kal

("ka" uzun okunur, a. i.) : söz, lâf. (bkz. : kavi, suhan). Kil û kal : dedikodu, (bkz. : güft ü gû).

kal'

(a. i.) : koparma, koparılma, sökme, sökülme; yerinden çıkarma, çıkarılma; temelinden çekip atma.

kal'i eşcâr

ağaçların sökülmesi.

kala

(f. i.) : 1) kumaş, (bkz. : kale).

kâlâ-yi girân-behs

çok kıymetli kumaş. 2) sermâye, anamal. 3) ev eşyası.

kal'a

(a. i. c. : kıla') : 1) kale, hisar. 2) ask. askerin tâlim veya savaşta, arkaları birbirine gelmek üzere dört saftan ibaret bir kare meydana getirerek aldığı vaziyet.

kal'a-bend

(a. f. b. s.) : kaleye bağlanmış, bir kale içinde yaşamıya hüküm giymiş olan.

kal'a-dâr

(a. f. b. s.) : kale muhafızı, dizdar.

kalafat

(f. i.) : kalafat, kalafatlama, (bkz. : kılâfet).

kal'a-gir

(a. f. b. s.) : kale tutan.

kalâid

(a. i. kılâde'nin c.) : gerdanlıklar, akarsular.

kalâil

(a. kalîl'in c.) : az şeyler.

kalak

(a. i.) : iç sıkıntısı, gönül darlığı.

kalâlîb

(a. i. kullâb'ın c.) : ucu eğri demirler, çengeller; kancalar, (bkz. : kalâlîb).

kalânis

(a. i. kalensöve'nin c.) : tepesi sivri külahlar, takkeler.

kâlâr

(f. i.) : büyük sel yarıntısı. !

kalb

(a. i. c. : kulûb) : 1) yürek. 2) yürek hastalığı. 3) gönül. 4) mec. her şeyin ortası, ehemmiyetli, alıcı noktası.

kalb-i âhenîn

demirden yürek, demir gibi sağlam kalb.

kalb-i hâbîcfe

uyumuş kalb.

kalb-i hâbide-l cihan

cihanın uyumuş kalbi.

kalb-i harâb

harap gönül.

kalb-i mecruh

yaralı gönül.

kalb-i meftOr

bezgin gönül.

kalb-i metruk

terkedilmiş, bırakılmış gönül.

kalb-i muntazam

ed. harfleri ters okunduğu zaman da bir mânâ çıkan kelime : "reşat, taşer. . " gibi.

kalb-i muztarib

ıztıraplı kalb.

kalb-i nâ-şSd

kederli, hüzünlü gönül.

kalb-i selîm

temiz gönül. 5) değiştirme; çevirme, (bkz. : tahvil, tebdîl). 6) gr. harflerin yer değiştirmesi; meselâ : [vav müteharrik, mâ-kabli meftuh olursa, vav yaya kalb olur : vecede, ye-cidü. . gibi]

kalb-i ba'z

ed. metatezli kelimeler : "ihmâl imhâl. . " gibi.

kalb-ül-akreb

astr. semânın kuzey yarım ktiresinde görülebilen Akreb burcunun en parlak yıldızı, Antares, lât. alpha Scorpius.

kalb-üi esed

astr. arslan burcunun en parlak yıldızı, (Regulus) ; fr. : Regulus, lât. alpha Leo.

kalben

(a. zf.) : kalb ile, kalbden olarak, samîmî, içten, gönülden, kendi kendine, can ve gönülden.

kalb-gâh

(a. f. b. i.) : 1) canevi. 2) ask. ordunun sağ ve sol kanadlarının arası, merkez bölümü.

kalbî

(a. s.) : 1) kalbe mensup, kalble ilgili. Emrâz-ı kalbiyye : kalb hastalıkları. 2) içten, gönülden. Kalbiyy-üş-şekl : yürek biçi minde olan.

kâlbüd

(f. i.) : 1) kalıp, şekil, [daha çok] kerpiççi kalıbı. 2) insan veya hayvan cesedi; beden; kafes, gövde.

kalb-zen

(a. f. b. s.) : 1) kalpazan. 2) yalancı.

kale

(f. i.) : 1) kumaş, (bkz. : kâlâm)

kâle-i kâm

emel kumaşı. 2) kelek, ham kavun.

kalem

(a. i. c. : aklâm) : 1) kalem. 2) taş yontmıya yarıyan demir âlet, keski. 3) tülbent ve kumaşlara boya çekmek üzere kul lanılan bir çeşit ince fırça. 4) yazı çeşitlerinden her biri.5) bir ağacı aşılamak üzere diğer ağaç tan kalem seklinde kesilmiş olan aşı. 6) yazı, yaz ma. 7) dâire, dâirelerde yazı işlerinin görüldüğü yer, büro. 8) bir listede yazılı nesnelerin her biri. Ceff-el-kalem : düşünüp taşınmadan, hemen hüküm vererek. Ehl-i kalem : eli kalem tutanlar, * ya zarlar.

katem-i sülüs

g. s. sülüs kalemi, sülüs sitilde yazı yazmak için husûsî olarak hazırlanmış kalem.

kalem-dân

(a. f. b. i.) : kalemlik, kalem kutusu.

kalemen

(a. zf.) : 1) kalemle, yazı ile. 2) sayıca.

kalem-gir

(a. f. b. i.) : yazı yazılırken kalemin kâğıda takılmaksızın kolaylıkla yürümesi.

kalemi, kalemim

(a. s) : kalemle ilgisi olan.

kalemiyye

(a. i.) : [eskiden] resmî dâirelerde gördürülen işler için ödenen ücret, yazı parası.

kalem-kâr

(a. f. b. s.) : ince nakkaş.

kalem-kârî

(a. f. b. i.) : 1) kalemkârlık, resimcilik, ince nakkaşlık. 2) s. kalemkârın, ince nakkaşın elinden çıkmış, kalem işi.

kalem-keş

(a. f. b. s.) : 1) yazıcı, yazar, (bkz. : kalemzen) 2) yazıda silinti yapan.

kalem-rev

(a. f. b. s.) : bir hükümdarın veya hükümetin hükmünü yürüttüğü yer, ülke.

kalem-şör

(a. f. b. s.) : kalem münâkaşası yapan.

kalem-tıraş

(a. f. b. i.) : 1) [eskiden] kamış kalem açmakta kullanılan uzun saplı küçük bıçak. 2) kurşun kalemi açan âlet.

kalem-zede

(a. f. b. s.) : kaleme alınmış, yazılmış.

kalem-zen

(a. f. b. s.) : kalem vurucu, yazıcı, kâtip, (bkz. : kalem-keş).

kalen

(a. ha.) : 1) Osmanlı alfabesinin ("ka" uzun okunur, a. zf.) : sözle, söyliyerek.

Kalen ve kalemen

sözle ve yazı ile. (bkz. : şifahen).

kalenbek

(f. i.) : teşbih yapılan, öd nevinden hoş kokulu bir ağaç.

kalender

(f. s.) : 1) dünyâdan elini çekip başı boş dolaşan [derviş] . 2) dünyâdan elini eteğini çekip herşeyi hoş gören [kimse]

kalender âne

(f. zf.) : kalenderce, kalendere yaraşır bir şekilde.

kalender-hâne

(a. f. b. i.) : fakir dervişlerin barınmaları için yapılan tekkeler.

kalenderi

(f. i.) : 1) kalenderlik; feylesofluk; dervişlik; serserilik. 2) ed. halk edebiyatı tâbirlerindendir. Saz şâirlerinin (mef'ûlü, mefâîlü, mefâîlü, feûlün) vezninde tertip ettikleri gazeller; sazla çalınıp okunan tasavvuf nazmı.

Kalenderiyye

(f. i.) : kalenderliği şiar edinen tarikat.

kalensöve

(a. i. c. : kalânis) : 1) tepesi sivri külah, takke. 2) bot. yüksük.

kalevî

(a. s. c. : kaleviyyât) : kim. kül kabilinden olan şey, alkali.

kaleviyyâ

(a. s. kalevî'nin c.) : kim. kül kabilinden olan şeyler, alkaliler.

kalıb

("ka" uzun okunur, a. i.) : 1) her hangi bir şeye muayyen bir şekil vermek için kullanılan ve o biçimi taşıyan vâsıta, kalıp. 2) vücud, beden, gövde. 3) nümûne, örnek.

kali '

("ka" uzun okunur, a. s. kal'den.) : kal'eden, kökünden çekip koparan.

kalîçe

("ka" uzun okunur, f. i.) : küçük halı.

Kalîl

(a. s. kıllet'den.) : az, çok olmıyan [şey] , [zıddı "kesir" dir]

kalilen

(a. zf.) : az olarak.

Kalkala

(a. i.) : 1) hareket ettirme. 2) seslenme 3) Kur'ân'ın tecvidinde : "kaf, ti, be, cim, dal" harflerinin cezm hallerindeki okunuşları.

kallâb

(a. s. kalb'den.) : 1) kalıptan kalıba giren, düzenbaz, hîlekâr. 2) kalpazan, kalp para basan.

Kalâş

(a. s.) : kalleş, kancık, hilebaz, dönek.

Kaltaban

(f. s.) : pezevenk; namussuz.

kâlû

(f. i.) : 1) güvercin, (bkz. : kebûter). 2) küçük parmak.

kâlûs

(f. s.) : ahmak, akılsız, (bkz. : ebleh).

kâlûs-âne

(f. zf.) : ahmakcasına, akılsızcasına. (bkz. : ebleh-âne).

kâlûşe

(f. i.) : 1) tencere. 2) çömlek.

kalya, kalye

(f. i.) : deniz nebatlarının ('bitkilerinin) yakılmasıyla meydana gelen tuz.

kalye-i lahmiyye

vet. husye seretânı.

kalye-i mâiyye

vet. husye istiskası. kalye tuzu : kim. soda.

kalyan

(f. i.) : nargile.