Eşâire

(a. s. eş'arî'nin c.) : dinde meşhur, İmam Ebü-l-Hasen-il Eş'arî'ye bağlı olanlar, sünnet ehlinin bir kısmına dâhil olanlar, (bkz. : mâtürîdiyye). 

eşâm

(f. i.) : ölmiyecek kadar az yiyecek ve içecek şey. (bkz. : âşâm, kut-i lâ-yemût). 

eş'âr

(a. i. şi'r'in c.) : 1) vezinli ve kafiyeli sözler, (bkz. : nazm). 2) (şa'r'ın c. ) : kıllar. eş'âr-ı guddeviyye : anat. bez tüyler. 

eş'ar

(a. s. şâir'den.) : en, daha güzel şiir söyliyen. 

eş'ar-ı nâs

halkın en iyi şiir söyliyeni.

eş'ar-ı zemin

zamanın en iyi şiir söyliyeni. 

eş'arî

(a. s. c. : eşâire) : (bkz. : eşâire). 

eşbâh

(a. i. şebah'ın c.) : 1) şahıslar, cisimler, vücutlar, gövdeler. 2) büyük kapılar. 3) uzaktan görünen şeyler, hayaller, karaltılar. 

eşbâh

(a. s. şibh ve şebîh'in c.) : 1) nazîrler, misiller, benzeyenler, eşler, (bkz. : endâd). 2) ibn-i Nüceym ile İbn-i Vekîl'in "Furû'a, Süyûtî'nin "nahv" e âit meşhur eserleri, [kısaltılmış adı : el-eşbâh ve-n-nezâir]. 

eşbâl

(a. i. şibl'in c.) : arşları yavruları. 

Eşbeh

(a. s. şebîh'den.) : en müşabih, pek benziyen. 

eşbû

(f. i.) : kömürlük, kömür konulacak yer. 

eşca'

(a. s. şecî'den.) : da ha (en, pek) şecâatli, en cesur ve yiğit. 

eşcân

(a. i. şecen'in c.) : gamlar, tasalar, elemler, kederler, sıkıntılar. 

eşcâr

(a. i. şecer'in c.) : ağaçlar.

eşcâr-ı bâg

bahçenin ağaçları.

eşcâr-ı müsmire

meyva ağaçlan. 

eşdak

(a. s.) : doğru söz söyliyen. 

eşedd

(a. s. şedîd'den.) : daha, (en, pek) şiddetli, çetin ve sert.

eşedd-i ihtiyâç

en zorlu ihtiyaç.

eşedd-i mücâzât

en şiddetli ceza. 

eşekk

(a. s.) : çok şek sahibi, fazla tereddüdeden. 

eşell

(a. s.) : çolak [kimse]. 

eş'em

(a. s. c. : eşâim) : daha (en, pek) uğursuz, şom.

eş'emü min Besûs

Besûs'dan daha uğursuz. [Arap atasözü], (bkz. : besûs). 

eşen

(f. s.) : 1) ters giyilmiş elbise. 2) kavun ve karpuzun hamı, kelek. 

eşerr

(a. s. şerîr'den.) : daha (en, pek, çok) şerir, şerli.

eşerr-i nâs

insanların en şerlisi. 

eşfâ

(a. s.) : en şifalı [şey].

eşfâ-yi edviye

ilâçların en şifalısı. 

eşfak

(a. s. şefîk'den.) : 1) daha (en, pek) şefkatli, çok merhametli. 2) i. erkek adı. 

eşfâk

(a. i. şafakat mânâsına. gelen "şafak" in c.) : şefkatler, merhametler, acımalar, [müfredi, bu mânâda kullanılmaz]. eşfâk-ı şâmile : herkese yapılan merhametler. 

eşfâk-ı şâmile

herkese yapılan merhametler. 

eşfâr

(a. i. şüfr'ün c.) : göz kapağının kenarları, kirpik yerleri. 

eşgal

("ga" uzun okunur, a. i. şugl'ün c.) : işler, güçler. Ta'tîl-i eşgal (işleri bırakma ) : grev. 

eşgal-i mühimine

ehemmiyetli işler. 

eşnal

(a. s. meşgul'den.) : daha (en, pek) meşgul, çok işi olan. 

eşhâ

(a. s. şehî'den.) : en çok, pek fazla sevilip beğenilen, istekle yenilen [şey]. 

eşhâd

(a. i. şâhid c. c.) : (bkz. : şevâhid, şühûd). 

eşhâr

(f. i.) : 1) kalye taşı denilen radyom hamızı. 2) nisadır. 

eşhas

(a. i. şahs'ın c.) : adamlar, kişiler, kimseler. 

eşhâs-ı ma'rûfe

bilinen, tanınmış kimseler. 

eşheb

(a. s.) : 1) beyaz, kırat. 2) soğuk [gün]. 3) güç iş. 4) i. arslan. (bkz. : esed, gazanfer, şîr, dırgam). 

eşhel

(a. s.) : koyun gözlü, elâ gözlü [adam]; kırmızı ile karışık koyu mavi, elâ [müen. "şehlâ" dır], 

eşher

(a. s. Şehîr'den.) : en şöhretli, pek meşhur, çok iyi tanınmış.

eşher-i şüerâ-yi zemân

zamanın en tanınmış şâiri. 

eşhür

(a. i. şehr'in c.) : aylar. 

eşhür-ül-hac

(a. b. i.) : "hac ayları" islâm'dan evvel "Kabe" nin tavaf edildiği aylardır : [Şevval, Zilka'de ile Zilhicce'den de alınan 10 günle, cem'an (70) gündür]. 

eşhür-ül-hurum

(a. b. i.) : İslâmdan evvel, harbin ve ölümün haram kabul edildiği arabî aylarından "Zilka'de, Zilhicce, Muharrem ve Receb" aylan, [bu aylarda "Kabe" civarında av dahî avlanamazdı]. 

eşhürün ma'lûmât

(a. b. i.) : (bkz. : eşhür-ül-hacc). 

eşi'a

(a. i. şuâ'ın c.) : aydınlıklar, ışıklar, (bkz. : pertev, ziya'). eşi'a-yi âlem-tâb-ı âftâb : Güneşin âlemi ışıtan aydınlıkları. eşi'a-yi hûrşîd : Güneşin ışıkları. 

eşi'a-yi âlem-tâb-ı âftâb

Güneşin âlemi ışıtan aydınlıkları.

eşi'a-yi hûrşîd

Güneşin ışıkları. 

eşiddâ'

(a. s. şedîd'in c.) : şiddetli davranan yiğitler. 

eşiddâ-yi mücâhidin

cehdeden, savaşan yiğitler. 

eşîha

(f. i.) : at kişnemesi, (bkz. : sahîl). 

esir

(a. s.) : pek sevinçli. 

eşirrâ, eşrâr

(a. s. şerîr'in c.) : azılılar, fesat karıştıranlar, kötülük edenler, edepsizler, haşarılar. 

eşk

(f. i.) : gözyaşı, (bkz. : dem', sirişg). 

eşk-i sürür

sevinç gözyaşı. 

eşk-i şâdî, eşk-i şîrîn

sevinçten dökülen gözyaşı, sevinçle ağlayış. 

eşk-i tahassür

tahassürden, hasretten, ayrılıktan dolayı akan gözyaşı. 

eşk-i tarab

sevinç ile ağlayış, sevinç ile dökülen gözyaşı. 

eşk-i teessür

teessürden akan gözyaşı. 

eşka

("ka" uzun okunur, a. s.) : daha (en, pek) şaki, haydut. 

eşkah

1) al renkli [at)] 2) kızıl donlu [hayvan]. 3) kırmızı yüzlü [adam], (bkz. : eşkar). 

eşkâl

(a. i. şekl'in c.) : biçimler, suretler, tarzlar. 

eşkâl-i hayât

hayâtın şekilleri.

eşkâl-i hendesiyye

geometri şekilleri. 

eşkâl-i nazm

ed. mısra'dan kasîde'ye varmaya kadar manzumelerin mısra' sayısı ve kafiye sırası ile bulunduğu suretler. 

eşkal-i zemân

(zamanın şekilleri) : Ahmed Râsim'in bir romanı. 

eşk-âlûd

(f. b. s.) : gözüyaşı

eşkar

(a. s.) : 1) al renkli [at]. 2) kızıl donlu [hayvan]. 3) kırmızı yüzlü [adam], (bkz. : eşkah). 

eşk-bâr

(f. b. s.) : gözyaşı yağdıran, cok ağlıyan. (bkz. : eşkrîz). 

eşk-bârî

(f. b. i.) : ağlayıcılık, (bkz. : eşkrîzî). 

eşk-efşân, -feşân

(f. b. s.) : yaş döken, çok ağlıyan, ağlayıcı. 

eşk-efşânî, -feşânî

(f. b. i.) : ağlayıcılık. 

eşkel

(a. s.) : gözlerinin akı kırmızılı olan [adam]. 

eşkel-ül-ayneyn

iki gözünün akı kızıl olan. 

Eşkeş

(f. h. i.) : Şehnâme'de adı geçen tûranlı bir cenkçi. 

eşkıya'

(a. s. şakî'nin c.) : dağ hırsızları, haydutlar. 

eşk-rîz

(f. b. s.) : gözyaşı döken, ağlıyan. (bkz. : eşkbâr). 

eşk-rizî

(f. b. i.) : gözyaşı dökücülük, ağlayış, (bkz. : eşkbârî). 

eşkû, eşkûb

(f. i.) : 1) tavan. 2) tabaka, kat. 

eşk-ver

(f. b. s.) : gözyaşı döken, ağlayıcı. 

eşkyûd

(f. s.) : müfret ve basit karşılığı olan mürekkep. 

eşmat

(a. s.) : saçına, sakalına kır düşmüş olan. 

eşmel

(a. s. şâmil'den) : daha (en, pek) şâmil, çokşümullü olan, kaplıyan. 

eşnâ

(f. s.) : 1) çok kıymetli mücevher. 2) yüzgeç, yüzücü. 

eşna'

(a. s. şenî'den.) : daha (en, pek, çok) şeni', fena, kötü ve çirkin. 

eşne

(a. i.) : ağaç yosunu. 

eşneb

(a. s.) : inci gibi, beyjz dişli [adam]. 

eşraf

(a. s. şerîf'in c.) : şeref ve îtibar sahibi kimseler, ilerigelenler.

eşrâf-ı belde

memleketin ileri gelenleri. 

esrâk

(a. s. şerîk'in c.) : ortaklar, arkadaşlar, [şerîk'in cem'i olan "şürekâ" bizde çok kullanılır]. 

eşrât

(a. i. şarat'ın c.) : alâmetler, nişanlar [Türkçe'de müfredi kullanılmaz],

eşrât-ı saat

kıyamet alâmetleri. 

eşref

(a. s. şerîf'den.) : 1) daha (en, pek) şerefli, onurlu.

eşref-î mahlûkat

(mahlûkların en şereflisi) : insan. 

eşref-i sâât

uğurlu ve mesut saat. 2) i. erkek adı. 

Eşref

(a. h. i.) : Kırkağac'ın Gelenbe köyünde doğmuştur. Babasının adı Hafız Mustafa'dır. Medresede okumuş ve bir ara Avrupa'ya kaçarak Paris ve İsviçre'de bulunmuştur. 1908 den sonra İstanbul'a dönmüştür. Hicivleriyle tanınmış olan bu şâirin pervasız bir karakteri vardı. Eserleri : Hasbihal, Iranda Yangın Var, İstimdat, Deccâl, Külliyat-ı Eş'âr. [şiirleri toplanarak sonradan neşredilmiştir], (d. : 1846, ö. : 1911) 

eşrefiyye

(a. h. i.) : Kadirî tarikatı şubelerinden birinin adı. [kurucusu : kuzey batı Anadolu kadirîleri arasında pîr-i sânî (ikinci pir) olarak tanınan Eşrefoğlu'dur]. 

eşrem

(a. s.) : burunsuz, burnu kesik [kimse], 

eşria

(a. i. şirâ'ın c.) : yelkenler.

eşria-i süfün

gemilerin yelkenleri. 

eşribe'

(a. i. şerâb'ın c.) : içilecek şeyler, içkiler. 

eşribe-i bâride

soğuk içkiler. 

eş-Şücâ

(a. h. i.) : astr. semânın güney yarım küresinde Esed (Arslan) burcu ile Kelb-i Asgar (Küçük Köpek) burçları arasında cenuba (güney) doğru uzanan büyük zincirvâri bir burç, lât. Hydra; fr. Hydre. 

eştâd

(f. i.) : 1) Güneş ayının yirmi altıncı günü. 2) o güne me'mur sayılan melek. 3) 21 sûreden ibaret olan zend'den (Zerdüşt'ün kendisine nüzulünü iddia ettiği kitapdan) bir sûrenin adı. 

eştât

(a. i. şetît'in c.) : takımlar, fırkalar, sınıflar, neviler, çeşitler.

eştât-ı ulûm

ilimlerin nevileri, çeşitleri. 

eşvâk

(a. i. şevk'in c.) : şiddetli arzular, istekler, neşveler. 

eşvâk

(a. i. şevk'in c.) : 1) bot. dikenler [bitki]. 2) hek. kemiklerin uzamaları. 

eşvât

(.a. i. şavt'ın c.) : 1) koşmalar, sıçrayışlar. 2) Kabe'yi yedi kerre tavaf etme (dolaşma) hareketleri. 

eşya'

(a. i. şey'in c.) : nesneler, mevcut oian şeyler, levazım; çamaşır, elbise, yolcunun sandığı, bavulu, çıkını, sepeti; evin masası, koltuğu, kanapesi, perdesi ve benzerleri gibi nesneler.

eşyâ-yi beytiyye

ev eşyası. 

eşya'

(a. i. şîa'nın c.) : bölükler, cemaatler; yardımcılar. (bkz. : siya'). 

eşyah

(a. s. şevh'in c.) : ihtiyarlar, yaşlılar, (bkz. : şüyûh). ["eşyah", müfret olarak "usul" mânâsına da gelir], 

eşyeb

(a. s. şeyb'den.) : saçı sakalı ağarmış ihtiyar [adam]. 

eşyem

(a. s.) : yüzünde, vücûdunda çok beni olan [adam], (bkz. : hâldâr).