hâr

(f. i.) : diken.

hâr-ı fürkat

ayrılık dikeni.

hâr-ı Üştür

bot. devedikeni.

har

(f. i.) : eşek. (bkz. : himâr, merkeb).

har-ı deşti

yaban eşeği.

har-ı Îsâ

peygamberin eşeği.

hâr

(f. s.) : 1) hor hakir, aşağı, bayağı. 2) yiyici, yiyen. Merdüm-hâr (insan yiyen) : yamyam. Mey-hâr, Meyhâr : içki içen, sarhoş. Şîr-hâr (süt içen) : küçük çocuk. Gam-hâr : kederli, sıkıntılı.

hâr

(a. s.) : yıkılmış, (bkz. : mün-hedim).

hârâ

(f. i.) : 1) jeol. pek katı taş, mermer. 2) üzeri menevişli kumaş, (bkz. : hâre1,2).

harâb

(a. s.) : 1) yıkık, viran.

harâb-ı gam

gamın harâbı gamla harâbolan. 2) geçkin sarhoş, [müen. "harabe" dir].

harâb-âbâd

(f. b. s.) : haraplıkla dolu yer, tam harabe.

hârâbat

(f. i. harâbe'nin c.) : 1) harabeler, viraneler. 2) meyhaneler. 3) Ziya Paşa'nın meşhur üç ciltlik antolojisi, [birinci mânâsı bizde kullanılmaz].

harabati

(f. i. c. : harâbâ tiyân) : 1) hârâbata mensûbolan, vaktini meyhanede geçiren. 2) s. süflî, pejmürde [adam].

harâbâtiyân

(f. b. i. harâbâtî'nin .) : vaktini meyhanede geçirenler, meyhane adamları.

harabe

(a. s.) : 1) eski binaların yıkıntısı. 2) çok harap ev. (bkz. : vîrâne).

harâbe-nişîn

(a. f. b. s.) : harap yerlerde, viranede oturan.

harâbe-zâr

(a. f. b. i.) : viranelik.

harâbî, harâbiyyet

(a. i) : 1) haraplık, viranlık, ["harâbiyyet" kelimesi yanlış olmakla beraber kullanılmıştır]. 2) [birinci kelime] okun, nişanın önüne vurarak sıçrayıp nişane isabet etmesi.

harâc

(a. i.) : 1) vaktiyle Müslüman olmıyan teb'adan alınan vergi, 2) haraç mezat satılığa çıkarma.

harâe-ı mukaseme

arâzî-i harâciyye mahsullerinden onda birden yarısına kadar alınan vergi.

harâc-ı muvazzaf

arâzî-i harâciyye üzerine yerin tahammülüne göre, maktûiyet veçhile tâyin olunan vergi.

harâc-güzâr

(f. b. s.) : haraç verici.

harâhir

(a. i. harhara'nın c.) : 1) horlamalar [uykuda]1) 2) hek. akciğeredn geler hırıltılar.

harâib

(a. i. harîbe'nin c.) : bir kimsenin geçineceği şeyler.

harâid

(a. i. harîde'nin c.) : 1) kızoğlankızlar. 2) delinınemiş inciler.

harâid

(a. i. harîfe'nin c.) : ev için güz hazırlıkları.

harâit

(a. i. harîta'nın c.) : (bkz. : harîta).

haram

(a. s.) : 1) şerîatçe, dince yasak edilmiş şey. 2) tecâvüz edilmesi, dokunulması men'edilen, kutsal, mübarek. Beyt-i haram : Mekke'deki Kabe. Mescid-i haram (kutsal mescid) : Kâbe-i Mükerreme'nin bulunduğu ibâdetgâh. Şehr-i haram : haram ayı. [İslâmdan önceki zamanda, Arapların, birbirleriyle savaşı yasak olan ay, Muharrem ayı].

harami

(a. s.) : hırsız, haydut, yolkesen. (bkz. : kutta-ül-tarîk).

harâm-zâde

(a. f. b. s.) : piç [çocuk], (bkz. : veled-i gayr-i meşru', veled-i zina).

hararet

(a. i.) : 1) sıcaklık, (bkz. : germi).

harâret-i hevâ

 havanın sıcaklığı. 2) susuzluk. 3) ateş, yanma, fiyevr, fr. fievre.

harâret-i gariziyye

vücûdun normal harareti. [Arapça terkiplerde kelimenin yazılış şekli "ha-râre" dir],

harâret-bin

(a. f. b. i.) : hararet derecesini gösteren âlet.

harâs

(f. i.) : hayvanla döndürülen değirmen.

harâs-i harâb

(harap değirmen) : dünyâ.

haras

(a. i.) : 1) dilsiz olma 2) dilsizlik.

harâset

(a. i.) : (bkz. : filâhat, hirâset).

harâş

(f. i.) : hayvan ile döndürülen değirmen

harâşe

(a. i.) : 1) talaş. 2) terementi.

harâsif

(a. i. harşef'in c.) : 1) pul pul olan şeyler, balık pulları. 2) yapraklan balık puluna benziyen enginar gibi bitkiler, nebatlar.

hârâ-şikâf

(f. b. s.) : 1) mermer yarıcı, yaran. 2) üzeri menevişli kumaş.

harâtîn

(a. i.) : zool. soğulcan.

harâtîn-i hâssa

(a. b. i.) : tar. Topkapı sarayında bir sınıf sanatkârların adı. [ağaç ve demir eşyayı tesviye ederlerdi; aşağı yukarı tornacılıktır. Bileziklerden çarklara ve silâh yivlerine kadar her şeyi yaparlardı],

harâtîniyye

(a. s.) : zool. halka biçiminde, halka gibi olan, halkalılar, (bkz. : halkaviyye).

harâzet

(a. i.) : derdin, hastalığın uzayıp gitmesi, müzminleşmesi, kronik bir hal alması.

harb

(a. i. c. : hurûb) : cenk, kavga, döğüş, savaş. Bilâ-harb : savaşsız, savaş açmadan. Divân-ı harb (harp dîvanı) : askerî mahkeme. Erkân-ı harb : * kurmay. Fenn-i harb : savaş bilgisi. İ'lân-ı harb : savaş açma. Meydân-ı harb : savaş meydanı. Yâver-i harb : büyük kumandan, emir subayı. Dâr-ül-harb : savaş yeri, islâm elinde olmıyan yerler, (bkz. : cidal, perhâş).

harb-i umûmî

(* genel savaş) : birinci cihan harbi (1914) .

harba

(a. i.) : Güneş ışığının bulutlara vurması.

harbak

(a. i.) : bot. Zanbak fasilesinden, beyaz ve siyah renklerde iki nevi bulunan bir * bitki.

har-bân

(f. i.) : eşekçi.

harbat

(f. i.) : 1) iri kaz. 2) s. ahmak. 3) s. kalıbı kıyafeti yerinde olduğu halde aklı kıt olan kimse.

harb-cû

(a. b. s.) : savaş ariyan, kavga çıkarmıya istekli olan.

harbe

(a. i.) : 1) kısa mızrak, süngü. 2) (bkz. : harbî2) .

harbele

(f. i.) : kuyudan su çekmeğe mahsus dolap, bostan dolabı.

harben

(a. zf.) : harbetmek suretiyle, savaşarak, döğüşerek.

har-benda

(f. b. i.) : 1) eşek, katır gibi yük hayvanlarına bakan [kimse], seyis. 2) tar. saray katırcıları. [Selçûkîlere âit târihî bir ünvân].

harb-gâh

(a. f. b. i.) : harb yeri, savaş meydanı.

harbî

(a. s.) : 1) harbe mensup, harble ilgili. 2) i. harbe, tüfek doldurmıya, en çok temizlemiye yarıyan demirden veya ağaçtan yapılmış çubuk, [aslı "harbe" dir].

harbiyye

(a. s.) : T. harbe mensup, harble ilgili. Fünûn-i harbiyye : savaş bilgileri. 2) [eski] harb okulu.

harbiyye nezâreti

Osmanlı hükümet erkânı meyânında millî müdâfaa vekâleti, * savunma bakanlığı.

harbüz, harbüze

(f. i.) : kavun, karpuz.

harbüze-i Hindi

Karpuz.

harbüze-i Rûbah

ebûcehil karpuzu, (bkz. : hanzal).

harbüze-fürruş

(f. b. i.) : kavun karpuz satan adam.

harbüze-zâr

(f. b. i.) : kavun, karpuz bostanı.

harc

(a. i.) : 1) vergi 2) sarf, gider, bir iş için kullanılan madde.

harc-ı âlem, harc-i âmin

herkese, her keseye elverişli.

harc-i râh

yol harcı, yol masrafı.

harçeng

(f. i.) : zool. yengeç.

hâr-cîn

(f. b. s.) : diken toplıyan, cımbız.

hardal

(a. i.) : hardal, sofrada iştaha açmak için kullanılan mâcunumsu madde.

hardala

(a. i.) : hardal tanesi.

hâre

(f. i.) : 1) sert taş, kaya. 2) meneviş; menevişli kumaş, (bkz. : hârâ 1,2) .

hâre

(f. i.) : yiyecek, yiyinti.

harekât

(a. i. hareket'in c.) : 1) (bkz. : hareket).

harekât ve sekenât

(tavırlar ve hareketler) : gidişat. 2) askerî manevra.

harekât-ı harbiyye

ask. savaş hareketleri.

harekât-ı müştereke

müşterek, beraber davranışlar.

harekât-ı nâ-pesendâne

hoşa gitmiyen hareketler.

harekât-ı selâse

gr. hecelerin üç hareke (e, i, o) ile okunuşu.

hareke

(a. i. c. : harekât) : gr. Arapça ve Osmanlıca bir harfin nasıl okunacağını gösteren ve "üstün : fetha = e"; "esre : kesre=ı, i"; "ötre : zamme = o, ö, u, ü" denilen işaretlerden herbiri, vokal.

hareket

(a. i. c. : harekât) : 1) sarsıntı, deprem, (bkz. : zelzele).

hareket-i arz

yer sarsıntısı, deprem. 2) kımıldama, oynama, yer değiştirme. 3) iş işleme, iş görme, davranma. 4) tavır, tarz, muamele, gidiş. 5) yola çıkma, (bkz. : azîmet). 6) [eskiden medreselerde bir derece. 7) müz. armonide sesten sese gitme.

hareket-i dâhil

tar. Kanunî zamanında Süleymâniye Medresesinin binasından sonra on ikiye çıkarılan tarîk-i tedrîs (okutma yolu) silsilesinin dördüncü mertebesindeki müderrislerine verilen bir unvan. .

hareket-i devrâniyye

noktalarının hepsi düzeyleri sabit bir mihvere dikey dâireler çizen cismin hareketi.

hareket-i dîdânî

(bkz. : hareket-i dûdîyye).

hareket-i dûdiyye

zool. soğulcan gibi hayvanların büzülmesi hâli. (bkz. : hareket-i dîdâniyye).

hareket-i gayr-i ihtiyâriyye, hareket-i gayr-i irâdiyye

istemiyerek yapılan hareket.

hareket-i gayr-i muntazama

intizamsız, düzensiz hareket.

hareket-i hâriç

tar. Kanunî zamanında Süley-mâniye Medresesi'nin binasından sonra on ikiye çıkarılan tarîk-i tedrîs (okutma yolu) silsilesinin ikinci mertebesindeki müderrislerine verilen bir unvan.

hareket-i kasriyye

fiz. bir haricî sebep te'siriy. le meydana gelen hareket, (bkz. : hareket-i müktesebe ).

hareket-i mör'iyye

koz. gerçekte bulunmadığı halde var imiş gibi görünen hareket, (bkz. : hareket-i zâhiriyye).

hareket-i mutlaka

fiz. hareketli noktanın, hareketsiz noktalara göre hareketi.

hareket-i muttasıla

fiz. dâima bir tarafa yönelen cismin hareketi, [aksi olursa, hareket-i munfasıla denir].

hareket-i müktesebe,

(bkz. : hareket-i kasriyye).

hareket-i müstakime

fiz. doğru bir çizgi üzerinde olan hareket.

hareket-i müstedîre

fiz. bir münhani (eğri) yi tâkîben vâki olan hareket, * dairesel hareket.

hareket-i mütehavvile

fiz. türlü sebeplerden dolayı eşit zamanlarda aldığı mesafelerde çoğalan veya azalan noktanın hareketi.

hareket-i mütesâviye

fiz. müsâvî, (*eşit), zamanlarda müsavî (eşit) mesafe alan noktanın hareketi, düzgün değişen hareket.

hareket-i zâhiriyye

(bkz. : hareket-i mer'iyye).

harekî

(a. s.) : fels. fr. cinetique.

harekiyyât

(a. i. c.) : fiz. kinematik, fr. cinematique.

harem

(a. i.) : 1) herkesin girmesine müsâade edilmiyen, saygıdeğer ve kutsal yer. 2) Hac zamanında ihrama girilen yerden îtibâren Kabe'ye doğru olan kısım, [aksi "Hill" dir]. Şeyh-ül-harem : Medîne şehri ve civarının muhafızı [Osmanlı İmparatorluğunda].

Harem-i Şerif

Kabe ve civarı. 3) [evvelce] büyük İslâm konaklarında bulunan kadınlar dâiresi.

harem-i hümâyûn

pâdişâh sarayında kadınlar dâiresi. 4) nikâhlı kadın, zevce, (bkz. : haille).

harem-i yâr

sevgilinin haremi, odası.

harem

(a. i.) : ed. "mefâilün"den meyi atarak "fâilün" kelimesini "mef'ûlün" e çevirme, (bkz. : ahrem).

haremeyn

(a. i. c.) : 1) Mekke-i Mükerreme ile Medîne-i Münevvere.

haremeyn-i şerifeyn

Mekke'deki Kabe ile Medine'deki "Ravza-i Mutahhara". 2) [eskiden] ilmiye sınıfının Mısır payesinden sonra, İstanbul payesinden evvel nail oldukları büyük rütbe.

harem-serây

(a. f. b. i.) : 1) harem dâiresi. 2) cami içi.

harest

(a. i.) : dilsizlik, (bkz. : ebkemiyyet).

harf

(a. i. c. : hurûf) : 1) alfabeyi meydana getiren işaretlerden her biri, bu işaretlerden birini gösteren mâdeni küçük matbaa kalıbı. 2) söz, lâkırdı.

harf-i âb-dâr

güzel ve manâlı söz.

harf-i atf

gr. iki kelime veya cümleyi bir hükümde toplıyan, birini ötekine bağlıyan.

harf-i cerr

gr. isimleri kesreli, yâni esreli okutan, şu yirmi harf : [bâ, min, ilâ, an, lam, alâ, fî, kaf, hattâ, rübbe, vâv-ı kasem, tâ-i kasem, hâşâ, müz, münz, adâ, key, levlâ, halâ, lealle].

harf-i nâsıb

gr. : dâhil olduğu muzârî fiilin nihayetini üstün okutan dört harften herbiri.

harf-i vâhid

hiçbir harf, hiç bir söz.

harf-i lâid

kelimenin bâzı tasrifinde düşen harf, fazla harf.

harf

(a. i.) : yemiş toplama.

harf-âşinâ

(a. f. b. s.) : harfleri birbi.ri.nden ayırabilen, harfleri tanıyan.

harf be harf

(a. zf.) : olduğu gibi, aynen, aslından ayrılmaksızın.

harf-endâz

(a. f. b. s.) : söz atan, haysiyete dokunucu söz söyliyen.

harf-endâzi

(a. f b. i.) : söz atıcılık.

harf-gîr

(a. f. b. s.) : her işte ayıp ve noksan ariyan.

harf-gîrî

(a. f. b. i.) : her işte ayıp ve noksan arayıcılık.

har-gâh, har-geh

(f. i.) : büyük çadır, otak.

hargâh-ı mâh

hâle, ay ağılı.

hâr-gâr

(f. b. s.) : hakaret edici, eden. [müen. "hâr-gâre" dir].

har-gele

(f. b. i.) : 1) eşek sürüsü. 2) s. terbiyesiz, azılı kimse. [Farsça'da "har = eşek, gele = sürü"].

hargûş

(f. i.) : tavşan. Hâb-ı hargûşî : tavşan uykusu, hafif uyku.

hargûşek

(f. i.) : tavşan yavrusu.

hârhâr

(f. i.) : 1) gönül üzüntüsü, yürek sıkıntısı. 2) devamlı istek. 3) sürekli kaşıntı.

harhara

(a. i. c. harâhir) : 1) sürekli horultu. 2) sürekli hırıltı.

harhişe

(f. i.) : gürültü, patırtı, kavga.

hârık

(a. s.) : yırtıcı, yırtan.

hârık-ı âde

âdeti yırtan, âdetin dışarısında, harikulade; yalancı.

hârık

(a. s.) : 1) yakan, yakıcı, (bkz. : muhrik). 2) yanan, tutuşmuş.

hârıs

(a. s.) : hırslı olan. (bkz. : harîs).

harısa

(a. i.) : insanın başında veya yüzünde kan çıkmıyacak derecede peyda olan yara. 

harî

(a. s.) : lâyık, müstahak, ["ahıra" kelimesi daha çok kullanılır], (bkz. : bercâ, ;espân, şâyeste).

hârî

(f. i.) : horluk, hakirlik.

hârib

(a. s.) : kaçan, firar eden.

harîb

(a. s.) : yağma olunmuş, soyulmuş, talan edilmiş.

hârib

(a. s. harâb'dan.) : 1) yıkan, harabeden. 2) haydut, yol kesen.

haribe

(a. c. harâib) : bir kimsenin geçineceği şey.

hâriç

(a. i.) : 1) dış, dışarı. 2) dışarı çıkan, dışarda, dışta. 3) hiç ilgisi olmıyan kimse. Hareket-i hâriç. İbtidâ-i hâriç : medrese yolunda ilk rütbeler.

hâriç an-il merkeziyyet hesabı

 top. üzerinde âlet kurulamıyan, fakat rasat yapılması gereken bir noktanın yerine o nokta civarındaki başka belli bir nokta üzerinde âlet kurmak suretiyle yapılan rasatların ilk noktaya ircaı hesabı, merkeze irca metodu.

hâriç ez memleket

huk. bir memlekette iken hükmen başka bir memlekette sayılan.

hâric-i kısmet

mat. bölüm, [bölme işleminden sonra arta kalan sayı].

hâric-i vatan

vatanın dışı.

hâriç

(a. s.) : suç'lu günah istemiş.

hariç

(a. s.) : 1) dar, ensiz. 2) kuşatılmış, (bkz. : mahsur).

haricen

(a. zf.) : hâriçten, dıştan, dışarıdan.

haricen mersum dâire

geo. * çokgenin köşelerinden geçen dâire.

haricen mersum mudallâ

geo. * dış çokgen. 

haricen mümâs dâire

geo. dış * teğet dâire.

haricî

(a. s.) : 1) hârice, ışarıya mensup, hâriçle ilgili. 2) far. vaktiyle Hz. Ali'ye ısyân eden cemâat ferdlerinden herbiri.

Hâriciyye

(a. i.) : 1) dış siyâset işleri, dışişleri. 2) ameliyatla tedavi edilen-hastalıklar, dış hastalıklar. 3) s. hâriçle ilgili.

hârid

(a. s.) : öfkeli, hiddetli, kızgın.

harîd

(a. s.) : tek; ayrı.

harîd

(f. i.) : satınalma. 

harîdâr

(f. b. s.) : satınalıcı. 

harîde

(f. s.) : satın alınmış..

harîd, harîde

(a. i. c. ; harâid) : 1) kızoğlankız. 2) delinmemiş inci.

hârif

(a. s.) : yemiş toplıyan.

harîf

(a. i. hirfet'den c.) : 1) meslekdaş, san'at arkadaşı, (bkz. : hirfet). 2) herif, âdî ve bayağı adam. 3) teklifsiz dost.

harîf

(a. i.) : sonbahar, güz.

harîf-âne

(a. f. zf.) : esnafça, herkes masraftan kendi hissesini vererek, ortaklaşa yapılan ziyafet, [yanlış olarak "arifane" kelimesi daha yaygındır].

harîfe

(a. e. : harâif) : ev için sonbahar hazırlığı.

harîfî

(a. s.) : sonbaharla, güzle itgili.

harîk

(a. i.) : yangın, ateş. (bkz. : hârika).

harîk

(a. s.) : erkekliği olmıyan [adam], (bkz. : innîn).

harika

(a. i.) : 1) bulamaç[yemek]; yulaf ve şâire lapası. 2) acı, sızı.

hârika

(a. s. c. : havârık) : imkânların üstünde olup, insanda hayret uyandıran şey. (bkz. : mu'cize).

hârika

(a. i.) : ateş, od. (bkz. : harîk, nâr).

hârika-i sevda

aşk ateşi.

hârikat

("ka" uzun okunur. a. s. hârika'nın c.) : insanda hayret uyandıran şeyler, şaşılıp kalınacak şeyler.

hârikavî

(a. s.) : hârika gibi, hârika nevinden.

hârik-ül-âde

(a. zf.) : âdetin üstünde, hâricinde.

harîk-zede

(a. f. b. s. harîk-zedegân) : evi veya eşyası yanmış kimse, yangına uğramış, yangından zarar görmüş.

harîk-zede-gân

(a. f. b. s. harik-zede'nin c.) : yangına uğramış kimseler, yangından zarar görmüşler.

harım

(a. s.) : saygısız, çekinmez, kayıtsız [adam].

harîm

(a. s.) : 1) biri için kutsal olan şeyler. 2) i. harem dâiresi, harem. 3) i. evin içi gibi başkasına kapalı olan yer. 4) i. bir evin civarı. 5) i. avlu. 6) i. ortak, şerik. 7) i. hacıların, haç zamanında büründükleri örtü.

harîm-i hâss

büyük bir zâtın kendi dâiresi.

harîm-i ismet

mukaddes ocak, namus ocağı. 

harîm-i kâ'be-i aşk

aşk kâbesinin harîmi, gizli ve mukaddes bucağı.

harîme

(a. i.) : kişinin dilediği gibi kullanabilecek hakka mâlik olduğu malı.

harîr

(a. i.) : 1) ipek : Câme-i harîr : ipek elbise, ipek çamaşır. Dûd-i harîr : ipek-böceği. 2) s. hararetli, ateşli. Kalb-i harîr : ateşli kalb.

harîrî, harîriyye

(a. s.) : 1) ipekle ilgili, ipekten yapılmış; ipek gibi yumuşak. Akmişe-i harîriyye : ipek kumaşlar. 2) güzel sanatlarda kullanılan ve Semerkand'da ipekten yapılan bir kâğıt cinsi, [tezhip, hat minyatür v. b.].

Harîrivye

(a. h. i.) : tas. Sofiyenin büyüklerinden Seyyit Ahmed-ür-Rufâî tarafından kurulan Rufâiyye tarikatının şubelerinden biri. [kurucusu : Ebü-l-Hasan Aliyy-ül-Harîrî'dir].

haris

(a. i. hars'dan.) : harâset eden kimse, çiftçi, ekinci.

hâris-i gayur

gayretli, çalışkan çiftçi.

haris

(a. s. hirâset'den) : muhafız, bekçi, gözcü; koruyan, koruyucu, (bkz. : dîde-bân, pâs-bân).

hâris-i vatan

vatanın bekçisi, koruyucusu.

harîs

(a. s. hırs'dan.) : hırslı,.tamahkâr, bir şeye çok düşkün, lüzumundan fazla istekli.

harîs-i mâl

mal canlısı. 

harîs-i şöhret

şöhret düşkünü.

harîs-i câh

mevki, rütbe düşkünü.

haris

(a. s.) : son derece hırslı olan.

harîs-âne

(a. zf.) : harîscesine harise yakışacak surette.

hâr-istân

(f. b. i.) : dikenlik, çalılık, (bkz. : hâr-zâr).

hâriş

(f. i.) : kaşıma, kaşınma.

harita

(a. i. c. : harâit) : 1) bir yerin coğrafî durumunu bildiren çizgiler, harta. 2) kulplu kese, dağarcık.

harîz

takatsiz [kimse].

harîz

(a. s.) : hıfzolunmuş, saklanmış, (bkz. : mahfuz).

hârizm

(f. h. i.) : Amuderyâ'nın aşağı mecrasının her iki tarafında bulunan ülkenin ve bu ülkede XIII. aşıra kadar dilini muhafaza ederek yaşamış olan bir şarkî Iran kavminin-adıdır.

hark

(a. i.) : 1) yarıp yırtma, yırtılma. 2) su akacak yarık, ark.

hark

(a. i.) : yakma. (bkz. : ihrâk).

harkafa

(a. i.) : anat. kalça kemiği, oyluk kemiğinin başı.

harkafî

(a. s) : anat. kalça kemiğine âit, kalça kemiğiyle ilgili.

har-kürre

(f. b. i.) : eşek yavrusu, sıpa. ["kürre-har"] : yavvru eşek.

harmel

(a. i.) : kot. üzerlik otu.

harmen

(f. i.) : harman, [aslı "hirmen" dir].

harmen-gâh

(f. b. i.) : harman yeri.

har-meniş

(f. b. s.) : eşek tabiatlı.

har-mühre

(f. b. i.) : katır boncuğu.

har-nâme

(f. b. i.) : Şeyhî'nin başından geçen bir vaka üzerine tanzîm ettiği "satyrique" bir manzum eseri.

harnûb

(a. i.) : keçiboynuzu [yemiş], (bkz. : harrûb).

hâr-püşt

(f. b. i.) : "diken sırtlı", mec. kirpi.

harpüste

(f. s.) : harpuşta, balıksırtı biçiminde olan.

harr

(a. i. c. : harûr) : hararet, sıcaklık, sıcak.

harr-ı şedîd

şiddetli hararet.

harr-ı temmuz

temmuzun sıcaklığı, temmuz sıcağı.

hârr, hârre

(a. s.) : hararetli, kızgın, sıcak, yakıcı. Bilâd-ı hârre : sıcak memleketler. Ekalimi harre : sıcak iklimler, tropikal bölgeler. Mıntaka-i hârre : coğr. Isı kuşak

harrâk

(a. i.) : hek. pehlivan yakısı.

harrâka

(a. i.) : [evvelce] düşman gemilerini ve şehirlerini ateşlemek üzere, yakıcı âletlerle bezenmiş olan harb gemisi.

harrân

(a. i.) : müz. Türk müziğinin eski mürekkep makamlarından olup en az beş asırlıktır, elde hiç bir numunesi yoktur.

harrâs

(a. i. harâset'den.) : ekinci, çiftçi, toprağı işleyip ekin eken. (bkz. : fellâh1) 

harrât

(a. s.) : çıkrıkçı, doğramacı.

harrûb

(a. i.) : keçiboynuzu, [yemiş], (bkz. : harnûb).

hars

(a. i.) : 1) tarla sürme. 2) kültür. [Fransızca "culture" karşılığı].

harşef

(a. i. c. : harâşif) : 1) balık pulu. 2) enginar. 3) kalkan balığı.

harşefî

(a. s.) : balık pulu şeklinde olan.

harşûf

(a. i.) : bot. enginar, (bkz. : harşef 2).

hart

(a. i.) : el ile ağaç dallarından yöprak sıyırma ve ağacın kabuğunu soyup çıkarma.

hartûc

(f. i.) : topa, merminin arkasından sürülen barut kesesi.

hartût

(f. s.) : iri, yapışkan ve tatsız bir kara dut.

harûk

(a. i.) : kav.

Hârûn

(a. h. i.) : 1) Mûsâ Peygamberin büyük kardeşi [Aaron]. 2) Bağclad halîfelerinden Hârûn-ür-Reşîd.

harûn

(a. s.) : harın, ilerileyecek yerde duran veya geri giden [hayvan], (bkz. : mükirr).

harûnî

(a. i.) : harınlık, hayvanın huysuzluğu.

Hârûn-ür-Reşîd

(a. h. i.) : Abbasî halîfelerinin en meşhurudur (766-809) .

harûr

(a. i.) : 1) Güneşin kızgınlığı, 2) gece esen sıcak rüzgâr. [Fransızca "calorifigue" karşılığı].

harûrî, harûriyy

(a. s.) : hararete mensûb, hararetle ilgili. Kuvve-i harûriyye : hararet kuvveti.

Hârût

(a. h. i.) : 1) arkadaşı Mârût ile ün almış bir melek olup, büyü ile sihir ile uğraştıklarından kıyamete kadar kalmak üzere Babil'de bir kuyuya hapsedilmişlerdir. 2) s. sihir yapan.

hârûtî

(f. i.) : 1) Hârût'un işi, büyücülük. 2) Hârût yolunda olan, büyücü.

har-vâr

(f. b. i.) : eşek yükü.

hâr-zâr

(f. b. i.) : dikenlik, çalılık, (bkz. : hâr-istân).