me'vâ

(a. i.) : yurt, mesken, yer, makam, sığınacak yer.

mevâcib

(a. i. c.) : maaşlar, aylıklar; tar. Yeniçeri maaşı.

mevâcib-i leşker

asker aylıkları.

mevâcibât

(a. i. mevâcib'in c.) : mevâcibler.

mevâdd

(a. i. madde'nin c.) : 1) fezada, boşlukta yer dolduran varlıklar, cisimler. 2) işler, hususlar. 3) kanunlar, nizamlar, hususlar. 4) kanun, lügat gibi metinlerde herbiri, başlı başına bir hüküm veya bir mevzu (*konu) bildiren kısımlar. 5) maddeler.

mevâdd-i ibtidâiyye

ilkel maddeler, ham maddeler, fr. matieres premieres.

mevâdd-ı lâhkiyye

suların sürüklediği teressüfoât, dibe çöken nesneler.

mevâdd-ı mürekkibe

terkîbeden maddeler.

meyâdd-ı nâfia

yararlı maddeler.

mevâdd-ı nişâiyye

nişastalı maddeler.

mevâdd-ı şahmiyye

yağlı, yağdan yapılmış maddeler.

mevâdd-ı zülâliyye

azotlu maddeler.

mevâhîb

(a. s. mevhûb'un c.) : (bkz. : mevhûb).

mevâhib

(a. i. mevhibe'nin c.) : ihsanlar, bahşişler.

mevâhib-i kudret

kudret mevhibeleri, ihsanları. mevâhib-i subhâniyye : Allah'ın ihsanları.

mevâız

(a. i. mev'ıza'nın c.) : na-sîhatler, öğütler.

mevâız-ı hakimane

feylezofca öğütler.

mevâid

(a. i. mâide'nin c.) : sofralar.

mevâid

(a. i. mev'id'in c.) : söz verilen yerler, vaidler, söz vermeler.

mevâîd

(a. i. mev'ûd ve mîâd'ın. c.) : 1) va'dolunmuş şeyler. 2) muayyen, belirli zamanlar.

mevâîd-i kâzibe

yerine getirilmiyen vaitler.

mevâkıf

(a. i. mevkif'in c.) : durak yerleri, oturulacak yerler.

mevâkıt

(a. i. mevkıt'ın c.) : evvelden belirtilmiş vakitler.

mevâkî'

(a. i. mevki'in c.) : mevkiler, yerler.

mevâki'-i baîde

uzak yerler. mevâki'-i harVıyye : savaş yerleri. ™evSfcî'-i mühimme : mühim yerler.

mevâkib

(a. i. mevkib'in c.) : alaylar, güruhlar, cemaatler, kalabalıklar.

mevâkin

(a. i. mevkin'in c.) : kuş yuvaları.

mevâkît

(a. i. mîkat'ın c.) : 1) bir iş için ta'yîn edilen vakitler. 2) hacıların ehrama büründükleri yerler.

mevâlî

(a. i. mevlâ'nın c.) : 1) mevleviyyet payesine ulaşmış olan sarıklı âlimler.

mevâlî-i kiram

yüksek rütbeli kadılar, hâkimler. 2) köleler. Mevl-el-mevâlî : kölelerin efendisi.

mevâlid

(a. i. mevlid'in c.) : mevlitler, doğulan yerler.

mevâlîd

(a. s. mevlûd'un c.) : 1) yeni doğmuş çocuklar. 2) mevcutlar.

mevâlîd-i selâse

mâden, nebat, hayvan olmak üzere tabîatın üç âleminden bahseden ilim, tabîat ilmi.

mevâni'

(a. i. mâni' ve mânia'nın c.) : manîler, engeller.

mevânî-i hissiye

huk. [eskiden] küçüklük veya zararlı hastalık gibi sebepler ile karı kocanın mukarenetine manî olan haller.

mevânî-i şer'iyye

huk. [eskiden] karı ila kocadan birinin hac için ihrama girmesi, ramazanda oruçlu olması, farzolan namazda bulunması ve karının hayz ve nifâs hâlinde olması gibi hallerdir ki eşler arasında mukarenete manî olur.

mevârid

(a. i. mevrid'in c.) : vürûdedecek, gelecek, varacak şeyler.

mevârîs

(a. i. mîrâs'ın o.) : (bkz. : mîrâs).

mevâsık

(a. i. mevsik ve mîsâk'ın c.) : yeminler, sözleşmeler).

mevâsîk

(a. i. mîsâk ve mevsûk'un c.) : (bkz. : mevâsık).

mevâsim

(a. i. mevsim'in c.) : mevsimler.

mevâsim-i erbaa

dört mevsim, [rebî (ilkbahar), sayf (yaz), harîf (güz), şitâ (kış)]

mevâşî

(a. i. mâşiye'nin c.) : davar (koyun, keçi) ve mal (öküz, inek) gibi hayvanlar.

mevât

(a. s. mevt'den.) : 1) cansız şeyler. 2) sahipsiz, işlenmemiş toprak. Arâzî-i me-vât : işlenmemiş, sahipsiz, boş toprak.

mevâtın

(a. i. mavtın'ın c.) : yurtlar, yurtlandırılmış, şenlendirilmiş, bayındır yerler.

mevâtın-ül-harb

savaş yerleri, cenk meydanları.

mevâtî

(a. i. mevtî'nin c.) : ayak basılan yerler.

mevâtî

(a. s.) : mevât'a, cansız şeye âit, bununla ilgili; işlenmemiş toprağa âit.

mevâzı'

(a. i. mevzi'in c.) : mevzîler, yerler.

mevâzin

(a. i. mîzân'ın c.) : teraziler, öiçü âletleri, ölçekler, (bkz. : mîzân).

mevbik

(a. i.) : 1) Cehennem'de bir yer adı. 2) (c. : mevbikat) korkulu yer.

mevbikat

("ka" uzun okunur, a. i. Mevbik 2 nin c.) : korkulu yerler.

mevbikat-ı seb'a

insanı nia'nen uçuruma sürükleyen yedi büyük günah, [şirk (Allaha eş koşma); adam öldürme; tefecilik; yetim malı yeme; savaştan kaçma; namuslu kadınlara iftira atma; sihirbazlık]

mevc

(a. i. c. : emvâc) : dalga.

mevc-i derya

denizin dalgası.

mevc-â-mevc

(a. zf.) : dalga ile.

mevce

(a. i. c. : mevecât) : [bir] dalga, (bkz. : mevc).

mevce-i derya

deniz dalgası. mevcet-üş-şebâb : gençlik çağı.

mevce-dâr

(a. f. b. s.) : mevceli, dalgalı.

mevce-nümûd

(a. f. b. s.) : dalga gibi.

mevc-hîz

(a. f. b. s.) : dalga kaldıran.

mevcûb

(a. s.) : kendisine bir şey vacip kılınmış.

mevcûd, mevcûde

(a. s. vücûd'dan. c. : mevcudat) : 1) var olan, . bulunan. 2) hazır olan, hazır bulunan. 3) bir topluluğu meydana getiren fertlerin hepsi. Nâ-mevcûd : yok.

mevcûd-i ma'nevî

manevî varlık.

mevcudat

(a. i. mevcûd'un c.) : var olan şeyler, mahlûklar, (bkz. : kâinat, mükevvenât). Mefhar-ül-mevcûdât : Hz. Muhammed (Aleyhisselâm).

mevcûden

(a. zf.) : mevcut olarak, kendisi beraber olarak.

mevcûdîn

(a. s. mevcûd'un c.) : mevcutlar, var olan şeyler, bulunan şeyler.

mevcûdiyyet

(a. i.) : mevcut olma, varlık.

mevc-zen

(a. f. b. s.) : dalga vuran, dalgalanan, dalgalı [deniz]

mevdu', mevdûa

(a. s.) : tevdi olunan, emânet edilmiş, üstüne verilmiş. Emvâl-mevdûa : tevdî edilmiş, emânet bırakılmışmallar.

mevduat

(a. i. c.) : 1) emânet bırakılan şeyler. 2) *yatırım.

mevdûd

(a. s.) : sevilmiş, kendisine muhabbet edilmiş.

mevecât

(a. i. mevce'nin c.) : dalgalar.

meveddet

(a. i.) : sevme, sevgi. . İzhâr-ı meveddet : sevgi gösterme.

meveddetlü

(a. t. i.) : rütbesi ol~ mıyan kadı.

mevfûr

çoğaltılmış, çok, bol. (bkz. : kesîr, vefîr).

mevhibe

(a. i. c. : mevâhib) : 1) bahşiş, ihsan, bağış, (bkz. : atiyye). 2) kadın adı. . mevhibe-i llâhiyye-i kudret : Allah vergisi.

mevhibet

(a. i.) : (bkz. : mevhibe);

mevhil

(a. s. vahl'den) : çamurlu [yer]

mevhûb

(a. s. vehb'den. c. : mevâhîb) : hibe olunmuş, ihsan edilmiş, verlimiş. fık. karşılıksız olarak birine verilmiş.

mevhûb-ün leh

lehine bir mal hibe olunan, bağışlanan; hibeyi, ihsanı, bahşişi kabul eden.

mevhûbât

(a. i. mevhûb'un c.) : ihsanlar, bahşişler, bağışlar.

mevhum

(a. s. vehm'den.) : vehmolunmuş, aslı, esâsı yokken zihinde kurulmuş olan, kuruntuya dayanan.

mevhûmât

(a. s. c.) : kuruntuya dayanan, zihinde kurulmuş, vehim ve hayal ka-bîlinden olan şeyler.

mevhûme

(a. i.) : vehim, hayal, kuruntu nevinden şey.

mevhûn

(a. s.) : arık, zayıf [adam]

mev'id

(a. i. va'd'den. c. : mevâid) : 1) va'dedilen, söz verilen yer. 2) söz verme, vaid.

mev'id-i mülakat

buluşma yeri, fr. "rendez-vous" yeri.

mev'il

(a. i.) : 1) sığınacak yer, sığınak, (bkz. : melâz, melce', penâh). 2) sel suyunun biriktiği yer.

mev'ize

(a. i. va'z'dan. c. : mevâiz) : öğüt. mev'ize-i dîniyye : dîne âit öğüt.

mev'ize-kâr

(a. f. b. s.) : öğütçü, öğüt veren.

mev'izet

(a. i.) : (bkz. : mev'ize).

mevki'

(a. i. c. : mevâki') : 1) yer. 2) nakil vasıtalarında yer sınıfı. mevki'-i iktidar : hükümet başı.

mevki'-i müstahkem

ask. istihkâmlarla sağlamlaştırılmış yer.

mevkib

(a. i. c. mevâkib) : atlı veya yaya olarak maiyette yürüyen alay, kafile. mevkib-i hâcc : hacılar kafilesi. ınevkib-i hümâyûn : pâdişâh alayı.

mevkid

(a. i. c. : mevâkid) : ateş ocağı.

mevkif

(a. i. vukûf'dan. c. : mevâkif) : 1) durak, duracak yer, istasyon. 2) astr. , top. her hangi bir astronomi ve topografya âletinin belli bir maksatla rasat yapmak için kurulduğu nokta, istasyon, durak noktası.

mevkin

(a. i. c. : mevâkin) : kuş yuvası.

mevkit

(a. i. c. : mevâkit) : kararlaştırılan, tâyin ve tespit edilen zaman veya yer.

mevkud

("ku" uzun okunur, a. s. îkad'dan.) : îkaclolunmuş, yakılmış.

mevkuf, mevkufe

("ku" lar uzun okunur, a. s. vakf'dan.) : 1) vakfedilmiş. arâzî-i mevkufe : vakfolunmuş toprak. vakıf toprağı. 2) durdurulmuş, alıkonulmuş. 3) tutulmuş, hapsedilmiş, *tutuklu. 4) âit, bağlı, (bkz. : vabeste).

mevkuf-ün-a!eyh

huk. vâkıf tarafından kendisine vakfın menfaatleri şart olunan cihet, (bkz. : meşrût-ün-leh).

mevküfât

("ku" uzun okunur. a. i. mevkufun c.) : (bir zaman için) tutulmuş, bekletilmiş [mal veya para]

mevkufâtî

("ku" uzun okunur. a. i.) : vakfolunmuş mülklerin idaresiyle meşgul me'mur.

mevkufen

("ku" uzun okunur, a. zf.) : mevkuf olarak, mevkuf olduğu halde.

mavkufîn

("ku" uzun okunur. a. s. mevkufun c.) : tevkif edilmiş kimseler, 'tutuklular.

mevkufiyyet

("ku" uzun okunur, a. i.) : 1) hüküm giyinciye kadar hapsedilme. 2) vakfolunma. 3) âit, bağlı olma.

mevkûl

(a. s. vekâlet'den) : birvekile emânet edilen.

mevkûlün ileyh

kendisine bir iş bırakılan adam, vekil.

mevkut, mevkute

("ku" lar uzun okunur, a. s. vakt'den.) : vakti, zamanı belli olan. Risâle-i mevkuta : muayyen, belirli günlerde çıkan mecmua.

mevlâ

(a. s. c. : mevâlî) : 1) efendi, sahip, mâlik. 2) Allah. 3) kul, köle azat eden. (bkz. : mu'tik). 4) velayeti olan, velî, karışmıya hakkı olan. 5) şanlı, şerefli [adam] . 6) yardımcı. 7) mürebbî, terbiye eden.

mevle-l-atâk

bir köle veya câriye azat etmiş olan kimse.

mevle-l-müvalât

huk. [eskiden] akdi velâ' eden şahıslardan "mevlâ-yi a'lâ'dır" [bâzı ulemâya göre nesebi meçhul olan bir kimse bir şahsa hitaben : "sen benim evlâdım ol!, vefat ettiğimde malıma vâris ol!, bir cinayet işlersen âkilem olup tarafıma lâzımgelen ma'kuleyi (borcu) tesviye et!" diyip o da kabul etse velâ-i müvâlât mün'akit olur. O şahıslardan îcabda bulunan şahsa : "mevlâ-yi esfel", kabul edene : "mevlâ-yi a'lâ" denir.

mevlânâ

(a. s.) : 1) "efendimiz" manasınadır. 2) bâzı sarıklı ilim adamlarının ve şeyhlerin lâkabı. 3) "hazret" mânâsına kullanılan bir hitap.

Mevlânâ Muhammed Celâl-üd-dîn-i Rûmî

(a. b. h. i.) : mutasavvıf bir Türk şâiri ve mevlevî tarikatının kurucusudur. Belh'de doğmuş, Konya'da ölmüştür. Eserleri dîvan, gazel ve rubailerden meydana gelmiştir. En meşhuru Mesnevi sidir. Bu büyük mistik ve diadaktik eser altı defterden meydana gelmiş olup 25. 585 beyti ihtiva eder. Divân-ı Kebîr'ı 97. 000 beyittir, (d. : 1207 - ö. : 1273.

mevlevî, mevleviyye

(a. s. ve i.) : 1) mevlâya mensup. 2) Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî'nin tarikatı, yolu ve bu tarikat-ten olan kimse. Tarik-i Mevlevî, Tarîkat-mevleviyye : Mevlevî tarikatı.

mevleviyyet

(a. i.) : 1) mevlevîlik. 2) mollalık. 3) müderrislikten sonraki ilmiye payesi.

mevlid

(a. i. velâdet'den. c. : mevâlid) : 1) insanın doğduğu ver. 2) doğma, dünyâya gelme. 3) doğulan zaman. 4) Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in doğumunu anlatan manzum eser. [en yaygın olanı : Süleyman Çelebi'nin yazdığı eserdir]

mevlûd

(a. i. velâdet'den. c. : mevâlid) : 1) yeni doğmuş [çocuk] . 2) [galat olarak] mevlid.

mevlûdât

(a. i. c.) : muayyen bir zaman içinde doğanlar.

mevrid

(a. i. vürûd'dan. c. : me-vârid) : varacak yer, varacak yol.

mevrûd

(a. s. vürûd'dan.) : gelmiş, gelen.

mevrûdât

(a. i. mevrûde'nin c.) : gelen şeyler.

mevrûde

(a. s. c. : mevrûdât) : gelmiş, ulaşmış. Evrâk-ı mevrûde : gelmiş evrak.

mevrûs, mevrûse

(a. s. verâset'den) : miras kalmış, ana babadan geçmiş

mevsık

(a. i. c. : mevâsık) : yemin, sözleşme.

mevsil

(a. i. vusûl'den.) : kavşak, kavuşacak yer; ek yeri. [Irak'da bir şehir adı olan Musul kelimesinin aslıdır]

mevsim

(a. i. c. : mevâsim) : 1) yılın dört bölümünden herbiri.

mevsim-i behâr

ilkbahar devresi. mevsim-i sayf : yaz devresi. mevsim-i harîf : sonbahar, güz devresi.

mevsim-i şitâ

kış devresi. 2) bir şeyin muayyen zamanı. Nâ-be-mevsim : mevsimsiz, zamansız, vaktinde, zamanında olmıyan.

mevsûf

(a. s. vasf'dan.) : 1) vasfolunmuş, vasıflanmış. 2) gr. *belirtilen [sıfat takımlarında]

mevsuk

(a. s. vüsûk'dan.) : vesikaya dayanan, sağlam, inanılır.

mevsûk-ül-kelim

sözlerine inanılır, güvenilir.

mevsûkan

(a. zf.) : mevsuk olarak, inanılır, güvenilir şekilde, gerçek olarak.

mevsukıyyet

(a. i.) : mevsukluk, gerçeklik, sağlamlık.

mevsûl

(a. s. vusûl'den.) : vaslolunmuş, bitiştirilmiş; birleşmiş, kavuşmuş. İsm-i mevsûl : a. gr. " o şey ki, o kimse ki" mânâlarını anlatan" mâ, men, ellezî" gibi kelimeler.

mevsûm

(a. s. vesm'den) : 1) vesimlenmiş, nişanlanmış, damgalanmış, işaretlenmiş, imlenmiş. 2) isimlendirilmiş, ad verilmiş.

mevsûme

(a. i.) : 1) bahar yağmuru yağmış toprak. 2) baştan aşağı süslü zırh.

mevt

(a. i.) : ölüm; tas. benliği -öldürme.

mevt-i ahdar

(bkz. : mevt-i ahzar)

mevt-i ahmer

meşakkatli, kanlı ölüm. tas. nefse karşı koyma.

mevt-i ahzar

az yiyeceğe, eski, yamalı giymeye razı olma.

mevt-i ebyaz

1) ânî ölüm; 2) tas. açlık.

mevt-i esved

gırtlağı sıkılmak veya suya atılmak suretiyle husule gelen ölüm, fr. mort noir. Halkın ezâ ve cefâsına katlanma.

mevt-i hâil

korkunç ölüm.

mevt-i hükmî

huk. mefkut olan yânî kaybolup hayat ve memâtı malûm olmıyan kimsenin vefatına yargıç tarafından hükmolunması.

mevt-i takdirî

huk. iskatı hâlinde gurre lâzım-gelen cenînin sanki sağken öldürülmüş gibi sayılması hâli.

mevta

(a. i. meyt ve meyyit'in c.) : -ölüler, ölmüşler.

mevta'

(a. i.) : ayağın bastığı yer.

mevtâî

(a. s.) : ölüye benzer, ölü gibi.

mevt-âlûd

(a. f. b. s.) : ölüm karışığı, ölü gibi.

mevtan

(a. s.) : 1) baygın. 2) cansız, ["mevetân" şekli de vardır]

mevtin

(a. i. c. : mevâtın) : tevat-tun edilen, yerleşilip oturulan, yurd edinilen yer.

mevtî

(a. s.) : mevte mensup, ölü ile ilgili.

mevtûa

(a. i. ve s.) : cimağ edilmiş kadın.

mev'ûd

(a. i. va'd'den. c. : mevâîd) : 1) va'dolunmuş, söz verilmiş. Arz-ı mev'ûd : -Hz. Musa'nın dîninde olanlar için- vâde-dilmiş toprak, fr. terre promise. Ecel-i mev'ûd : tabîî ölüm. 2) vadeli, zamanı belli.

mevvâc

(a. s. mevc'den.) : çok dalgalanan, pek dalgalı, (bkz. : zehhâr). Bahr-i mevvâc : çok dalgalı deniz. Ziyâ-yi mevvâc : çok dalgalanan ışık.

mevz

(a. i.) : bot. muz.

mevzi'

(a. i. vaz'dan. c. : mevâzi') : bir şey konulacak yer, yer.

mevziî, mevziiyye

(a. s.) : bir yere mahsus, bir yerde olan, sınırı dar, yayılmamış, fr. local. (bkz. : mahallî). Evcâ-ı mevziiyye : bir yerde olan, bir yere mahsus ağrılar.

mevzu'

(a. s. vaz'dan.) : 1) vaz'olunmuş, konulmuş. 2) işlemekte olan, geçer olan. 3) doğru olmıyan, uydurma, sonradan düzme.

mevzu'

(a. i.) : konu, fr. sujet. mevzû-i bahs : bahis konusu, kendisinden bahsedilen.

mevzua

(a. i.) : fels. konut, fr. postulat.

mevzuat

(a. i. c.) : 1) bahsolunan frıaddeler, kanun, nizâmnâme (tüzük), kararname, ve talimatnamelerin ihtiva ettiği hükümler. 2) sandık, çuval; teneke gibi içerisine ticâret malı konulan şeyler.

mevzûât-ı beşer

insanların koyup kabûi ettikleri şeyler.

mevzûât-ül-ulûm

Taşköprülü Zade Kemâlettin Mehmet merhumun Arapça'dan meşhur tercüme eseri.

mevzun, mevzûne

(a. s. vezn'den) : 1) vezinli, tartılı, tartılmış. 2) vezinli, vezinle yazılmış olan. Kelâm-ı mevzun : vezinli söz. 3) biçimli, yakışıklı, güzel, uygun, düzgün. Ka-met-i mevzun : biçimli, yakışıklı, düzgün boy.

mevzûnât

(a. i. mevzun ve mevzûne'nin c.) : vezinli, tartılı tartılmış şeyler.

mevzûniyyet

(o. i.) : 1) mevzun olma hâli. 2) hesaplı, düzgün, düzenli.