.

tahzîr

(a. i.) : 1) hazırlama. 2) ilâç hazırlama. 3) yeşillendirme, yeşil renk verme.

tahzîr

(a. i.) : men'etme, önleme, önlenilme, (bkz. : men').

tahzrrat

(a. i. tahzîr'in c.) : sakındırmalar, sakındırılmalar.

tahzîz

(a. i.) : rağbet ettirme, isteklendirme. (bkz. : tahrîk, teşvîk).