makabih

("ka" uzun okunur, a. i. makbaha'nın c.) : yakışıksız, çirkin hareketler.

makabir

("ka" uzun okunur, a. i. makbire'nin c.) : mezarlar, (bkz. : medâfin).

mâ-kabl

(a. i.) : ön, öndeki, üstteki, geçmiş; bir şeyin kendinden evvel olanı, [zıddı : "mâ-ba'd"]

mâ-kabl-et-târîh

(a. b. s.) : fels. tarihöncesi, fr. prehistoire.

ma'kad

(a. i. c. : maâkıd) : akdedilecek yer.

mak'ad

(a. i. kuûd'dan c. : ma-kâid) : 1) oturulacak yer, minder. 2) oturak yeri, geri, kıç, makat, (bkz. : dübr, ist.)

mak'ad-i sıdk

takva erbabının Cennet'te bulunacakları makam.

makadim

("ka" uzun okunur, a. i. makdem'in c.) : gelmeler, dönüp gelmeler.

makadîr

("ka" uzun okunur, a. i. mikdâr ve makdûr'un c.) : miktarlar, kısımlar.

makadir

("ka" uzun okunur, a. i. makderet'in c.) : kudretler, kuvvetler.

mak'ad-i sıdk

(a. it.) : takva erbabının Cennet'te bulunacakları makam.

makaid

("ka" uzun okunur, a. i. mak'ad'ın c.) : makatler.

makal

("ka" uzun okunur, a. i. kavl'den c. : makalât) : 1) söz, lâkırdı, (bkz. : kavi). 2) söyleme, söyleyiş. Hüsn-i makal : söz güzelliği.

Makalât

("ka" uzun okunur, a. i. makale'nin c.) : 1) sözler. 2) gazetede veya dergide çıkan yazılar.

makale

("ka" uzun okunur, a. i. kavl'den c. : makalât) : 1) söz. 2) nutuk. 3) tek bir bahis üzerine kaleme alınan şey.

makalid

("ka" uzun okunur, a. i. mıklâd'ın c.) : 1) kilitler, kilit dilleri, anahtarlar. 2) hazîneler.

Makalim

("ka" uzun okunur, a. i. maklem'in c.) : ucu budanmış şeyler.

Makam

("ka" uzun okunur, a. i. kıyâm'dan. c. : makamât) : 1) kıyam edilen, durulan, durulacak yer; durak. 2) me'mûriyet, me'-murluk yeri. 3) ermişlerden birinin mezarı sanılan yer. 4) müz. bir durak ile bir güçlünün etrafında, onlara bağlı olarak toplanmış seslerin umûmî heyeti, fr. mode, ton. Nihâvend makamı, hicaz makamı. gibi.

makam-ı âlî

(yüce makam) : nezâretler hakkında kullanılırdı.

makam-ı evvel-ı sânî

seyyare (* gezeğen) le-rin mahrek (*yörünge) leri üzerindeki hareket noktası.

makam-ı hizmet

hizmet, iş görme yeri.

makam-ı İbrahim

Kabe'de saklı bulunan bir taş.

makam-ı Mahmûcl

mahşer günü Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in diğer nebîlerle velîlere melce' olan şefaat-i Kübrâ makamı. (Ta'bîrât-i Kur'âniyye'dendir).

makamât

("ka" uzun okunur, a. i. makam ve makame'nin c.) : 1) makamlar. 2) meclisler, topluluklar, kalabalıklar. Sâhib-i ma. kamât : tasarruf ve hakikat vadisinde yüce mertebelere ermiş olan.

makamât-ı âliye

yüce makamlar, nezâretler.

makamât-ı Harîfî

Arap edîbi Harîrî'nin hikâye kitabı.

makamât-ı mûsikiye

mûsiki makamları, havaları.

makamât-ı mübâreke

Kudüs'te Müslümanlar ve Hıristiyanlarca mübarek addedilen makamlar-

makamât-ı Rıdvan

Cennetler.

makame

("ka" uzun okunur, a. i. c. : makamât) : 1) meclis, cemâat, topluluk, kalabalık. 2) nutuk tarzında söylenilen sözler.

makami'

("ka" uzun okunur, a. i. mıkmaa'nın c.) : (bkz. : mıkmaa).

makani'

("ka" uzun okunur, a. i. mıkna. ve mıknaa'nın c.) : başörtüleri.

makarîz

("ka" uzun okunur, a. i. mikrâz'ın c.) : kesecek âletler, makaslar.

makarr

(a. i. karâr'dan c. : makarr) : 1) karar edilen, durulan yer, karargâh. 2) oturulan yer. 3) ocak, merkez. Cennet-makarr : durağı, yeri cennet olan. (bkz. : cennet-mekân). 4) pâytaht, başkent.

makarr-ı hükümet

hükümet merkezi, (bkz. : pây-taht).

makarr-i sefîl

alçak durak.

makarr-ı sefîl-i feryâd

alçak feryat durağı, ıztırapla dolu dünya.

makasid

("ka" uzun okunur, a. i. maksad'ın c.) : maksatlar, niyetler; arzular, istekler.

makasid-i insâniyyet

insanlık maksatları.

makasîr

("ka" uzun okunur, a. i. maksûre'nin c.) : 1) camilerde etrafı parmaklıklı yüksek yerler. [Muâviyye tarafından ihdas, edildiği söylenir] . 2) bir evin en mahrem tarafları.

makas

(a. i. c. : makass) : makas, [fasîhi : mikass dır] , (bkz. : mıkrâs, mıkrâz).

makass

("ka" uzun okunur. a. i. makass ve mikass'ın c.) : makaslar, (bkz. : mıkrâs, mıkrâz).

makatı'

("ka" uzun okunur, a. i. makta'ın o.) : (bkz. : makta').

makati-ül-enhâr

coğr. nehirlerin geçitleri.

makati-ül-evdiye

derelerin aşağı ucu, suların dağıldığı yerler.

makatil

("ka" uzun okunur, a. i. maktel'in c.) : katledilen, öldürülen yerler.

makavîl

("ka" uzun okunur, a. i. mikvel'in c.) : diller.

makazif

("ka" uzun okunur, a. i. mikzâf'ın c.) : kürekler [gemide]

makbaha

(a. i. c. : makabih) : yakışıksız, çirkin hareket.

makbaza

(a. i.) : cerrahların cımbıza benzer bir âleti.

makber, makbere

(a. i. c. : makabir) : mezar, mezarlık.

makbere-i sükûn

sükûn mezarı, insanın ölünce dinleneceği mezar.

makbere-i şühedâ

şehitlerin mezarı.

makbûh

(a. s. kubh'dan c. : makabîh) : beğenilmiyen, fena görülen.

Makbûha

(a. i.) : hoşa gitmiyen hal veya iş.

makbûl

(a. s. kabûl'den) : 1) kabul olunmuş, alınmış, alınan. 2) beğenilen, hoş karşılanan; geçer.

makbûl-üş-şahâde

şahadeti kabul edilmiş, edilen, [müen. makbule, kadın adı olarak da kullanılır]

makbûliyyet

(a. i.) : makbullük, beğenilmişlik.

makbûr

(a. s. kabr'den) : kabire konulmuş, gömülmüş, (bkz. : medfûn).

Makbûz

(a. s. kabz'dan) : 1) kabzolunmuş, alınmış. (bkz. : me'hûz). 2) sıkılmış, daraltılmış. "3) i. bir şeyin alındığına karşı verilen mühürlü, imzalı kâğıt. 4) gr. "u" ve "ü" sesleri ile okunan "v" harfi : [kayıt ve şart yerine : kayd ü şart gibi]

makbûzât

(a. i. makbûz'un c.) : borçlulardan veya satıştan toplanan para.

makdem

(a. i. kudûm'dan c. : makadim) : gelme; dönüp gelme.

makdem-i behâr

baharın gelmesi.

makderet

(a. i. kudret'den) : güç, kuvvet, zor.

Makdîsiyye

(a. h. i.) : Kadiri tarîkatı şubelerinden biri. [kurucusu Abdüllâtîf Makdîsî'ye nisbetle bu adı almıştır]

makdüh, makdûhe

(a. s. kadh'den) : kadh olunmuş, beğenilmemiş, ayıp. Ahvâl-i makdûhe : beğenilmiyen haller. ["memdûh"un zıddı]

makdûr

(a. i. kadr'den c. : makadîr, makdûrât) : 1) güc, kuvvet, kudret. 2) Allah'ın takdîri, kader. 3) s. elden gelen. Bezl-i makdûr : elden geldiği kadar yapma. Hasb-el-makdûr : bir kuvvetin üstünde, en fazlası.

makdûr-i beşer

insan için yapılabilecek.

makdûr-ül-istîfâ

istîfâsı mümkün olan.

makdûr-üt-teslim

ele geçirilmesi mümkün olan.

ma'kes

(a. i. aks'den) : akseden yer, akis yeri.

makhûr

(a. s. kahr'dan) : 1) kahrolmuş, mağlûbolmuş, bozguna uğratılmış, yenilmiş. 2) Allah'ın gazabına uğramış.

makhûr-i kahr-i İlâhî

Allah'ın kahriyle kahrolmuş.

makhûr-âne

(a. f. zf.) : kahra uğrıyarak, kahra, bozguna, gazaba uğramışlara yaraşır surette.

makhûren

(a. zf.) : kahrolarak, bozguna uğratılmış olarak, Allah'ın gazabına uğrıyarak.

makhûriyyet

(a. i.) : kahrolmuşluk; bitiklik, bitkinlik; Allah'ın gazabına uğrama.

ma'kıl

(a. i. c. : maâkıl) : sığınacak yer. (bkz. : melce').

ma'kid

(a. i.) : akdedilecek yer; bağ, düğüm yeri.

makil

(a. i.) : 1) öğle uykusu, (bkz. : kaylûle). 2) öğle uykusuna dalınacak yer.

mâ kir

(a. s. meker'den) : mekr eden, hileci. (bkz. : hîlekâr).

mâkiriyye

(a. i.) : iskelelerin bâzılarında alınan resimlerden biri.

makis

(a. s. kıyâs'dan) : kıyâs edilebilir, benzetilebilir. fr. comparable.

mâkis, mâkise

(a. i.) : mekseden, duraksıyan.

Makit

(a. s.) : (bkz. : mebguz).

mâkiyân

(f. i.) : tavuk. (bkz. : decâce).

Makleb

(a. i.) : 1) kalbetme, bir şeyin altını üstüne çevirme, bir rtesnenin sonunu ön ve önünü son yapma. 2) kalbedecek, değişecek yer.

maklû'

(a. s. kal'den) : kal'olunmuş, kökünden çıkarılmış, sökülmüş. Şecer-i maklû' : sökülmüş ağaç.

maklûan

(a. zf.) : kal'edilerek, sökülmüş, kökünden çıkarılmış olarak.

maklûan kıymet

fık. sökülmüşüne, yıkılmışına takdîr edilen kıymet, [ağaç, bina... gibi]

maklûb

(a. s. kalb'den) : 1) kalbolunmuş, altı üstüne getirilmiş, ters döndürülmüş, başka şekle sokulrnuş. 2) harfleri tersinden okunduğu zaman da yine aynı olan kelime veya cümle : ["tut, mum, kak, pap, bab, Anastas mum satsana" gibi]

maklûbiyyet

(a. i.) : maklûbolma hâli.

maklûm

(a. s.) : yonulmuş, yontulmuş, kesilmiş. Ezfâr-ı maklûme : kesilmiş tırnaklar.

maklûm-üz-zufr

tırnağı kesilmiş, yontulmuş.

makrebe

(a. i.) : (bkz. : karabet).

makreme

(a. i.) : 1) sofra havlusu. 2) elbezi. 3) mahrama, bâzı köylü kadınların başlarına sardıkları nakışlı örtü. 4) peştema! [aslı : "mıkreme" dir]

makrûh

(a. s.) : karhedilmiş, yaralanmış, (bkz. : mecruh).

makrûn

(a. s. karn'dan) : 1) yakınlaştırılmış, yakın. 2) ulaşmış, kavuşmuş. Icâbet-makrûn : kabule yakın, yaklaşmış. Lefîf-i makrûn. (bkz. : lefîf).

makrûn-i müsâade

izne kavuşmuş, izin almış.

makrûn-i sıhhat

sıhhat ve hakikate yakın.

Makrûniyyet

(a. i.) : makrunluk, yakınlık, yaklaşma.

makrûz

(a. s. karz'dan) : ikraz edilmiş, ödünç verilmiş.

maksad

(a. i. kasd'den c. : makasid) : kasdolunan, istenilen şey. (bkz. : meram).

maksebe

(a. i.) : kamışlık, sazlık, (bkz. : ney-istân, -sîtân).

maksim

(a. i. c. : makasim) : taksim edilecek, bölünecek, dağıtılacak yer. suyun kollara ayrıldığı yer, musluk, savak.

maksûd

(a. s. kasd'den) : kasdolunan, istenilen şey, istek. (bkz. : emel). maksûm, maksûme مقسوم ، مقسومه (a. s. kısm'dan) : 1) taksim edilmiş, ayrılmış, bölünmüş. Emvâl-i maksûme : taksim edilmiş, bölünmüş mallar. Rızk-ı maksûm : [Allah tarafından] ayrılmış rızk; kısmet. 2) mat. *bölünen, fr. dividente.

maksûmün aleyh

mat. *bölen. fr. diviseur.

maksûr, maksûre

(a. s. kasr'dan) : 1) kasrolunmuş, kısaltılmış, kasılmış. 2) alıkonulmuş. 3) bir şeye ayrılmış. 4) a. gr. bâzı arapça kelimelerin sonunda bulunan "Y" (ى) şeklinde yazılan elif harfi : ["murtezî- mürtezâ", "da'vî-da'vâ... " gibi]

maksûre

(a. i. c. : makasîr) : camilerde etrafı parmaklıklı yüksek yer. [biraz daha yüksek olursa "mahfil" denilir] . [Muâ-viye tarafından ihdas edildiği söylenir]

maksûs

(a. s.) : kesilmiş, kırpılmış.

makşûr

(a. s.) : kışrı, kabuğu çıkarılmış, soyulmuş.

Makt

(a. i.) : kin; hiddet.

makta'

(a. i. kat'dan c. : makatı') : 1) kat'edilen, kesilen yer, bir şeyin, kesildiği yer, eski kamış kalemlerin yontulduktan sonra üzerine yatırılıp uçlarının kesildiği sert ağaçtan veya kemitken yapılma âlet. 2) mat. *kesit. 3) ed. bir gazel veya kasidenin son beyti.

Makta

(a. i.) : üzerinde kamış kalemin ucu kesilerek düzeltilen kemik, şimşir veya mâdenden yapılmış âlet.

Maktel

(a. i. katl'den c. : makatil) : 1) katledilen, öldürülen yer. 2) ünlü ölülerin senasında yazılan şiirler.

maktel-i Hüseyn

Hz. Hüseyn'in şehâdetinden bahseden türkçe ve farsça eserler.

maktu', maktûa

(a. s. kat'dan. c. : makatî') : 1) kat'olunmuş, kesilmiş. 2) değeri, bahası biçilmiş, pazarlıksız, fr. prix fixe. 3) götürü.

maktûan

(a. zf.) : maktu', götürü olarak, toptan.

maktu' cizye

(a. b. i.) : fetih sırasında ahâlîsi Müslüman olmıyan yerler halkından sulh yoliyle tâyîn olunan maktu bedel, vergi.

maktûl, maktûle

(a. s. katl'den c. : makatîl, maktûlât, maktûlîn) : katledilmiş, vurulmuş, öldürülmüş [kimse]

maktûlen

(a. zf.) : katledilerek, öldürülerek.

maktûlîn

(a. s. maktûl'ün c.) : katledilmiş, vurulmuş, öldürülmüş [kimseler]

maktûr

(a. s.) : katran sürülmüş, katranlı.

ma'kud

("ka" uzun okunur, a. s. akd'den) : akdolunmuş, bağlanmış; bağlı düğümlü.

ma'kud-ün-aleyh

fık. : bir akdin yapılmasından asıl maksat olan şey; akit kendisi üzerine vâki olan şey. [bir ev satıldığında o evin ayni, kiraya verildiğinde o evin menfaati, bir kimse nefsini îcâr ettiğinde o kimsenin ameli ma'kud-ün-aleyhtir]

makul

("ku" uzun okunur, a. s. kavl'den) : söylenilmiş, denilmiş; söylenilen [söz]

ma'kul, ma'kule

("ku" uzun okunur, a. s. akl'dan) : akıllıca, akla uygun, akıllıca iş gören, anlayışlı, mantıklı.

Makulât

("ku" uzun okunur, (a. i. makule'nin c.) : takımlar; çeşitler, kategoriler.

ma'kulât

("ku" uzun okunur, a. i. ma'kul'ün c.) : aklın uygun bulduğu, akıl ile bilinen şeyler; fels. fr. predicables.

makule

("ku" uzun okunur, a. i.) : 1) takım, çeşit, soy. 2) mant. * ulam, fr. caUgorie. 3) s. ilim tasnîfi yapılmış, fels. fr. predicament.

makulî

("ku" uzun okunur, a. i.) : kategorik, fr. categorique.

ma'kuliyyet

("ku" uzun okunur, a. i.) : ma'kullük, akla uygunluk, anlayışlılık.

ma'kum

("ku" uzun okunur, a. s.) : kapalı, (bkz. : mesdûd).

ma'kûs, ma'kûse

(a. s. aks'den) : 1) aks olunmuş, tersine çevrilmiş, baş-aşağı olmuş. Mahrût-i ma'kûs : geo. başaşağı çevrilmiş *koni. 2) başka bir şeyin zıddı. 3) ters, yolunda gitmiyen; uğursuz. 4) bir yere çarpıp geri dönen. 5) mat. *evrik, ters. Tâli-i ma'kûs : ters giden, uğursuz talih.

ma'kûsen

(a. zf.) : ma'kûs, aksine, ters olarak.

ma'kûsen mütenâsib

mat. ters "orantılı, birbirine nispet edilen iki şeyden biri çoğaldıkça diğerinden eksilme, fr. inversement proportionnel.

ma'kûsiyyet

(a. i.) : ma'kûsluk, aksilik, terslik, [yapma kelimelerdendir]

makye'

(a. i.) : konacak, duracak yer. (bkz. : mevzi').

makzî

(a. s.) : kaza olunmuş, ödenmiş.

makzıyy-ün-aleyh.

(bkz : mahkûm-ün-aleyh)

makzûf

(a. s.) : hazfolunmuş, atılmış. Seng-i makzûf : atılmış taş.