hila'

(a. i. hil'at'ın c.) : hil'atler, giydirilen kaftanlar.

hilaf

(a. i.) : 1) karşı, zıd. 2) yalan.

hilâf-i âde

fels. sapıklık, (* düzgüsüzlük), fr. anomalie.

hilâf-ı hakikat

hakîkata, gerçeğe uymıyan, hakîkata zıd.

hilâfen

(a. zf.) : hilaf, yalan olarak.

hilâfet

(a. i.) : 1) birinin yerini tutma. 2) halifelik, peygamber vekîli olarak islâmlığı koruma vazifesi. Dâr-ül-hilâfe : İstanbul (bkz. : Astâne).

hilâfet-nâme

(a. f. b. i.) : tarîkate intisâb ile usûl dâiresinde muayyen men-zilleri aşarak irşad mertebesine yükselenlere istek lilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni muta-zammın şeyhi tarafından verilen mühürlü vesika.

hilâfet-penâh

(a. f. b. i.) : hilâfetin dayanağı olan, hilâfeti koruyan kimse, halifeliği hâiz bulunan, pâdişâh.

hilâfet-penâhî

(a. f. b. i.) : hilâfetpenahlık.

hilâf-gîr

(a. f. b. s. c. hilâf. gîran) : aleyhinde, zıd fikirde bulunan.

hilâf-gîrân

(a. f. hilâf. gîr'in c.) : hilâfgirler, aleyhte bulunanlar.

hilâf-gîrâne

(a. f. zf.) : 'hilâfgir olana yaraşır surette.

hilâf-gîrî

(a. f. b. i.) : hilâfgirlik, karşı tarafı tutma.

hilâfına

(a. t. zf.) : aksine, zıddına, tersine.

hilâfiyyât

(a. i. c.) : polemik bilgisi.

hilâf-ül-âde

(a. b. s.) : usûl ve kaideye karşı.

hilâl

(a. i. c. : ehille) : 1) yeni Ay. (bkz. : mâh-i nev). Rü'yet-i hilâl : Ayı görme. [eskiden ertesi günü ramazan ve bayram olacağına işaret sayılmak üzere, Ay'ın bir akşam önce batıda ufka yakın vaziyette görülmesi ve bunun mutlaka şahitlerle ispat edilmesi keyfiyeti. Hava kapalı olup da rü'yet-i hilâl vâki olmazsa şaban ve ramazan otuz gün üzerinden hesap edilir ve buna "ikmâl-i selâsîn" (otuza doldurma) denirdi]. 2) kadın adı.

hilâl-i ahdar

yeşilay.

hilâl-i ahmer

kızılay.

hilâl

(a. i.) : 1) diş, kulak karıştıracak âlet. 2) iki şey arasına sokulan üçüncü şey. 3) ara, aralık.

hilâl-i sütûr

satırların aralığı. 4) zaman aralığı, (bkz hengâm).

hilâl-i şa'bân

şaban ayı içinde.

hilâl-ebrû

(a. f. b. s.) : hilâl kaşlı, kaşı Ay gibi olan.

hilâlet

(a. i.) : samimî dostluk, (bkz. : halâlet, hulâlet).

hilâli

(a. s.) : 1) hilâl, yeni Ay şeklinde olan, yeni Ay ile ilgili. 2) i. bir yazı sitili. 3) i. erkek adı.

hilâliyye

(a. i.) : bot. kırlangıç otu denilen bir nebat (* bitki).

hilâliyye

(a. h. i.) : tas. Kadiri tarikatı şubelerinden birinin adı. [bu adı kurucusu : Şeyh Muhammed Hilâl-ür-Râm-ül-Hemedâ niyy-üş Şefîî'nin adından almıştır.].

hilâsi

(a. s.) : beyaz ile zenci melezi, fr. hybride. [müen. "hilâsiyye" dir].

hilâş

(f. i.) : kavga, gürültü, şamata, (bkz. : halâlûş).

hil'at

(a. i. c. : hila') : eskiden,pâdişâh veya vezir tarafından takdir edilen, beğenilen kimseye giydirilen süslü elbise, kaftan. 

hil'at-i fâhire

çokdeğerli olan kaftan.

hil'at-dûz

(a. f. b. i.) : hil'at diken, hil'at biçen, terzi.

hilb

(a. i. c. : ahlâb) : anat. 1) tırnak. 2) ciğer; ciğerin perdesi. 3) bot. turp. 4) asma yaprağı. 5) s. zampara [genç].

hile

(a. i. c. : hiyel) : oyun, aldatma, dubârâ. [Arapça'da asıl mânâsı "çâre' dir],

hîle-i şer'iyye

şer'î çâre, bulunan şer'î kolay ilk.

hîle-bâz

(a. f. b. s.) : hîleci, oyuncu, dubaracı, aldatıcı, (bkz. : hîle-kâr hîle-perdâz, hîle-sâz).

hîle-kâr

(a. f. b. s.) : hileci hîle eden, düzenbaz, oyuncu, (bkz. : hîle-bâz, hîle perdâz, hile-saz).

hîle-kâr-âne

(a. f. zf.) : hîlekârcasına.

hîle-kârî

(a. f. b. i.) : hilekârlık.

hîle-perdâî

(a. f. b. s.) : hileci, (bkz. : hîle-bâz, hîle-kâr, hîle-sâz).

hile-sâz

(a. f. b. s.) : hîleci, düzenci, oyuncu, (bkz. : hîle-bâz, hîle-kâr, hîle-perdâz).

hilf

(a. i. c. : ahlâf) : T. birli! rnaksadiyle ittifak, yardımlaşma. 2) sözleşme.

hilkat

(a. i.) : 1) yaratılma, yaradılış, (bkz. : âferîniş, fıtret). 2) tabîat.

hilkaten

(a. f.) : hilkatçe, yaradılış bakımından.

hilkıyyât

(a. i. c.) : hilkat le ilgili, yaradılışta olan vasıflar.

hilkıyyet

(a. i.) : hılkî olma yaradılışta olma.

hilkî

(a. s.) : hilkata mensup, hilkatle ilgili, (bkz. : cibillî).

hill

(a. s.) : 1) helâl, şerîatçe yapılmasına izin verilmiş. 2) hac zamanında Mekke dışında ehrama girilen yerin dışında bulunan saha, (bkz. : Harem).

hille

(a. i.) : durak, istasyon.

hilm

(a. i.) : insanın tabîatincte olan yavaşlık, yumuşaklık.

hilm-i himârî

aşırı derecede yavaşlık ve yumuşaklık ki, makbul sayılmaz.

hilmiyyet

(a. i.) : yavaşlık, yumuşaklık.

hiltît

(a. i.) : bot. fena kokulu bir çeşit zamk, şeytan teresi.

hilye

(a. i.) : 1) süs, zînet, cevher. 2) güzel sıfatlar. 3) güzel yüz. 4) Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in mübarek vasıflarını ve güzelliklerini anlatan manzum veya mensur eser. [bizde "hilye-i hâkanî" meşhurdur]. 5) g. s. bir yazı sitili.

hilye-i şerîf

g. s. Hz. Muhammed (Aleyhisselâm)'in yazı ile yapılmış portresi.

hilyevn

(a. i.) : bol. kuşkonmaz, fr. asperge. (bkz. : helyûn).