sûz

(f. i.) : yanma, tutuşma; ateş, sıcaklık.

sûz-i ciğer

ciğerin yanması; ciğer yanıklığı.

sûz u güdâz

yanıp yakılma.

sûz u tâb-ı girye

ağlamanın ateşi ve harareti.

sûz

(f. s.) : "yakan, yakıcı" mânâlarına gelerek "birleşik kelimeler meydana getirir : Dil-sûz : gönül yakan, yakıcı. Vicdân-sûz : vicdan yakan.

sûzân

(f. s.) : 1) yakan, yakıcı. 2) yanan, yanıcı. 3) i. kadın adı.

süzen

(f. i.) : iğne. Çesm-i süzen : iğne gözü, iğne deliği.

süzen-dân

(f. b. i.) : iğnelik, iğnedanlık.

sûzende

(f. s.) : yakan; yakıcı, (bkz. : sûzân).

sûzen-ger

(f. b. s.) : iğneci, iğne yapan.

sûzenî

(f. s.) : 1) iğne ile ilgili. 2) i. ince iğne işi, bir çeşit ince nakış, kasnak işi (nakış).

sûzî

(f. s.) : 1) yanma, tutuşma ile ilgili. 2) i. erkek adı.

sûz-i dil

(f. b. i.) : müz. Türk müziğinde bir şed makamdır. Tahmînen Abdülha-lim Ağa'nın ihtirâı ve 180 seneliktir. Çok kudretle ve bariz olarak his tebliğ eden sûz-i dil'de aşk ıztırâbı, mâzî hasreti gibi duygular sezilir. Rağbetle kullanılmıştır (elimizde 178 kadar eser vardır ki, makamlar arasında 19) olur). Zengüle'-nin hüseynî-aşîran (mi) perdesindeki şeddidir. Güçlüsü -beşinci derecede olan- pûselik (si) dir. Umumiyetle inici olarak, seyreder. Niseb-i şerîfe'-den -Zengüle gibi- 7 tanesine sahip olmakla "mülayim" dir.

sûz-i dil-ârâ

(f. b. i.) : müz. Türk müziğinde bir mürekkep makamdır. III. Selim tarafından terkîbedilmiştir (şu halde, tahminen 160 senelik). Az kullanılmıştır (elimizde 30 kadar eser vardır). Murad-nâmede de bildirildiğine göre en az altı asırlık bulunması lâ-zımgelen nigâr makamının terkîbi, sûz-i dilâra ile aynıdır; sonradan nigâr makamının tamâmiyle unutulmuş olduğu III. Selîm'in sûz-i dilârâ'yı terkibinden anlaşılmaktadır. Gene Abdülkadir Merâ-gî'nin Câmi'-ül-elhân'ında "çargâh-mâhûr" makamı geçmektedir ki, bu da aynı terkipte bulunsa gerektir. Sûz-i dilârâ, çargâh ile şeddi olan mâhur'-dan mürekkeptir. Mahur ile rast perdesinde (sol)

sûziş

(f. i.) : 1) yanma, yakma. 2) te'sîr etme, dokunma. 3) yürek yanması, büyük acı.

sûziş-i nihân

gizli yanma; için için yanma.

sûz-nâk

(f. b. s.) : 1) yakan, yakıcı. 2) dokunaklı. (bkz. : müessir). 3) müz. Türk müziğinin 13 numaralı (sonuncu) basit makamıdır. Basit makamlardan yegâne yeni olanı olup, bütün diğerleri pek eskidir. Sûz-nâk, tahminen 1780 senelerinde Abdülhalim Ağa, Ahmet Ağa, Mehmet Ağa"dan biri tarafından îcâdedil-miştir. O zamandan beri, en ziyâde rağbet edilen makamlardan biridir (sûznâk ve zengüle'li sûz-nâk'den elimizde 462 kadar eser var ki makamlar arasında 8) gelmektedir). Net olarak içli bir hüzün telkin eder. Sûznâk, rast beşlisi ile hicaz dörtlüsünden yapılmıştır. Rast beşlisi ile rast (sol) perdesinde durur. Güçlüsü, beşli ile dörtlü