râh

(f. i.) : 1) yol. (bkz. : sırat, tarik). 2) tutulan yol, meslek, usul. râh-ı aşk : aşk yolu. râh-ı vatan : vatan yolu. râh-ı hakk : hak yolu, Allah yolu. râh-ı rast, 1 savâb : doğru yol.

râh

(f. i.) : 1) kaygı, keder. 2) zan, sanma.

râh

(a. i.) : şarap, (bkz. : bade, hamr, mey, sahbâ).

rahâ

(a. i.) : değirmen, (bkz. : âsyâb). Feres-ür-rahâ : değirmen beygiri.

rahal

(a. i. c. : rihâl) : semer; palarr.

rahamût

(a. i.) : büyük merhamet.

rahat

(a. i.) : 1) üzüntüsüz, tasasız, kedersiz bir halde bulunma. 2) gönlü rahat. (bkz. : müsterih). râhat-ı dil : gönül rahatı. râhat-ı lokum : lâtilokum.

râhat-efzâ

(a. f. b. s.) : 1) rahat artıran. 2) i. müz. Türk müziğinin bir mürekkep makamı olup, Hicaz-aşîran da denilen bu makamı pek kuvvetli bir tahmîn ile İsmet Ağa terktbet-miştir; aşağı yukarı bir asırlıktır. Makam hümâyun veya hicaz yahut en çok uzzâl makamı ile aşî-ran'da Uşşak'dan mürekkeptir, inici olarak ikinci makam ile aşıran (mi) perdesinde kalır. Güçlüleri birinci derecede dügâh (lâ) ki birinci makamın durağı ve ikincisinin de güçlüsüdür; ikinci derecede neva (re) dir. Donanımına uzzâl veya hicaz'ın si bakiyye-bemolü ile fa ve do bakiyye diyezleri (hümâyun'da fa bakar) konulur. Aşîran'da uşşak için "si" ve "do" bekar yapı

râhat-nişîn

(a. f. b. s.) : rahat oturan, rahat eden.

râhat-ül ervah

(a. b. i.) : 1) ruhların rahatı. 2) müı. Türk müziğindeki mürekkep makamlardan biridir. En eski terkiplerden olmakla beraber son asırlarda az kullanılmıştır; hicaz veya hümâyun yahut daha çok uzzâl makamı ile Irak'dan veya Irak dizisinin bir parçasından (meselâ pest dörtlüsünden) mürekkeptir. İnici olarak Irak makamiyle Irak perdesinde kalır. Güçlüleri birinci derecede dügâh (lâ) (hicaz'ın durağı ve Irak'ın güçlüsü) ikinci derecede de nevâ'dır. Do-nmımına hicaz ve uzzâl'in "si" bakiyye bemolü ile "fa" ve "do" bakiyye diyezleri (Hümâyun'da fa be-kar'dır) konulur. Irak için "si" bekar ve koma bemolü ile de bekar kullanılır. 3) XV

râh-ber

(f. b. s. ve i.) : (bkz. : delil, rehber).

râh-dân

(f. b. s.) : yol bilen.

râh-dâr

(f. b. s.) : dar geçitlerde oturan gümrükçü, kolcu.

râhe

(a. i.) : el ayası, avuç içi. (bkz. : keff). râhet-ül-kadem : anat. ayak ayası. râhet-ül yed : anat. el ayası.

râhî

(a. s.) : 1) rahat yürüyüşlü [binek] . 2) rahat, sakin.

râhî

(f. s. râh'dan) : yola âit, yolla ilgili.

rahîb

(a. s.) : geniş, bol. (bkz. : vâsi'). rahîb-ür-râhe : eli geniş, cömert, (bkz. : sahî).

râhib

(a. i. c. : râhibân, rehebân, ruhban) : evlenmez papaz.

râhibân

(a. i. râhib'in c.) : evlenmiyen papazlar, (bkz. : rehebân, ruhban).

rahibe

(a. i.) : Manastırda yaşıyan kadın rahip.

rahîk

(a. i.) : [kızıl renkli] duru ve temiz şarap, (bkz. : bade habûk, hamr, mey, sahbâ)

râhil

(a. s. rihlet'den) : 1) göçen, göç eden. 2) ölen.

rahîl

(a. i.) : göçme göç. Kûs-i rahîl : 1) göç davulu; 2) ölüm.

râhile

(a. i. c. : revâhil) : 1) yük devesi. 2) yük hayvanı.

râhile-zen

(a. f. b. s.) : yük hayvanını süren.

rahim

(a. i. c. : erhâm) : anat. 1) dölyatagı. 2) hısımlık, akrabalık [ana tarafından] . Sıla-i rahim : gurbetten memleketine dönüp akrabasına kavuşma. Zî-rahim : hısımlık, akrabalık.

rahîm

(a. s. rahmet'den. c. : ruhamâ) : merhametli, esirgiyen, koruyan, acıyan, âhirette mü'min kullarına keremiyle muamelede bulunan Cenâb-ı Hak [Allah adlarındandır]

rahim, rahîme

(a. i.) : hafif sesli, lâtif sözlü kız.

rahim

(a. s. rahm'den. c. : râhî-mîn, râhimûn) : merhametli, acıyan, acıyıp esirgiyen.

rahîm-âne

(a. f. zf.) : merhametli olana mensup, onunla ilgili; acıyarak.

rahime

(a. f. i.) : rahmet eylesin. rahim-Allah! : Allah merhamet eylesin!

rahimî

(a. s.) : anat. dölyatağına mensup, bununla ilgili.

râhimîn

(a. s. râhim'in c.) : merhametliler, acıyanlar, acıyıp esirgiyenler. (bkz : râhimûn) : Yâ erham-er-râhimîn : ey merhametlilerin en merhametlisi olan [Alah!]

râhimûn

(a. s. râhim'in c.) : merhametliler, acıyanlar, acıyıp esirgiyenler. (bkz. : râhimîn, ruhamâ).

râhin

(a. s.) : malını rehine koyan ipotek eden. râhin-i müsteîr : fık. başkanından eğreti aldığı malı rehin eden adam.

rahîs

(a. s.) : 1) ehven, ucuz. 2) yumuşak elbise. 3) ansızın ölüm. Mevt-i rahîs : ansızın ölüm. (bkz. : mevt-i müfâcât). [müen. : "rahîse" dir]

râhiye

(a. i. c. : revâhî) : bal arısı, (bkz. : nahl).

rahiyye

(o. s.) : yolluk. Masârif-i râhiyye : yol harçlığı, yolluk.

rahl

(a. i. c. : rihâl) : 1) semer; palan. Şedd-İ rahl : yola çıkma, yolcu olma. 2) yağmurluk ve şâire gibi yol levazımı.

rahle

(a. i.) : üzerinde kitap okumak, yazı yazmak için yapılmış. küçük ve dar masa. rahle-i tedris : ders görme masası.

rahm

(a. i.) : acıma, esirgeme, koruma, [doğrusu : "ruhm" ve "ruhum" dur]

Rahman

(a. i.) : dünyâda her canlıya, mü'min, kâfir ayırdetmeksizin herkese merhamet eden Allah [Allah adlarındandır]

Rahmani

(a. s.) : Allah'a mensup, Allah'dan gelen ve hayırlı olan. [zıddı : şeytanî]

rahmâniyyûn

(a. i. c.) : tas. evliya tabakalarından birini teşkîl edenler.

rahmet

(a. i.) : 1) acıma, esirgeme, koruma, yarlıgama. (bkz. : merhamet). rahmet-i Hüdâ : Allah'ın ihsanı. rahmet-ullahi aleyh : Allah'ın rahmeti onun üzerine olsun! 2) Hz. Muhammed (Aleyhisselâm). 3) Kur'ân-ı Kerîm. 4) yağmur, (bkz. : bârân, gays, matar).

rahmî

(a. s.) : 1) rahmete mensup, rahmetle ilgili. 2) i. erkek adı.

râh-nâme

(f. b. i.) : yol tarifesi, yolları gösteren kâğıt, harita.

rahne

(f. i.) : 1) gedik, yarık, yırtık ve bozuk yer. 2) zarar, ziyan, bozukluk.

rahne-dâr

(f. b. s.) : 1) gediği, yıkığı olan. 2) eksiği, bozuğu olan. 3) zarara uğramış.

râh-nümâ

(f. b. s.) : yol gösteren, kılavuz. ı

râh-rev

(f. b. i.) : yolcu, (bkz : reh-rev).

rahş

(f. s.) : 1) gösterişli, yürük ve güzel [at] . rahş-i bahar : baharın devamlı ve bulutlu rüzgârı.

rahş-i gayret

ateşli gayretlenme.

rahs-i hûrşîd

güneşin aydınlığı.

rahş-i sabâ-reftâr

çok hızlı giden at. 2) i. Zal oğlu Rüstem'in atı.

rahşâ, rahşân

(f. s.) : parlak. (bkz. : tâbân, ziyâ-dâr). Necm-i rahşân : parlak yıldız.

rahşende

(f. s.) : parıldıyan, parıldayıcı. (bkz. : rahşâ, rahşân, tâbân).

rahşiş

(f. i.) : parlayış.

rahşiyye

(f. i.) : ed. at için yazılan kasîde ve mersiye.

raht

(a. i.) : (bkz. : reht).

raht

(f. i. arapça c. : ruhût) : 1) at takımı. 2) yol levazımı. 3) döşeme ve ev takımı. 4) kapı ve pencere kanatlarının menteşe takımı. raht-ı arûs : gelin eşyası. raht-ı hümâyun : pâdişâhın mücevherli eyer takımı.

rahtî

(a. s.) : cinsî, fr. sexuel.

raht-lamak

(f. t. m.) : ata raht ve takım takmak.

raht-vân

(f. b. i.) : at gaşiyesinin (eğer örtü, haşa) sırmalı kaytanı.

raht-vân-ı evvel, raht-vân-i hâss

tar. pâdişâhın mücevherli eyer takımlarına bakanların başı.

raht-vân-ı sânî

tar. pâdişâhın mücevherli eyer takımına bakanlardan ikinci derecedeki me'mur.

rahv

(a. s.) : rahâvetli, gevşek, sölpük, (bkz. : rihv).

râh-vâr

(f. b. i.) : 1) atın rahvan, eşkin sarsmadan yürüyüşü. 2) rahvan, eşkin, sarsmadan yürüyen at, rahvan at.

rahyân

(a. i.) : anat. kaburganın omuz kemiği ile bitişmesi.

rahye

(a. i.) : düz meydan.

râh-zen

(f. b. s. ve i.) : yol vuran (kesen) eşkıya, (bkz. : jkuttâ-ı tarîk).

râh-zenî

(f. i.) : yol kesicilik, haydutluk.