şer'

(a. i.) : Allah'ın emri, âyet, hadîs, icmâ-i ümmet ve kıyâs-ı fukahâ esasları üzerine kurulmuş olan din kaideleri, (bkz. : şeriat). Hâkim-üş-şer' : şer'iye mahkemesi reisi, kadı. şer'-i şerif : islâm şeriatı.

şerife

(a. i.) : (bkz. : şerâfet).

şerâfet

(a. i.) : 1) şerefli olma, şereflilik. 2) kişizâdelik, soydanlık. 3) Hz. Muhammed (Aleyhisselâm) soyundan gelme, (bkz. : siyâdet).

şerâfet-i Mekke-i Mükerreme

Mekke şerifliği.

şerâif

(a. i. şerîfe'nin c.) : mutlular, kutlular.

şeraiti

(a. i. şerîha'nın c.) : et dilimleri; vücuttan kopmıyarak ayrılmış olan et parçaları.

şerait

(a. i. şart ve şarîta'nın c.) : şartlar, [aslında "şarîta" nın c. olmakla beraber ancak mânâca büyük bir fark olmadığından bizde "şart" in c. olarak da kullanılır]

şerâit-i istibdâl

huk. [eskiden] istibdal tasarrufunu inşâ için aranan kayıt ve şartlardır ki vakıf akarın intifa edilemez bir hâle gelmesi, tamiri için gailenin bulunmaması, hâkimin izni, ülülemr'in emri, bedel alınacak milk akarın mahal ve mevkiinin vakıf akarın mahal ve mevkiinden şeref ve rağbetçe aşağı olmaması hallerinren ibarettir.

şerâit-i mevkîiyye

coğr. *konuş, bir yerin çevresi içindeki duruşu.

şerâket

(a. i.) : 1) şeriklik, ortaklık. 2) arkadaşlık, (bkz. : refakat).

şer'an

(a. zf.) : şeriatça, şeriat hükmünce, şerîata uygun olarak.

şerare

(a. i. c. : serer) : kıvılcım.

şerâr, şerare

(a. i.) : kıvılcım.

şerâre-i elektrîkiyye

fiz. müsbet (anot) ve menfî (katot) elektriğin birbirine değmesinden meydana gelen kıvılcım.

şerâre-figen

(f. b. s.) : kıvılcım saçan.

şerâret

(a. i.) : şerirlik, şer işleme, fenalık, kötülük.

şerâset

(a. i.) : titizlik, huysuzluk; geçimsizlik.

şerâsîf

(a. i. şersûf'un c.) : anat. kaburga kemiklerinin ön taraf uçlarındaki kıkırdaklar.

şerat

(a. i. c. : eşrât) : 1) alâmet, nişan, iz, işaret. 2) bir şeyin en bayağısı, en aşağısı.

şerâyi'

(a. i. şerîat'm c.) : şeriatlar, şeriat hükümleri [aslı : "şerâi', diri.

şerâyîn

(a. i. şiryân'ın c.) : anat. atardamarlar, fr. arteres.

şerâyın-i harkafiyye

anat. harkafa denilen uyluk kemiğinin içinden ve dışından geçen kırmızı veya siyah kan damarları.

şerâyîn-i kilyevî

anat. böbreklere kan dağıtan damarlar.

şerâyîn-i masarıkıyye

anat. bağırsaklara kan dağıtan damarlar.

şerâyîn-i sübâtiyye

anat. şahdamarları, boynun iki tarafında kalbden kafaya çıkan iki kalın atardamar.

şerâzim

(a. i. şirzime'nin c.) : küçük, az olan topluluklar.

şerbet

(a. i. şürb'den) : 1) şerbet, içilecek tatlı şey. 2) bardakla müshil olarak içilen ilâç. 3) bâzı maddelerin suda eritilmişi [suda eritilmiş çimento, suda eritilmiş gübre. gibi]

şerç

(a. i.) : anat. kıç, dübür, anus. [Arapça'da : "fere" mânâsına da gelir]

şeref

(a. i.) : 1) [ma'nen] büyüklük, yükseklik, ululuk. 2) övünme, (bkz. : iftihar). 3) üstünlük, (bkz. : mümtâziyyet). 4) erkek adı.

şeref-i arızî, i izafî

mevki ve rütbeden gelen büyüklük.

şeref-i hamîdî

müz. sermüezzin Tevfik Beyin terkîbederek II. Abdülhamid'e ithaf ettiği makam ki, ismi sonraları Dr. Suphi Ezgi tarafından "şeref-nü-mâ" olarak değiştirilmiştir, (bkz. : şeref-nümâ).

şeref-i zatî

kendi öz vasıflarından ve faziletlerinden doan büyüklük.

şeref-üd-dîn

1) dînin şerefi; 2) dilimizde "şe-râfettin" şeklinde erkek adı olarak kullanılır.

şeref-ül inşân

XVI. asır bilginlerinden Bursalı LâTniî Çelebi'nin Kanunî Sultan Süleyman adına kaleme aldığı eserdir, [insanların yaradılışta hayvanlardan her suretle üstün olduklarını belirtmek için yazılmıştır]

şeref-ül-mekân bi-limekân

mekânın şerefi me-kîn (oturan) ile dir.

şeref-bahş, şeref-bahşa

(a. f. b. s.) : şeref veren, şereflendiren.

şerefe

(a. i. c. : şüref, şürefât, şürüfât) : 1) yüksek bir yerin çıkıntısı. 2) minarede ezan okunan yer. (bkz. : şürfe).

şeref-efzâ

(a. f. b. s.) : şeref artıran, artırıcı. -

şeref-hâh

(a. f. b. s.) : şeref dileyen; onur sağlıyan.

şerefiyye

(a. i.) : bir yerin îmâriyle civarda bulunan mülklerin artan kıymeti gözö-nünde tutularak bunların sahiplerinden belediyece alınan vergi veya bu emlâkin arasından sokağa terk olunan yer.

şeref-nümâ

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinde bir mürekkep makamdır. Asıl adı "şeref-i hamîdî" olup Dr. Suphi Ezgi tarafından sonradan bu ad verilmiştir. Ser müezzin Tevfik Bey tarafından II. Abdülhamid'in şerefine terkîbedil-miştir; tahminen 60 senelik kadardır. Hicaz ve aşî-ran'da beyâtî ile yegâh'da rast makamlarından mürekkeptir. Son makam ile yegâh perdesinde durur (bu perde, hicazın da güçlüsüdür). Güçlüleri, birinci derecede, hicazın durağı ve iki makamın da güçlüsü olan- dügâh (lâ) ikinci derecede de- ye-gâh'ın sekizlisi bulunan -neva (re) perdeleridir. Donanımına hicazın "si" bakiyye bemolü ile "fa" ve "do" bakiyye diyezleri

şeref-pezîr

(a. f. b. s.) : şeref ve îtibar bulan.

şeref-resân

(a. f. b. s.) : şeref eriştirici, şeref eriştiren, ulaştıran.

şeref-rîr

(a. f. b. s.) : şeref veren.

şeref-sâdır

(a. b. s.) : şerefle çıkan [padişah emri] . ("olan" yardımcı fiili ile kullanılır).

şeref-sânih

(a. f. b. s.) : şerefle hatırlanan [pâdişâh emri] , ("olan" yardımcı fiili ile kullanılır).

şeref-sudûr

(a. b. s.) : (bkz. : şeref-sâdır). ["eden" yardımcı fiili ile kullanılır]

şeref-sünûh

(a. f. b. s.) : (bkz. : şeref-sânih). ["eden" yardımcı fiili ile kullanılır]

şeref-tevârüd

(a. b. s.) : (bkz : şeref-vârid). ["eden" yardımcı fiil ile kullanılır]

şeref-vârid

(a. b. s.) : şerefle gelen, ["olan" yardımcı fiili ile kullanılır]

şeref-vâsıl

(a. b. s) : şerefle gelen.

şeref-vurûd

(a. b. s.) : (bkz. : şeref-vârid) ["eden" yardımcı fiili ile kullanılır]

şeref-vusul

(a. b. s.) : (bkz : şeref-vâsıl).

şeref-yâb

(a. f. b. s.) : şeref bulan, şeref kazanan.

şeref-zâhir

(a. b. s.) : şerefle çıkan, ["olan" yardımcı fiili ile kullanılır]

şeref-zuhûr

(a. b. s.) : (bkz. : şeref-zâhir). ["eden yardımcı fiili ile kullanılır]

şereh

(a. i.) : şiddetli hırs, tamahkârlık, açgözlülük.

şerengıl

(f. i.) : zehir, (bkz. : semm).

şerer

(a. i. şerare ve şerere'nin c.) : kıvılcımlar.

şerere

(a. i. c. : serer) : (bkz. : şerare).

şerer-Feşân

(a. f. b. s.) : kıvılcım saçan.

şerer-nâk

(a. f. b. s.) : kıvılcım saçan.

şerh

(Şürûh) : 1) açma, ayrma. 2) açıklama, * açımlama {bir ibareyi veya eseri-] . 3) bir kitabın ibaresini kelime kelime açıp îzah ederek yazılan kitap. 4) açık anlatma, (bkz. : îzâh, tafsîl).

şerha

(a. i.) : dilim, kesilmiş, dilinmiş şey, parça.

şerha şerha

dilim dilim, parça parça.

şerhan

(a. i.) : çok tamahkâr, açgözlü, (bkz. : haris).

şer'î, şer'iyye

(a. s.) : şerîata âit, şerîatla ilgili; şeriata uygun. Hükm-i şer'î : şerîata uygun hüküm. Mahkeme-i şer'iyye : şer'î mahkeme, şeriat hükümlerine göre dâvalara bakan mahkeme.

şer'iyye vekâleti

27 Mayıs 1336 târih ve 3 No. Büyük Millet Meclisi icra Vekillerine dâir kanunla teşkîl olunan vekâlet. [3 Mart 1340 târih ve 429 Nolu Şer'iye ve Evkaf ve Erkân-ı Harbiye' Umûmiye Vekâletlerinin ilgasına dâir olan kanunla ilga edilmiş ve yerine ayni kanunla "Diyanet İşleri Reisliği" makamı tesîs olunmuştur]

şeriat

(a. i. c. : şerâi') : 1) doğru yol. 2) Allah'ın emri. 3) âyet, hadîs ve icmâ-i ümmet esaslarına dayanan din kaideleri, (bkz. : şer').

şerîat-ı garrâ

İslâm dîni.

şerîat-ı Iseviyye

Hz. İsa'nın şeriatı.

şerîat-ı Islâmiyye,

1 Muhammediyye, 1 Ahmediyye : İslâm şeriatı.

şerîat-ı mûseviyye

Hz. Musa'nın şeriatı. şerîat-ı sâbie : Hz. İbrahim'in şeriatı.

şerîf

(a. s. şeref'den. c. : eşraf) : 1) şerefli, mübarek, kutsal. 2) soylu, temiz. 3) (a. s. c. : şürefâ) Hz. Hüseyin vâsıtasiyle H. Muham- med soyundan olan. 4) i. erkek ve kadın adı. [mü- en. "şerife"]

şerili

(a. s.) : (bkz. : şerhan).

şerîha

(a. i. c. : şerâih) : 1) et dilimi. 2) vücuttan kopmıyarak ayrılmış olan et parçası.

şerik

(a. s. ve i. c. : şürekâ) : 1) ortak. 2) ders, mektep, medrese arkadaşı. şerîk-i cürm : huk. suç ortağı.

şerîr

(a. s. şer'den c. : eşirrâ, eşrâr) : kötü, kötülük işliyen, hayırısz [adam] , fesatçı, [aslı : "şirrîr' dir]

şerit, şerîtî

(a. i. c. : şerait) : şerit. Menkûşât-ı şerîtiyye : şerit şeklinde olan mimari süsler.

şerîta

(a. i. c. : şerait) : husûsî şart, mukaveleyi, sözleşmeyi meydana getiren maddelerden her biri.

şer'iyyât

(a. i. c.) : şer"! işlene, . islâmî şeriata uygun ve bununla ilgili atan hususlar.

şer'iyyet

(a. i.) : şeriata uygun olma.

şerm

(f. i.) : utanma. Bî-şerm : utanmaz, (bkz. : hicâb. mahcûbiyyet).

şermende

(f. s.) : (bkz. : şerm-gîh, şerm-sâr).

şermendegî

(f. i.) : utangaçtık. (bkz. : şerm-sârî).

şerm-gîn

(f. b. s.) : utangaç, (bkz. : şerm-sâr).

şerm-nâk

(f. b. s.) : utangaç, mahcup, (bkz. : sermende, şerm-gîn, şerm-sâr).

şerm-sâr

(f. b. s.) : utangaç, (bkz. : mahcûb, müstahyî).

şerm-sârî

(f. b. i.) : mahcupluk, utangaçlık, (bkz. : mahcûbiyyet).

şerr

(a. i. c. : şürûr) : 1) kötülük, fenalık; kötü iş. [zıddı : "hayr" dır] . 2) kavga, gürültü, (bkz. : niza').

şerr ü fesâd

kötülük ve bozukluk.

şerr

(a. s. ve i. c. : eşrâr) : 1) fena, fenalık eden adam, kötü adam. (bkz. : fâsid, fâsik, muzır). 2) daha (pek, en) kötü.

şerr-ün-nâs

insanların en zararlısı, en kötüsü.

şerrî

(a. s.) : kötülüğe âit, kötülükle ilgili.

şersüf

(a. i. c. : şerâsîf) : amrt. kaburga kemiklerinin ön taraf uçlarındaki kıkırdak.

şersüfî, şersûfiyye

(a. s.) : şersûfa âit. şersufla ilgili.

şerûd

(a. i.) : ed. atasözü yerine cıeçen güldürücü ve manzum söz.

şerûm

(a. s.) : ferei ile şerci birleşip arası kaybolmuş fkadınj

şervâT

(a. f. i.) : şalvar, (bkz. : sirvâJ)

şerze

(t. f. s.) : kucfturmuş, kuduruk, (bkz. : akur).