ma'nâ

(a. i. c. : maânî) : 1) mânâ. 2) iç, içyüz. 3) rüya, düş. 4) akla yakın sebep. Âlem-i ma'nâ : rüya. Bî-ma'nâ : mânâsız, münasebetsiz. İsm-i ma'nâ : gr. mücerret, *soyut isim.

mâ nahnü fîh

(a. cü.) : bahsini ettiğimiz, üzerinde konuştuğumuz [şey]

mânde

(f. s.) : kalmış olan, gitmiş olan. Amel-mânde : işten kalmış, işe yaramaz.

ma'nen

(a. zf.) : iç varlık bakımından, duyguca, gönülce, yürekçe, ruhça, (bkz. : bâtınen).

mânend

(f. i.) : benzer, eş. Bî-mânend : eşsiz, emsalsiz. (bkz. : bî-nazîr, küfv, mesti, nazîr, şebîh).

mânend-i bedîhî-i ûlâ

ilk bakışta apaçık görünüp bilinen şey gibi.

mânend-i serv

servinin benzeri, servi gibi.

mânend-âbâd

(f. b. i.) : ölümle kıyamet arasında geçen zaman.

mânende

(f. s.) : benziyen.

ma'nevî, ma'neviyye

(a. s. any'den) : 1) madde dışı olan, mânâya âit. 2) ruha ve içe âit olan. Ecr-i ma'nevî : maddî olmayan karşılık, savap. Kuvve-i ma'neviyye : iç, yürek kuvveti. Veled-i ma'nevî : evlâtlık, oğulluk.

mâneviyye

(a. i.) : iyilik ve kötülük ilâhına inanmaktan ibaret bâtıl bir mezhep olup Zerdüştler'den alınmıştır, manikeizm, fr. ma-nicheisme.

ma'neviyyât

(a. i. ma'nevî'nin c.) : maddî olmıyan, manevî olan hususlar; yürek gücü.

ma'neviyyûn

(a. i. c.) : Allah'a inanmış, belbağlamış olanlar, (bkz. : ilâhiyyûn, rabbâniyyûn).

Manî

(f. h. i.) : meşhur Çinli nakkaşın adıdır. Behram Şâpûr zamanında İran'a gelip Zerdüşt ve îsâ dinleri halitası olan bâtıl mezhebini neşre başlamış olduğundan îdâm olunmuştur. "Erteng", "Erjeng" adlı eserleri meşhurdur.

mâni'

(a. s. men'den c. : menea) : men'eden, geri bırakan, alıkoyan, engel olan. i. engel, özür. mânî-i irs : huk. [eskiden] irse mâni' olan haldir ki, dört kısımdır : rık, katil, ihtilâf-ı dîn, ihtilâf-ı dâr.

mânî-işer'î

şer'an kabule engel olan hal.

ma'nî

(f. i.) : (bkz. : ma'nâ).

mania

(a. i. men'den c. : mevânî') : 1) men'eden şey, engel, özür. 2) zorluk.

ma'nidâr

(a. f. s.) : manâlı, bir şeye delâlet eden, bir şey demek istiyen.

ma'nîdâr-âne

(a. f. zf.) : manâlı şekilde.

mannasa

(a. i.) : cihaz odası, gelin odası, [kelimenin aslı "mınnasa" dır]

mansıb

(a. i. nasb'dan. c. : menâsıb) : devlet hizmeti, me'mûriyet.

mansıb-dâr

(a. f. b. s.) : mansıbda bulunan.

mansûb

(a. s. nasb'dan) : 1) bolunmuş, konmuş, dikilmiş. 2) me'mûriyete konulmuş, me'mûriyette bulunan, 3) i. gr. arapçaya mahsus olmak üzere sonundaki harfi üstün e okunan kelime : Süleyman (e) : hamzet (e). . gibi. (bkz. : meftûh).

mansûbe

(a. i.) : 1) satranç oyununda "nerd" in ayrıldığı oyunların yedincisi. 2) tedbir, oyun, açmaz.

mansûbe-bâz

(a. f. b. s.) : hîlekâr, dubaracı.

mansûbîn

(a. i. mansûb'un c.) : mansub bulunanlar, me'mûriyette, hizmette olanlar.

mansûr, mansûre

(a. s. nusret'den) : 1) nasroluntnuş, Allah'ın yar-dımiyle galib, üstün gelmiş. Asâkir-i mansûre-i Muhammediyye : Yeniçeri teşkilâtının lağvından sonra kurulan ordu, [bu uzun adın kısaltılmışı : "mansûre" dir] . 2) müz. Türk müziğinde diyapazon "lâ" sini dügâh olarak alan ahenk ki, eskiden bu ahenk ile okunurdu. 3) aynı esâsa dayanan ney çeşidi.

mansûre hazînesi

II. Sultan Mahmut'un Yeniçeriocağını kaldırdığı hicrî 1241 (1826 yılında "asâkir-i mansûre-i Muhammediyye" adiyle kurulan askerî teşkilâtın masrafına karşılık olarak ayrılan devlet gelirleri.

mansûriyyet

(a. i.) : Allah'ın yardımiyle muvaffak olma, başarma.

mansûs, mansûsa

(a. s. nass'dan) : Kur'ân'da açıkça anlatılmış, hakkında âyet bulunan. Ahkâm-ı mansûsa : açıklanmış, hükümler.

mantık

(a. i. nutk'dan) : 1) söz. 2) hakikat ararken yapılan zihnî muamelelerden hangilerinin doğru ve hangilerinin yanlış yola çıktığını gösteren ilim. 3) lüzum, maksat veya hüküm ile iş, vâsıta veya delil arasında tutarlık.

Mantık-üt-tayr

(kuş dili) : Şeyh Ferîd-üd-dîn-i Attâr'ın ahlâkî fikirlerle süslü meşhur manzum eseri.

mantıkan

(a. zf.) : mantıkça, mantığa göre.

mantıkıyyât

(a. i.) : mantıkla ilgili meseleler.

mantıkıyyûn

(a. i. c.) : mantık âlimleri; mantıkla uğraşanlar.

mantıkî

(a. s.) : mantığa ve mantık kaidelerine uygun, mantıklı.

mantûk, mantûka

(a. s. nutk'dan) : 1) söylenilmiş, denilmiş. 2) söz, kelâm, nutuk, mânâ, mefhum.

manzam

(a. i. c. : menâzım) : dizi, sıra.

manzar

(a. i. nazar'dan) : 1) nazar edilen, bakılan, görünen yer. 2) görünüş. 3) çehre, yüz. Hos-manzar : görünüşü güzel, güzel yüzlü. Kerîh-ül-manzar : görünüşü çirkin, çirkin yüzlü.

manzar-ı çesm

anat. gözbebeği.

manzara

(a. i. nazar'dan. c. : ma-nâzır) : 1) bakılıp seyredilen yer. 2) görünüş. 3) pencere.

manzarânî

(a. s.) : gösterişli, güzel [adam] , (bkz. : manzarî).

manzarî

(a. s.) : gösterişli, güzel [adam] , (bkz. : manzarânî).

manzûd

(a. s.) : 1) üstüste istif edilmiş. 2) i. sık bitmiş ağaç.

manzum

(a. s. nazm'dan) : 1) nazmolunmuş, tanzîm edilmiş, dizilmiş, düzenlenmiş, sıralanmış. Dürr-i manzum : dizi incisi. 2) ed. vezinli, kafiyeli söz.

manzûmât

(a. i. manzûme'nin c.) : manzumeler.

manzûme

(a. i. c. : manzûmât) : 1) sıra, dizi, takım; sistem. 2) vezinli, kafiyeli söz, şiir.

manıûme-i Süreyya

astr. (bkz. : Süreyya).

manzûme-i jemsiyye

astr. Güneş ile ona tabî olan seyyareler. (Güneş sistemi).

manzûr

(a. s. nazar'dan) : 1) nazar olunan, bakılan, bakılmış, görünen, görülmüş. 2) gözde olan, beğenilen.

mânzûr-ı âlîleri olmak

dikkat nazarını çekmek.

manzûre

(a. s.) : 1) noksan, kusuru olan, ayıplanacak kadın. 2) i. âfet, belâ.