re's

(a. i.) : 1) baş, kafa. (bkz : ser). Ale-r-re's : bâşüstüne. Bi-re'sihi : kendi başına. Maskat-i re's : bir kimsenin doğduğu yer, vatan. 2) baş, başkan. re's-i cumhur : cumhurreisi, cumhur başkanı. 3) baş, başlangıç. 4) coğr. burun. 5) uç, tepe. 6) koyun, keçi gibi canlı hayvan. 7) anat. baş. 8. geo. tepe. 9) bot. nebatların ('bitkilerin) kökten en uzak olan noktası. re's-i kâr : iş başı, devleti idare mevki.

re's-i sene-i efrenciyye

(efrencî senenin başı) : 1 ocak. [bugünkü Türk takvimine göre de 1 ocak] . re's-i sene-i hicriyye (hicrî senenin başı) : 1 Muharrem. re's-i sene-i mâliyye (mâlî senenin başı) : 1 Mart. re's-i sene-i mîlâdiyye (mîlâdî senenin başı) : 1 veya 14 ocak.

re's-i sene-i rûmiyye

(rûmî senenin başı; garplı Efrencî takvîmini kabul etmemiş olan Şark Hıris-tiyanları için) 1) ocak. [bugünkü Türk takvîmi-ne göre 14 ocak] . (Türklerde re's-i sene-i rûmiyye " rûmî sene başlangıcı" : 1 mart idi).

re's-ül-hikmeti mahâfet-ullah veya mahabbet-ul-lah

hikmetin (düşüncenin) başı, Allah korkusudur veya sevgisidir.

res (-)

(f. s. c. : resân) : "erişen, yetişen, ulaşan" mânâlariyle "birleşik kelimeler yapar : Dest-res : el yetiştirici, elli, isteğine ulaşan. Feryâd-res : feryâde yetişen. Nev-res : yeni yetişme. gibi.

resâ (-)

(f. s.) : yetişen, yetiştiren, erişen. Müjde-resâ : müjde yetiştiren, müjdeci. Nâ-resâ : yetişmez, elvermez.

resâil

(a. i. risâle'nin c.) : 1) mektuplar. 2) küçük kitaplar. 3) mecmualar, dergiler.

resâlet

(a. i.) : 1) (bkz : risâlet). 2) deveyi eşkin yürütme. 3). saçj salıverme.

resân (-)

(f. s. res'in c.) : "erişenler, yetişenler, ulaşanlar" mânâlariyle birleşik kelimeler yapar : Şeref-resân : şerefe ulaşanlar. gibi.

resâne

(f. i.) : 1) hasret, (bkz : iştiyak, tahassür). 2) teessüf, (bkz. : telehhüf).

resâne-hâr

(f. b. s.) : hasret çekici.

resânende

(f. s.) : getirici, ulaştırıcı.

resâset

(a. i.) : eskilik, köhnelik, yıpranmış olma.

resâtîk

(a. i. rustâk'ın c.) : köyler, [farsçadan arapçaya geçmiştir]

resâye

(a. i.) : ağıtlama.

resâyi'

(a. i. resîa'nın c.) : kabaralar, kabara gibi bir yere konulan süsler.

resed

(f. i.) : lâyık, (bkz : cedîr, çeşpân, seza, şâyân, şâyeste).

resen

(f. i.) : ip, urgan, halat, (bkz : habl).

re'sen

(a. zf.) : kendi kendine, kendi başına, kimseye danışmadan. (bkz. : müstakili). re'sen mukabil zaviye : geo. ters açı, fr. angle oppose par le sommet.

resen-bâz

(f. b. s.) : "iple oynıyan" : ip canbazı.

resen-bend

(f. b. s.) : halat atmış, bağlı.

resîa

(a. i. c. : resâyi') : kabara, kabara gibi bir yere konulan süs.

resîd

(f. fi.) : 1) yetişti, erişti. 2) i. alman bir paranın iadesiyle kaydının silinmesi, hesabın hükümsüzlüğüne dâir edilen işaret [resî-den mastarından]

resîde

(f. s. c. : resîdegân) : erişmiş, yetişmiş, olgunlaşmış. Nâ-resîde : erişmemiş, pişmemiş, körpe. Nev-resîde : 1) yeni yetişmiş; 2) genç. resîde-i hitâm : hitâma ermiş, bitmiş.

resîl

(a. i. c. : rüsül, rüselâ) : elçi. (bkz. : resul).

resîs, resîse

(a. i.) : hek. hastalık başlangıcı.

resîs, resîse

(a. s.) : eskimiş, yıpranmış, eski, köhne.

resivv

(e. s.) : 1) hayırda veya serde ısrar eden, direnen. 2) çatıyı ayakta tutan direk.

resm

(a. i.) : 1) yazma, çizme; desen, pentür. 2) eser iz, nişan, alâmet. 3) suret. 4) tertip, plân, taslak. 5) resim, fotoğraf resmi. 6) tarz, üslûp. 7) âdet, usul; tavır, davranış. 8) alay, tören, (bkz : merasim). resm-i geçit : geçit resmi. resmi güşâd, iftitâh : açılış töreni. resm-i kadîm : eski usul.

resm-i selam

selâm resmî, askerî protokola göre yapılan tören. 9) s. resmî Min-gayr-i resm : resmî olarak, *özel olarak. 10) vergi. resm-i gümrük : gümrük vergisi.

resmen

(a. zf.) : 1) resmî olarak, devlet adına, devlet tarafından. 2) âdet yerini bulsun diye; nezâket îcâbı olarak, görünüşte. 3) bile bile, isteye isteye. 4) kat'î olarak, anlaşıldığına göre.

resmî, resmiyye

(a. s. c. : resmiyyât) : 1) devlet tarafından veya devlet adına olan 2) alayla, merasimle olan. 3) resme, yazıya, çizgiye âit. 4) çok ciddî, çok sert, 5) teklifli. Gayr-i resmî : resmî olmıyan. Nîm-resmî : yarı resmî, bir dereceye kadar resmiyeti olan. Sûret-i resmiyyede : resmî olarak. Hâ-i resmiyye : kelimenin sonunda olup fetha (üstün) yi sağlamlaştıran he [bende kelimesindeki he gibi]

resmiyyât

(a. i. c.) : resmî olan, husûsî olmıyan işler.

resmiyyet

(a. i.) : resmîlik.

ress

(a. i.) : 1) içi taşla örülmüş kuyu. 2) Semûd kavminin peygamberleri Hanzale bin Safvan'ı içine attıkları kuyu. Benî ress, Es-hâb-ür-ress : Semûd kavmi.

ressam

(a. i. resm'den) : resim yapan, resim çizen san'atkâr; artist; desinatör; illüstratör.

reste

(f. s. c. : restegân) : kurtulmuş.

restegân

(f. s. reste'nin c.) : kurtulmuş olanlar.

rest-gâr

(f. b. s.) : kurtulucu, kurtulan.

rest-gârî

(f. fc. i.) : kurtulma, (bkz. : halâs, necat).

resul

(a. i. c. : rüsül, rüselâ, ersül) : 1) elçi. 2) peygamber, yalavaç. (bkz : mür-sel, resîl, nebî).

Resûl-i Ekrem

Hz. Muhammed (Aleyhisselâm).

Resûl-ullah

Hz. Muhammed (Aleyhisselâm). 3) huk. tasarrufta tıakkı olmaksızın birinin sözünü olduğu gibi bir başkasına bildiren kimse.

re's-ül-mâl

(a. b. i.) : ana para. fr. capital. (bkz. : sermâye).

resy

(a. i.) : ağıt ağlama.

resye

(a. i.) : hek. romatizma. resye-i adaliyye : hek. adale romatizması. resye-i mafsaliyye : hek. mafsal romatizması. cesye-i cenbiyye : hek. satlıcan, zatülcenb.

reşâd

(a. i.) : 1) manevî doğru yolu bulup o yola girme, hak yolunda yürüme. 2) Sultan Reşad adına'basılan altın. 3) erkek adı.

reşâdetlü

(a. s.) : şeyhler, [tahsî-sen çelebiler] hakkında kullanılan resmî lâkab.

reşâkat

(a. i.) : 1) bel inceliği. 2) davranma ve kımıldanıştaki hoşluk ve incelik.

reşâş, reşâşe

(a. i.) : çisenti, serpinti, toz gibi ince yağmur.

reşâşe-pâş

(a. f. b. s.) : serpinti saçıcı.

reşehât

(a. i. reşha'nın c.) : sızıntılar, damlalar. reşehât-ı kalem (kalem damlaları sızıntıları : kalemden dökülen fikir mahsulü.

reşehâtü ayn-il-hayât

İran'ın büyük mutasavvıf şâirlerinden Molla Hüseyin Kâşifî'nin evliya menâ-kıbine âit eserinin adı.

resen

() : Yeniçeri mevâcibinin üçüncü üç aylığı.

reşf

(a. i.) : suyu emerek içme, suyun, emilerek içilmesi.

reşh

(a. i.) : sızma, sızıntı, terleme, (bkz. : tereşşüh).

reşha

(a. i. c. : reşehât) : hek. sızıntı, damla, fr. transsudat.

reşha-pâş

(a. f. b. s.) : damla saçan, saçıcı.

reşha-rîz

(a. f. b. s.) : damla döken, dökücü.

reşha-yâb

(a. f. b. s.) : sızıntı bulmuş.

reşîd

(a. s. rüşd'den) : doğru yol tutan. 2) iyi hareket eden, akıllı. 3) ergin, (bkz. : âkil, baliğ). 4) i. erkek adı. [mürşid "doğru yolu gösteren" mânâsına Allah sıfatlanndandır] . (müen. : "reşîde" kadın adıdır).

reşîdiyye

(a. s.) : 1) reşid olanla ilgili. 2) i. nişasta ve şekerle yapılan bir çeşit tatlı.

reşîh

(a. i.) : ter. (bkz. : arak).

reşîk

(a. s.) : boyu uzun ve biçimli olan [adam] , (bkz. : bülend-kadd, serv-endâm).

reşk

(f. i.) : 1) kıskanma, hased günü. 2) s. kıskanılmış. reşk-i âlem : herkesi kıskandıracak kadar üstün durumda olan.

reşk-âver

(f. b. s.) : hasede düşüren, kıskanmayı uyandıran.

reşk-endâz

(f. b. s.) : pıpta ettirici, imrendirici.

rek-engîz

(f. b. s.) : (bkz : reşk-âver).

reşkîn

(f. s.) : hasetçi, kıskanç, (bkz. : hâsid, hasûd).

reşk-sâz

(f. b. s.) : gıpta saçan, gıpta ettiren.

reşş

(a. i.) : 1) serpme, püskürtme. 2) serpinti yağmur, çisenti.