cümâde

جماده

(a. i.) : arabî aylarının beşinci ve altıncısının adı. 

cümâd-el-âhire

جمادى الآخره

(a. b. i.) : arabî aylarının altıncısı, (bkz. : cemâ-zi-yel-âhir). 

cûmâd-el-ûlâ

جمادى الاولى

(a. b. i.) : arabî aylarının beşincisi, (bkz. : cemâ-zi-yel-evvel). 

cümân

جمان

(a. i.) : iri inci. Ikd-ül-cümân : inci gerdanlık. 

cümâne

جمانه

(a. i.) : tek inci. 

cümcüme

جمجمه

(a. i.) : kafatası. 

cümd

جمد

(a. i.) : taş. 

cümel

جمل

(a. i. cümle'nin c.) : cümleler, takımlar, kelime dizileri, (bkz. : cümle). 

cümel-i hikemiyye

hikmetli cümleler. 

cümel-i müntahabe

seçme cümleler. 

cümel, cümmel

harflerin, sayı kıymetine göre ölçülmesi, hesaplanması. 

cümel-i ekber

ebced cümlesi harflerinin sayılarının, Arapça adlarının sayılmasiyle yapılan hesap. Meselâ : Muhammed birincide 92, ikincide 224, üçüncüde 1530 eder. 

cümel-i kebîr

ebced harflerinin adlarının sayısına göre yapılan hesap. 

cümel-i sagîr

ebced hesabı. 

cümle

جمله

(a. i. c. : cümel) : 1) bütün, hep, birikiş. 2) fiil, fail(özne) mef'ûl(nesne) den meydana gelen manâlı söz. 3) sistem. 

cümle-i asabiyye

anat. sinir sistemi. 

cümle-i asliyye

gr. temel cümlesi. 

cümle-i hukûk-ı müktesebe

kazanılmış hakların benzerlerinden biri. 

cümle-i ihbâriyye

gr. haber cümlesi. 

cümle-i ismiyye

gr. isim cümlesi. 

cümle-i kevkebiyye

astr. takımyıldız. 

cümle-i mu'tarıza

gr. iki virgül veya iki çizgi, parantez içinde bulunan cümle. 

cümle-i şartiyye

gr. şart cümlesi. 

cümle kapısı

sarayın büyük kapısı. 

Cümleten

جملةً

(a. zf.) : bütün, hep, hep birlikte. 

cümmâ'

جماع

(a. s.) : bir araya gelerek tortop olmuş şey, küme. 

cümmâ-üs-Süreyyâ

astr. Ülker topu, Ülker yıldız kümesi. 

cümmâl, cüıtıal

جمال ، جمال

(a. s.) : çok güzel, çok iyi. 

cümûd

جمود

(a. i.) : donukluk, donuk olma. 

cümûd-ı ayn

göz donukluğu. 

cümûd-ül-mevt

ölüm titremeleri. Dâ-ül-cümûd : donma, katalepsi, fr. catalepsie. 

cümûdiyye

جموديه

(a. i.) : glâsiye, "buzul. 

cüınûh

جموح

(a. i.) : (bkz. : cemâh).