hüsâm

(a. i.) : keskin kılıç, (bkz. : tîg-î bürrân).

hüsâm-üd-din

(a. b. i.) : 1) dînin kesk'n kılıcı. 2) Mevlânâ'nın Mesnevî'yi söyliyerek yazdırdığı meşhur zat. 3) erkek adı.

hüseyn

(a. i.) : 1) küçük sevgili. 2) h. i. Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in torunu ve imâm-ı Alî'nin küçük oğlu. Meshed-i Hüseyn : Kerbelâ'da Hüseyn'in türbesi. 3) erkek adı.

hüseyni

(a. s.) : Hüseyin ile ilgili; Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in torunu Hüseynin çocukları. 2) i. meşhur bir çeşit lâle. 3) müz. Türk müziğinin altı numaralı basit makamıdır; en eski makamlardandır; Hüseynî beşlisi ile uşşak dörtlüsünden müteşekkildir. Durak dügâh ve güçlü -beşinci derece olan- hüseynî oerdeleridir. Niseb-i şerîfe sayısı 8 dir. Dizisi çıkıcıdır. İkinci şekli muhayyer olur. Donanımına "si" koma bemolü ile "fa" bakıyye diyezi konulur. Orta sekizlideki sesleri şöyledir (pestden tîze doğru) : dügâh, segah, çargâh, neva, hüseynî, eviç, gerdaniye ve muhayyer. Hüseynî, klâsik bestekârlar tarafından da en çok kullanılan bir kaç makamdan biri olmakla beraber, bilhassa Türk halk müziğinde en çok kullanılmış olan makamdır. 4) i. kadın elbiselerinde süs olarak kullanılan ipekten, yünden ve pamuktan yapılma şerit kaytan, saçak ve benzeri şeyler.

hüseynî-acem

(a. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

hüseynî-aşîrân

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en eski mürekkep makamlarındandır. Hüseynî makamının pest tarafına, hüseynî-aşîran perdesine nakledilmiş bir uşşak dörtlüsü ilâvesinden mürekkep olup, bu dörtlü ile aşîran perdesinde kalır. Güçlü birinci derecede -hüseynî'nin durağı olan- dügâh'dır. Donanımına hüseynî gibi "si" koma bemolü ile "fa" bakıyye diyezi konulur. Eskiden" vech-i hüseynî" de denilen bu makam, esasen hüseynî'nin pest tarafına (durağından îtibâren) tabîî olarak bir dörtlü katılmak suretiyle yapılmıştır ki, aşîran perdesinde kalan hüseynî'den başka bir şey değildir.

hüseynî-gerdâniye

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

hüseynî-geveşt

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

hüseynî-horasânî

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az üç üç-buçuk asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

hüseynî-nevrûz

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

Hüseyni-pûselik

(a. f. i. b. i.) : müz. Türk müziğinin bir kaç asırlık mürekkep makamlarındandır; pûselik beşlisi veya makamı ilâvesinden mürekkeptir. Pûselik ile dügâh'da kalır. Güçlüsü, -hüseynî'nin güçlüsü olan- hüseynî'dir. Donanımına hüseynî gibi "si" koma bemolü ile "fa" bakıyye diyezi konulur. Pûselik için bu arızalar bekar yapılır ve "sol" diyez kullanılır.

hüseynî-rehâvî

(a. f. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık mürekkep makamlarından olup numunesi kalmamıştır, [aslı : "hüseynî ruhâvî" dir].

hüseynî-sabâ

(a. b. i.) : müz. hâlen magrib (Fas, Cezayir, Tunus) de kullanılan bir Türk müziği makamıdır; dügâh perdesinde kalır. Güçlüsü, -hüseynî'nin güçlüsü olan-hüseynî, ikinci derecede de -kürdî dörtlüsünün başladığı- nevadır. Donanımına hüseynî gibi "si" koma bemolü ile "fâ" bakıyye diyezi konulur ki kürdî dörtlüsü için de si bekarı müteakip "si" küçük mücenneb bemolü kullanılır.

hüseynî-şehnâz

(a. b. i.) : müz. Türk müziğinin en az altı asırlık bir mürekkep makamı olup numunesi kalmamıştır.

hüseynî-zemzeme

(a. b. i.) : müz. Türk müziğinin mürekkep makamlarındandır. III. Selim tarafından terkîbedilmis ise de aynı terkîpte olan hüseynî-kürdî makamı XV. asır başlarında kullanılmıştı. Zamanla (beya-tî-araban'da olduğu gibi) unutularak yeniden III. Selim tarafından meydana çıkarıldığı anlaşılmaktadır.

hüsn

(a. s.) : 1) güzel, iyi. 2) i. güzellik, iyilik.

hüsn-i âdâb

güzel terbiye, görgü.

hüsn-i ahlâk

ahlâk güzelliği.

hüsn-i âkibet

netîce güzelliği.

hüsn-i beyân

ed. iyi, güzel anlatış.

hüsn-i endim

endam, vücut güzelliği.

hüsn-i hâl

davranış güzelliği.

hüsn-i hareket

iyi muamelede bulunma.

hüsn-i hatt

yazı güzelliği.

hüsn-i hisâl

huyların iyiliği.

hüsn-i hitâm

iyi sona erme.

hüsn-i hizmet

iyi iş görme.

hüsn-i ibtidâ'

ed. (bkz. : berâat-i istihlâl).

hüsn-i idare

iyi idare, iyi kullanma.

hüsn-i imtizaç

iyi geçinme.

hüsn-i isti'mâl

iyi kullanma.

hüsn-i i'tibâr

çok itibâr gösterme, iltifat etme.

hüsn-i kabul

iyi bir surette kabul etme, iyi yüz gösterme.

hüsn-i makta'

ed. bir gazelin makta' beytinden evvelki beyit.

hüsn-i ma'nevî

iç güzelliği.

hüsn-i matla'

ed. bir gazelin ikinci beyti.

hüsn-i meyelân

muhabbet iyiliği.

hüsn-i muamele

iyi muamele.

hüsn-i nazar

teveccüh, iltifat.

hüsn-i niyyet

iyi niyet.

hüsn-i suret

iyi bir surette.

hüsn-i sûrî

görünüşteki güzellik.

hüsn-i şöhret

iyi şöhret.

hüsn-i tabiat

zevk güzelliği.

hüsn-i ta'bîr

söyleyişin güzelliği, güzel ifâde.

hüsn-i tahallus, hüsn-i ta'lfl

ed. bir şeyin meydana gelmesine hayalî ve güzel bir sebep gösterme.

hüsn-i tedbîr

iyi, yerinde, yolunda tedbir.

hüsn-i telâkki

iyi kabul.

hüsn-i teveccüh

sevgi ile karışık beğenme.

hüsn-i zann

iyi fikir besleme.

hüsn ü ân

1) güzellik; 2) müz. Türk müziğinin en az iki buçuk üç asırlık bir mürekkep makamı olup, numunesi kalmamıştır.

hüsn ü aşk

1) güzellik ve sevgi; 2) Şeyh Galib'in meşhur manzum hikâyesi.

hüsn ü kubh

1) güzellik ve çirkinlik; 2) Hanefî fıkhının en mühim bahislerinden biri.

hüsn ü letafet

güzellik ve hoşluk.

hüsnâ

(a. s. ahsen'den.) : en (daha, pek, çok) güzel, ["ahsen" in müennesidir].

hüsn-âver

(a. f. b. s.) : güzellik artırıcı.

hüsnî

(a. i. c. : hüsniyyât) : 1) güzelliğe âit, güzellikle ilgili. 2) i. erkek adı. [müennesi "hüsniyye" dir].

hüsniyyât

(a. i. hüsnî'nin c.) : güzel olan hususlar.

hüsr

(a. i.) : zarar, ziyan; kayıp.

hüsr-üd-dünyâ ve-l-âhire

dünyâ ve âhirette zararlı, hiç bir şey elde edememek hâli; dünyâ ve âhiret güme gitti. [Kur'an'da "hasir-üd-dünyâ ve-l-âhire" şeklinde geçer].

hüsran

(a. i.) : 1) zarar, ziyan, (bkz. : hasar, hasâret). 2) beklenilenin elde edilmemesi yüzünden duyulan acı, yokluk, mahrumiyet acısı.

Hüsrev

(f. h. i.) : 1) eserlerini Farsça yazmış bir Türk şâiri ve edîbi olup 651 (1253) de Hindistan'da doğmuştur. (1253-1325.. 2) Hüsrev ü Şîrîn masalının erkek kahramanı.

hüsrev

(f. i. c. : hüsrevân) : 1) pâdişâh, hükümdar, sultan.

hüsrev

(yıldızların pâdişâhı) : meteor. Güneş. 2) erkek adı.

hüsrevân

(f. i. hüsrev'in c.) : pâdişâhlar, hükümdarlar, sultanlar.

hüsrev-âne

(f. zf.) : pâdişâhâne, hükümdarca, hükümdara yakışır şekilde.

hüsrevânî

(f. s.) : 1) hükümdara lâyık. 2) çok iyi, âlâ, birinci derece. 3) i. bir çeşit şarap. Hum-i hüsrevânî : sultanî küp, çok büyük şarap küpü.

hüsrevî

(f. i.) : hüsrevlik, padişahlık, hükümdarlık, sultanlık.

hüsyâr

(f. b. s.) : aklı başında, akıllı uslu.

hüşyâr-âne

(f. zf.) : akıllıcasına.

hüşyârî

(f. i.) : akıllılık.