nîş

(f. i.) : 1) iğne [arı, akrep gibi böceklerde-] . 2) diken. 3) zehir, ağı.

nişâ

(f. i.) : nişasta.

nişâbur

(f. i.) : müz. Türk müziğinin en az beş asırlık bir mürekkep makamıdır. Sul-tânî-yegâh makamının pest tarafına (pûselik, nim hicaz ve neva) perdelerinden müteşekkil bir (nişa-bur ölçüsü) ilâvesinden mürekkeptir (ki bu, bir küçük üçlüdür). Makam bu üçlü ile pûselik (si naturel) perdesinde karar eder (ki bu perdede kalan yegâne klasik Türk müziği makamıdır). Donanımına gerek sultanî yegâh'da, gerekse mevzuubahs üçlüde bulunan do bakiyye diyezi konulur; sultâ-nî-yegâh'ın si küçük mücennep bemolü, îcâbeden yerlerde nota içinde ilâve edilir (Dr. Suphi Ezgiye göre). Nişâbur, aşağıdaki dizilerde karışık olarak seyreder; çargâh beşlisi, pûselik sekizlisi, kürdî dörtlüsü ve uşşak dörtlüsü, pûselik (sî) perdesinde kalır. Güçlüsü re (nevâ) perdesidir.

nişaburek

(f. b. i.) : 1) küçük nişâbur. 2) müz. Türk müziğinin tamamen üç asırlık bir mürekkep makamıdır. Rast makamının dü-gâh (lâ) perdesindeki şeddi ile, uşşak makamının pûselik "si" perdesindeki şeddinden mürekkeptir. Rast dizisi ile dügâhta kalır. Umumiyetle inici olarak seyreder. Güçlüleri birinci derecede -terkibindeki her iki makamın da güçlüsü olan- hüseynî (mi) ikinci derecede de-pûselik'de uşşak'ın durağı olan - pûselik (si) dir. Donanımına fa küçük mücenneb, do bakiyye ve sol bakiyye diyezleri konulur; bu arızalar, terkîbindeki her iki dizide de müşterektir. Pûsek'de uşşak makamı şudur (tîzden peşte) : tîz pûselik, muhayy

nişâdir, nişâdur

(a. i.) : nisadır.

nişan

(f. i.) : 1) nişan, iz, belirti. (bkz. : alâmet). 2) işaret, fabrika işareti. 3) yara izi. 4) amaç, hedef, vurulması istenilen nokta. 5) vurulacak noktaya silâhı çevirme. 6) yavukluluk işareti. 7) bu işareti takmak üzere yapılan tören. 8) hâtıra için dikilen taş. 9) tuğra. 10) taltif için verilen madalya. 11) ferman.

nişân-ı tîr-i sitem

zulüm okunun nişanı, hedefi.

nişânde

(f. s.) : nişan, hedef olarak dikilmiş şey.

nişane

(f. i.) : iz, alâmet, belirti.

nişân-gâh

(f. b. i.) : 1) nişan tahtası, hedef yeri. 2) silâh namlısının üstündeki nişan alınacak kısım [arpacık ve gezT.

nişân-gîr

(f. b. i.) : çizgi çizmeye mahsus marangoz âleti.

nişân-keş

(f. b. i.) : marangoz ve dülgerlerin rendeliyecekleri tahtalara işaret çekmek üzere kullandıkları bıçaksız âlet.

nişâpur

(f. i.) : müz. (bkz. : nişâbur).

nişâste

(f. i.) : nişasta, fr. amidon.

nişdet

(a. i.) : 1) kaybolan şeyi arama. 2) araştırıp sorma, (bkz. : cüst ü cû).

nîşe

(f. i.) : kaval, çoban düdüğü, (bkz. : mizmâr, nây-çe, ney, ney-çe).

nişest

(f. i.) : oturan, ["nişesten" mastarından] , (bkz. : mekîn, mukîm, nişîn).

nişeste

(f. i. c. : nişeste-gân) : oturmuş, oturan.

nişeste-gân

(f. b. s. nişeste'nin c.) : oturmuşlar, oturanlar.

nişest-gâh, nişest-geh

(f. b. i.) : oturacak yer.

nîs-hâr

(f. b. s.) : diken batmış.

nişîb

(f. i.) : iniş, iniş aşağı, [yokuşun zıddı] . nişîb ü firâz : iniş ve yokuş.

nişîb-gâh

(f. b. i.) : çukur yer.

nişîmen

(f. i.) : oturacak yer.

nişîmen-gâh geh

(f. b. i.) : yurt, durak; toplanılacak yer.

nişîn

(f. s.) : "oturan, oturmuş" mânâsiyle kelimeleri sıfatlandırır. Kûşe-nişîn : köşede oturan. Medrese-nişîn medresede oturan. Sâ-hil-nişîn : sahilde, kıyıda oturan. Tekye nişîn : tekke şeyhi.

nişînende

(f. s.) : oturucu, oturan. i.) : neşter, [nîşter'in mu-haffefi]

nîşter

(f. i.) : neşter, hekim bıçağı.