kat'

(a. i.) : 1) kesme, kesilme; biçme. 2) halletme, karar verme, sona erdirme, bitirme.

kat'-i alâka

ilgiyi kesme.

kat'-ı da'vâ

dâvayı halletme.

kat'-ı hayât

hayâtın kesilmesi, ölüm. 3) geç me, ilerleme, yol alma.

kat'-i merâhil

merhaleleri, konak yerlerini geç me, yol alma.

kat'-i merâtib

rütbeleri geçme, büyük rütbeye geçme.

kat'-ı mesafe

yol alma.

kat'-ı nıükâfi

parabol.

kat'-ı münâsebet

ahbaplığı kesme.

kat'-ı nakıs

geo. elips.

kat'-ı nazar

bakışı kesme, bakmama. 4) g. s. kağıtları oymak suretiyle dantel gibi süslü şekiller meydana getirme sanatı.

kat'-ı tarîk

yol kesicilik.

kat'-ı zâid

geo. hiperbol. 5) ed. sözün te'sîrini artırmak ve dinleyenin anlayışına bırakmak için lâkırdıyı bitmeden kesiverme : "imtihan geliyor, çalışın, yoksa... " gibi.

katâif

(a. i. katîfe'nin c.) : 1) tüylü, saçaklı havlular; ehramlar. 2) bilinen tatlı, kadayıf, [kelime "katâyif" şeklinde de kullamır]

katar

(a. i.) : 1) birbiri ardınca sıralanmış hayvan sürüsü, dizisi. 2) bir lokomotifin arkasında bulunan vagonların hepsi, tren. [kelimenin aslı : "kıtâr" dır]

katarât

(a. i. katre'nin c.) : katreler, damlalar.

katarât-ı bârân

yağmur damlaları. katarât-ı semine : kıymetli damlalar.

katarât-ı semîne-i rahmet

rahmetin, (yağmurun) kıymetli damlaları.

katarât-ı şâctî

sevinç damlaları, yaşları. katarât-ı uyun : göz yaşları, (bkz. : eşk, sirişk).

kat'en

(a. zf.) : asla, biç bir vakit.

kater

(a. i. katre'nin c.) : damlalar, (bkz. : katarât).

katf

(a. i.) : 1) meyva devşirme. 2) devşirme mevsimi, bağ bozumu.

katı' 

("ka" uzun okunur, a. s. kat'dan.) : 1) kat'eden, kesen; durduran.

katı-ı hümmâ

sıtmayı kesen, durduran. 2) keskin kılıç. 3) geo. kesen, sekant.

katıa

("ka" uzun okunur, a. s.) : 1) katı'ın müennesi. 2) i. g. s. katı' sanatı ile yapılmış dantel gibi kâğıt oyması eser.

katibe

("ka" uzun okunur, a. i.) : hep, bütün, cümle, kâffe.

katıbe-i ahvâlde

cemî-i ahvalde.

katıbe-ten

("ka" uzun okunur, a. zf.) : 1) tamâmiyle, bütüniyle, hepsi, (bkz. : cümleten, kâffeten). 2) hiçbir zaman, asla.

katın

("ka" uzun okunur, a. s. c. : kuttan) : oturan, yerli.

kat'î

(a. s.) : kesip atan, tereddüde mahal bırakmıyan, kesin.

katia

(a. i. c. : katâi') : 1) kesme; kırılma; ilgiyi kesme. 2) arazî. 3) vergi.

kâtib

(a. i. kitâbet'den. c. : ketebe, küttâb) : kitabet eden, yazan, yazıcı; usta yazıcı.

kâtib-i adi

noter.

kâtib-i ezelî

(levh-i mahfûz'u yazmış olan) : Allah.

kâtib-i felek

meteor : Merkür (Utârid).

kâtib-i husûsî

[büyük bir zâtın kullandığı] husûsî kâtib, * özel kâtib.

kâtib-i sırr

gizli şeyler yazdırılan kâtip.

kâtib-i vahy

Hz. Muhammed (Alehisselâm)'in, nazil olan Kur'an âyetlerini söyleyip yazdırdığı zat. Serkâ-tib : başkâtip.

kâtib-ül-hurûf

elde mevcud mektup veya kitabı yazan, [müen : "kâtibe"] , (bkz. : râkım-ül-hu-rûf).

kâtib-âne

(a. zf.) : kitabet usûlüne göre, kâtipçesine.

Kâtib Çelebi

(a. h. i.) : ulemâ arasında bu adla, dîvan ehlince Hacı Halîfe unvanları ile tanınmış olan bu zat, XVII. asır Türk ilim dünyâsının müsbet düşünceyi temsîl eden, kuvvetli ve bariz bir siması olup, büyük bir yekûn tutan eserlerinin kıymet ve ehemmiyeti, Avrupa'da büyük bir dikkat ve alâka uyandırmıştır. Büyük bir bibliyografya kamusu olan "Keşf-üz-zu-nûn" adlı eserini yirmi yılda meydana getirmiştir : (1609- 1658).

katîfe

(a. i. c. : katâif) : 1) kadife. 2) bot. bir nevi çiçek.

katîl

(a. s. c. : kîtlâ' kutelâ) : öldürülmüş kimse, (bkz. : maktul).

katil

("ka uzun okunur, a. s. katl'den.) : 1) katleden, öldüren. Semm-i katil : hek. derhal öldüren zehir. 2) i. adam öldüren kimse.

katil-i gayr-i müteammid

("ka" uzun okunur.) : huk. kavga esnasında hiddetle bir kimseyi öldüren.

katil-i ma'fuv

("ka" uzun okunur) : huk. can ve ırzını korumak için saldıranı öldüren.

katil-i muhti

("ka" uzun okunur) : kasit ve tasavvurla beraber münazaa gibi bir sebep de olmaksızın bir kimsenin yanlışlıkla ölümüne sebe-bolan kimse.

katim

(a. s. ketm'den.) : ketmeden, sır saklıyan. (bkz. : ketum).

kâtim-i esrir

sır tutan.

kat'iyyen

(a. zf.) : 1) kafî olarak, * kesîn olarak. 2) hiçbir zaman, asla.

kat'iyyet

(a. i.) : kat'îlik, kesinlik.

katil

(o. i.) : öldürme.

katl-i âmm

zaptolunan bir yerin, irili ufaklı bütün halkını kılıçtan geçirme.

katl-i amd

huk. kasden, bilerek öldürme [birini]

katl-i hatâ'

huk. kasit olmadan, yanlışlıkla öldürme [birini]

katl-i nefs

[evvelce] intihar.

katl-i nüfûs

adam öldürme.

katl-i şibih-i amd

huk. katli caiz olmıyan birini, yaralayıcı bir âletle öldürme.

katla

(a. s. katîl'in c.) : öldürülmüş kimseler, (bkz. : kutelâ).

Katnâniyye

(a. h. i.) : tas. sofiyenin büyüklerinden Ahmed-ür-rufâî tarafından kurulan rufâî tarîkati kollarından biri. [kurucusu Seyyit Hasan-ül-Katnânî'ye nisbetle bu adı almıştır]

katran

(a. i.) : katran.

katre

(a. i. c. : kater, katarât) : damla, damlıyan şey.

katre-i bârân

yağmur damlası.

katre katre

damla damla.

Katrecu

(a. f. b. s.) : bir damla ariyan.

katre-feşân

(a. f. b. s.) : damla saçan.

katt

(a. i.) : katı bir şeyi enine kesme, yontma.

katta'

(a. s.) : 1) daha (en, pek, çok) kat'eden, edici, kesici. 2) g. s. kâğıtları oymak suretiyle dantel gibi süslü yapraklar yapan sanatkâr.

kattâl

(a. s. katl'den.) : çok katleden, çok öldürücü.