Ber

(f. e.) : üzere. 

ber-nehc-i şer'î

huk. şer'î usûl veçhile. 

ber-vech-i âtî, ber-vech-i zîr

aşağıdaki gibi, aşağıda olduğu gibi. 

ber

(f. s.) : alan, getiren götüren. Dil-ber : gönül alan. Peyâm-ber (peygamber) : haber getiren. 

ber

(f. i.) : 1) göğüs, sîne. Semen-ber : ak göğüslü. 2) meyva, yemiş. 3) meme. 4) kucak. 5) yaprak [berg'in hafiflet il misi ]. 6) genç kadın. 7) evin kapısı. 8) en, genişlik. 

ber'

(a. i.) : 1) hasta iyiliğe dönme, (bkz. : bür', bürû'). 2) yaratma. 

Beraat

(a. i.) : fazilet, meziyet, olgunluk, iyilik, güzellik. 

berâat-î istihlâl

ed. : bir kitabın, bir şiirin veya bir makalenin başında, içindekiler hakkında toplu bir fikir verecek surette güzel sözler kullanma. 

beraber

(f. b. s.) : birlikte bulunan, birarada, müsâvî, bir hizada, farksız. 

beraberi

(f. i.) : beraberlik, farksızlık, müsevîlik. 

berâbir, berâbire

(a. i.) : Berberistan adamları. ber-eâ

berâcim

(a. i. bürcüme’nin c.) : mafsallar, boğumlar. 

berâet-î zimmet

zimmetinde bir şey olmayış, aklık. 

berâgîs

(a. i. bürgus’un c.) : pireler. 

berâh

(a. i.) : açık, İşlenmemiş ve ağaççsız bölge. 

berâhide

(f. s.) : yola çıkarılmış, gönderilmiş, yollanılmış. 

berâhîhte, berâhencîde

(f. s.) : çekilmiş, çıkarılmıj. [çok zaman silâh hakkında]. 

Berâhime

(a. i. berehmen'in c.) : Hind ve Mecûsîlerin rûhânt reisleri, başkanları. 

berâhîn

(a. i. bürhân'ın c.) : deliller, tanıklar. 

berâhîn-i aleniyye

meydanda olan deliller. 

berâhîn-i katıa

kat'î, kesin deliller, tanıklar. 

berâhîn-i kaviyye

sağlam, deliller. 

ber-akis

(f. a. b. e.) : tersine, aksine. 

Berâmike

(a. h. i. Bermekî'nin c.) : (bkz. : Bermek). 

berânis

(a. i. bürnüs'ün c) : (bkz. : bürnüs). 

berârende

(f. s.) : üste getiren, üzerine getiren. 

berâri

(a. i. berriyye'nin c.) : çöller, sahralar. 

beras

(a. i.) : abraşlık, leke hastalığı. 

berisin

(a. i. bürsün'ün c.) : yırtıcı hayvan pençeleri. 

berât

(a. i. c. : berevât) : [eskiden] rütbe, nişan ve imtiyaz verildiğini bildiren ferman. 

berât-ı cibâyet

vergi, resim, icâre gibi hazîneye yahut vakfa âit paraları toplamak yetkisini veren vesîka. 

berât gecesi

Peygamberimize, peygamberliğin bildirildiği Şaban ayının onbeşinci gecesi. 

berât-ı hümâyûn

pâdişâhlara mahsus ferman. 

berât-ı terhânî

gördüğü büyük bir hizmet karşılığı olarak vergiden muaf tutulması hakkında pâdişah tarafından verilen ferman. 

berâtîl

(a. s. bırtîl'in c.) : rüşvetler; hediyeler. 

ber-âver

(f. s.) : yemiş ağacı. 

berâverde

(f. s.) : 1) Yukarı kaldırılmiş ve yükseğe götürülmüş şey. 2) iltimas ve himaye ile ileri sürülmüş kimse. 3) ayrılmış, seçilmiş şey. 

berây

(f. e.) : için, maksadiyle. 

berây-ı cinsiyyet

cinsiyyet için, hemcins olması dolayısiyle. 

berây-ı maslahat

iş için. 

berây-i tenezzüh

gezinti için. 

berâyâ

(a. i. beriyye'nin c.) : 1) halk, insanlar, mahlûkat, yaratıklar. 2) halkın, haraç ve vergi vermiyen müslüman ve kılıç ehli kısmı, [bunun dışındakilere reâyâ denirdi). Reâyâ ve berâyâ : bütün halk. 

ber-bâd

(f. b. s.) : 1) perîşan, harap, viran. 2) pis, fena, kirli. 

berbâr, berbâre

(f. i.) : 1) çardak, sundurma. 2) tahtaboş. 3) lws meriye. 4) evin damında bulunan oda. (bkz. : ci-hân-nümâ). 

ber-batt

(a. f. s.) : 1) kaz göğüslü. 2) i. iâvuta denilen bir çalgı, lir. fr. lyre. 

ber-belend

(f. b. s.) : gayet yüksek yer veya rütbe. 

ber-bend

(f. b. i.) : çocuğu, annesinin sırtına bağlamıya yarıyan göğüs kuşağı. 

berber

(f. i.) : 1) tıraş eden, saç kesen kimse. 2) Afrika'nın kuzeyinde bulunan bir kavim. 

Berber

(f. b. i.) : berber dükkânı. 

berberi

(a. s.) : Berber kavmine mensûbolan, Afrika'nın bütün kuzeyinde -Mısır hâriç- oturan halktan olan. 

Berberistân

(h. i.) : Berberler ülkesi. 

ber-câ

(f. s.) : yerinde, tam, doğru ve münâsip, (bkz. : çespân). Nâ-bercâ : yerinde değil, münasebetsiz, uygunsuz, Pâ-bercâ : sâbit, sebat edici

berced

(a. i.) : 1) kalın kilim. 2) Türk halısı. 

ber-cesto

(f. b. s.) : 1) sağlam ve lâtif. 2) seçme. 3) ed. zahmetsizce hatıra geliveren, fakat yüksek bir mânâ taşıyan mısra. 

Bercîs

(a. i.) : 1) "Müşteri" denilen yıldız. 2) sütü çok olan deve. (bkz. : bircîs). 

Berçîde

(f. b. s.) : toplanmış, devşirilmiş. 

berçîde-dâmen

(f. b. s.) : eteği toplu, dünyâdan elini eteğini çekmiş, münzevî. 

berçîn

(f. s.) : toplayıcı. 

berd

(a. i.) : soğuk. 

berd-i acûz

kocakarı soğuğu, (bkz. : berd-ül-acûz). 

berdâht

(f. b. i.) : 1) düzeltme, düzleme. 2) parlatma, cilalama. 3) pürüzünü giderme, (bkz. : perdaht). 

ber-dâr

(f. s.) : 1) salbedilmiş, asılmış, [insan], (bkz. : maslûb). 2) yemişli. 

berdâşte

(f. s.) : yükseğe kaldırılmış. 

berde

(f. i.) : esir, köle, karavaş, tutsak, (bkz. : bende). 

berde

(a. i.) : hek. mîde dolgunluğu. Dâ-ül-berdet : mîde dolgunluğu hastalığı. 

berdegi

(f. i.) : kölelik, esaret, esirlik. 

berdeng

(f. s.) : çöl ortasında bulunan küçük dağ ve tepe. 

ber-devâm

(f. a. b. s.) : devam üzere, dâim, devamlı, (bkz. : daimî). 

berdiyy

(a. i.) : 1) vaktiyle Kahirede dış kabuğundan hasır, içindeki özünden kâğıt yapılan bir bitki, hasır otu. 2) Suriyede iki nehir, bir köy, Hicaz'da bir dağ adı. 

ber-dûş

(f. b. zf.) : omuz üzerinde, omuzda. Hâne ber-dûş (evi omuzunda) : serseri. 

berd-ül acûz

(a. b. i.) : kocakarı soğuğu, [rûmî şubatın 26sından îtibâren 7 gün şiddetle devam eden bir soğuk]. 

bere

(f. i.) : kuzu. (bkz. : hamel). 

bere-i felek

Güneşin 21 Mart'ta dâhil olduğu burç, hamel burcu, oniki burçtan biri. 

bered

(a. i.) : ençok fırtınalı havada yağan dolu. 

ber-efşân

(f. b. i.) : müz. Türk müziğinin büyük usûllerindendir. 32 zamanlı ve 14 darblıdır. Gene 32 zamanlı olarak mevcut olan 22 darblı muhammes ve 26 darblı hafîf'den daha az kullanılmıştır. Bu usûl, peşrev, kâr, ilâhî gibi eserlerde kullanılmıştır, iki yürük semaî ile türlü şekillerde dizilmiş 5 adet sofyan'dan mürekkeptir. Tabîî mertebesi 32/4 dür. 32/2 mertebesine : ağır berefşan ve 32/8 mertebesine de yürük be-refşan denilir. 

berehmen

(a. i. c. : berâhime) : 1) Hind ve Mecûsîlerin rûhâni başkanı. 2) Brahma dîninde olan. 

berehmen, berhemen

(f. s.) : puta tapan, puta tapanların papazlariyls ateşe tapanların bilgin ve soysop olanları. 

berehne

(f. s.) : çıplak, (bkz. : bürehne, uryân). 

berehnegi

(f. i.) : çıplaklık. (bkz. : bürehnegî). 

berehrehe

(a. s.) : çok yakışıklı ve güzel [kadın]. 

berekât

(a. i. bereket'in c.) : 1) bolluklar. 2) meymenetler, saadetler, mutluluklar; hayırlar. 

bereket

(a. i. c. : berekât) : 1) bolluk. 2) meymenet, saadet, mutluluk; Allah vegisi. 

berem

(f. i.) : 1) üzüm çubuklarının altına konulan çatal ağaç, herek. 2) asma ve kabak çardağı. 

berencen, berencîn

(f. i.) : kadın bileziği, (bkz. : ebrencen, sivar). 

berend

(f. i.) : 1) keskin hançer, kılıç, pala gibi âletler. 2) nakışsız ipek kumaş. 3) kılıcın suyu. 

berendâhte

(f. s.) : 1) yükseğe kaldırılmış. 2) üste, yükseğe çıkarılmış. 

berendâz

(f. s.) : yukarıya kaldırıp atan, bir yana atan. 

berere

(a. s. berr'in c.) : hayır sahibi olan doğru kimseler, iyilik severler. 

berevât

(a. i. berât'ın c.) : [eskiden] rütbe, nişan ve imtiyaz verildiğini bildiren fermanlar. 

berevât-ı şerife

pâdişâhlar tarafından verilen beratlar. 

berf

(f. i.) : kar. (bkz. : sele). 

berf-âb

(f. b. i.) : karsuyu, karlı soğuk su. 

berf-âlûd

(f. b. s.) : kara batmış, kar içinde. 

berf-dân

(f. b. i.) : buzhane; karlık. 

berf-dâr

(f. s.) : karlı. 

berfend

(f. i.) : 1) asker. 2) s. güzel söz. 3) s. derin yer. 

berfin

(f. b. s.) : kardan, kar ile ilgili. 

berf-nâk

(f. b. s.) : kış yaz karlı olan, karı eksik olmıyan. 

berf-pâre

(f. b. s.) : kar parçası. 

berfûz, berfûs

(f. i.) : ağzın dış kenarı, dudakların çevresi. 

berg

(f. i.) : bend, set. (bkz. : berig). 

berg

(f. i.) : yaprak. 

berg-i diraht

ağaç yaprağı. 

berg-i gül

gül yaprağı. 

berg-i hâllkârî

g. s. altın yaldızla işlenmiş, hâlkâr yaprak motifi. 

berg-i hazân

sonbahar yaprağı. 

berg-i ıtrî

g. s. çini veya tezhipte kullanılan, kenarları tırtıllı büyük yaprak motifi. 

berg-i sebz

1) yeşil yaprak; 2) hediye. 

berg ü neva

geçinecek şey. 

berg ü sâz, berg ü bâr

malzeme, gereç, mal, yük. [kelime Farsça'da "azık, yiyinti; hazırlık; szm; niyet; takat, kuvvet, ahenk, nağme; dervişlerin bellerine bağladıkları pösteki; Tahran'da hamurdan yapılan erişte yemeği" mânâlarına da ge-lir]. 

bergab

(f. i.) : su bendi, su biriktirilen yer. 

bergamân

(f. i.) : büyük yılan, ejder. 

bergâşte

(f. s.) : yüz çevirmiş. 

bergerde

(f. s.) : ezberlenmiş, hatırda tutulmuş. 

bergeşîde

(f. b. s.) : 1) çekilmiş, sıyrılmış. 2) tartılmış. 

bergeşte

(f. s.) : tersine dönmüş, ters olmuş, yüz çevirmiş. 

bergeşte- ahter

(f. b. s.) : yıldızı tersine dönmüş. 

bergeşte-baht

(f. b. s.) : fena talih, talihi ters. 

bergeşte-hâl

(f. a. b. s.) : geçimi güçleşmiş, işi bozulmuş, dünkün. 

bergeşte-rûz

(f. b. s.) : günü dönmüş, talihsiz

berg-rîz

(f. b. s.) : yaprak döken, sonbahar, güz. 

bergüstvân

(f. i.) : at eyerinin altına örtülen sırmalı veya şeritli örtü, haşa, (bkz. : gaşiye 3, nemed-zîn). 

bergüzâr

(f. b. i.) : hediye, hâtıra, andaç. 

ber-güzîde

(f. b. s.) : seçme, seçkin. 

berh

(f. i.) : 1) parça, azşey, hisse, nasîp. 2) su birikintisi. 3) şimşek. 4) yaş odunun yanarken çıkardığı yaşlık. 5) balık, (bkz. : semek). 

berhâbe

(f. b. i.) : 1) minder; döşek, yatak. 2) bir döşekte beraber yatılan kimse. 

berhane

(f. b. i.) : eski veya harap bulunan büyük ev. 

berhâste, berhâst

(f. b. s.) : kalkmış, ayaklanmış. 

ber-hayât

(f. a. b. s.) : sağ, diri. 

berhe

(a. i.) : müddet, zaman. berhe min-ez-zemân : bir müddet için. 

berhem

(f. s.) : karışık, dağınık, ters. 

berhem-zede

(f. b. s.) : karmakarışık, altı üstüne getirilmiş. 

berhem-zen

(f. b. s.) : karmakarışık eden, altını üstüne getiren. 

ber-hevâ

(f. a. b. i.) : havaya gitmiş, kaybolmuş, uçurulmuş. 

berhîhte

(f. s.) : silâh çekilmiş, hamle edilmiş. 

berhîz

(f. b. s.) : kalkan, 1 sıçrıyan, atılan. 

berhûd

(f. s.) : saçmasapan söz. 

berhûh

(f. i.) : sabun. 

berhûn

(f. i.) : 1) çember, kemer; dâire, ortası boş nesne. 2) varoş, hisar, duvar vo bostan kenarlarına ve tarla aralarına diken ve çalıçırpı ile yapılan çit. (bkz. : bürhûn). 3) küçük ev, oda. (bkz. : berhüyûn). 

berhûr

(f. i.) : hisse, nasip, pay. 

ber-hurdâr

(f. b. s.) : berhudar olan, mes'ut olan, onan. 

berhûz

(f. i.) : dağarcık, torba. 

berhüyûn

(f. i.) : (bkz. : berhûn). 

berî

(a. s. berâet'den.) : salim, kurtulmuş; temiz. 

berîa

(a. s.) : güzelliği ve olgunluğu ile akranından üstün olan sevgili, kadın. 

berîcen

(f. i.) : içinde ekmek pişirilen ocak, fırın, (bkz. : berîzen). 

berîd

(a. i.) : postacı, haberci, tatar, ulak. 

berîd-i cânân

sevgilinin habercisi. 

Berîd-i felek

Satürn gezeğeni (Zuhal). 

berig

(f. i.) : bent, set. (bkz. : berg). 

berîk

(a. i.) : ışık, parıltı, (bkz. : pertev, ziya). 

berîke

(a. i.) : un helvası, (bkz. : bürûk, habîs, habîsa). 

berîn

(f. s.) : 1) pek yüksek, en yüce. bâd-i berîn : tan zamanı esen yel. 2) yarık, yırtık, delik. 

berî-üz-zimme

(a. b. s.) : zimmeti temiz olan, aklanmış. 

beriyye

(a. i. c. : berâyâ) : 1) halk, insanlar, yaratık. Hayr-ül-beriyye : Hz. Muhammed (Aleyhisselam). 2) çöl, kır, sahra. 

brîzen

(f. i.) : (bkz. : berîcen). 

berj

(f. i.) : şiddetli kasırga, girdap, su çevrintisi. (bkz. : bevj). 

berk

(a. i. c. : bürûk) : şimşek, (bkz. : beve). Ra'd ü berk : gök gürültüsü ile şimşek. 

berkan

(a. i.) : şakıma, parıldama. 

berkan

(f. i.) : kıvırcık tüylü kuzu postu, kürkü. 

ber-karâr

(f. a. b. s.) : kararlı, yerli, daimî, devamlı. 

berk-âşiyân

(a. f. b. s.) : yuvası şimşek olan. 

berk-efşân

(f. b. s.) : şimşek saçan. 

ber-kemâl

(f. a. b. s.) : mükemmel. 

berkend

(f. s.) : gene irisi. 

berk-endâz

(a. f. b. s.) : parlayıcı, parıldayıcı. 

berkende

(f. s.) : koparılmış, sökülmüş, kökünden çıkarılmış, (bkz. : kal'), [kelime Farsça "berkenden" mastarından geliyor]. 

berkeşîde

(f. b. s.) : 1) çekilmiş, kınından çıkarılmış; mec. Çekilip meydana getirilmiş, ilerletilmiş. 

berkiyye

(a. s.) : 1) şimşek gibi. 2) i. elektrik. Seyyâle-i berkiyye : telgraf haberleri. 

berku'

(a. i.) : peçe yüz örtüsü, (bkz. : bürka', bürku'). 

berkuk

(a. i.) : şeftali; kayısı;"zerdali. 

Berm

(f. i.) : ezberleme, hatırda tutma. 

bermâh, bermâhe

(f. i.) : burgu, (bkz. : matkab, miskab). 

bermâl

(f. i.) : dağ tepesi, doruk, (bkz. : şahika, zirve). 

Bermek

(a. h. i.) : Hârun-ür-Reşîd zamanında vezirlik eden bir ailenin Hâlit, Yahya, Fâzıl, Cafer adında dört oğlunun soyadı, [bağış, cömertlik örneği tutularak : bermekî-meşrep, ber-mekî-haslet gibi sıfatlar yapılmıştır]. 

ber-mûcibi

(f. a. zf.) : mûcibince, gereğince, uyarına göre. 

bermûde

(f. i.) : şey, nesne.

bermûde-i fermûde

buyurulan, emredilen şey. 

ber-murâd

(f. a. b. s.) : arzusuna kavuşan, dileğine eren. 

ber-mu'tâd

(f. a. zf.) : alışıldığı, âdet olduğu, her zaman olduğu üzere. 

bernâ

(f. s.) : genç, delikanlı, yiğit. Pîr ü bernâ : ihtiyar ve genç. (bkz. : bürnâ, bürnâh, bürnâk). 

ber-nâme

(f. b. i.) : 1) mektup başlığı, (bkz. : ünvân). 2) fihrist. 3) zarfın üzerine yazılan adres. 

bernîk

(a. i.) : zool. su aygırı. 

berniş

(f. i.) : 1) karın ağrısı, sancı. 2) mafsal ağrısı, romatizma sancısı. 

berniye

(a. i. c. : berânî) : 1) büyük küp. 2) küçük horoz. 

bernûn

(f. i.) : çok ince ipek kumaş; ince tül. 

berpâ

(f. s.) : ayakta, ayak üzerinde, yıkılmamış. 

berr

(a. i.) : kara, toprak. Bahr ü berr : deniz ve kara. 

berr-i atîk

(eski karalar, topraklar) : Asya; Avrupa; Afrika. 

berr-i cedîd

(yeni karalar, topraklar) : Amerika; Avusturalya. 

berr

(a. i. c. : ebrâr) : doğru sözlü, hayır işliyen kimse. 

berrâde

(a. i.) : su soğutmıya mahsus kap, karlık, soğutmaç, (bkz. : müberrid). 

berrak

(a. s.) : nurlu, pek parlak, duru, açık. 

berrânî

(a. s. berr'den.) : 1) Sahra ve kıra âit, yabani. 2) haricî. 3) şer'î hükümlere riâyet etmiyen. 

berrât

(a. i.) : 1) törpü. 2) bıçkı. 

berren

(a. zf.) : kara yoluyla. 

berrî

(a. s.) : karaya [toprak] âit, kara ile ilgili. 

berriyye

(a. i. c. : berârî) : çöl, ova. (bkz. : beyaban). 

berriyyet-üç-Şâm

Şam çölü. 

berrüste

(f. i.) : 1) kavun, karpuz, çayır, çimen gibi dalbudak salıp yükselmiyen nebat, bitki. 2) s. mec. rezil, edepsiz, alçak adam. 

bers

(a. i.) : çukur, yumuşak yer. 

ber-sâbık

(f. a. b. s.) : eskisi gibi. 

ber-sâm

(f. i.) : zâtülcenp, satlıcan; fr. pleure'sie.

bersiyâh

(f. s.) : esmer. 

berş

(a. f.) : 1) afyon şurubu, keten yaprağı ile yapılan bir çeşit müsekkir macun. 2) arzu, gönül isteği. 

berş-i rahîkî

Rahîkî adlı birinin yaptığı bir çeşit macun. 

Berşân

(f. i.) : 1) ümmet. 2) Bir peygamberin din ve kitabını kabul ve tasdîk eden halk. 

bertâft

(f. i.) : dönüş, büküş;döndü. 

ber-taraf

(f. a. b. s.) : 1) bir yana atılan. 2) zf. şöyle dursun, lâzım değil, ne ise ne. Zenginliği ber taraf insan adamdı. 

ber-teng

(f. b. i.) : 1) at koşumunun sırt kayışı. 2) cübbe veya ferace kuşağı. 3) küçük çocuğu anasının sırtına bağlamıya yarıyan göğüs kuşağı. 

berter, berterîn

(f. b. s.) : daha, pek, çok, en yüksek, ala", üs tün, meziyetli değerli. 

berûmend

(f. s.) : 1) taze. 2) verimli, faydalı. 3) hisseli, nasipli, isteğine ulaşan. 

berûmendî

(f. i.) : faydalı, menfaatli olma. 

berûz

(f. i.) : kavga, savaş. Rûz-r berûz : savaş günü. 

bervak

(a. i.) : sarızambak [çiçek]. 

bervâr, bervâre

(f. i.) : 1) havadar mesken, köşk. 2) sayfiye. 3) evin küçük kapısı, arka kapısı. 

bervâze

(f. i.) : gezinti için tertiplenen yemek. 

ber-vech

(f. a. zf.) : olduğu gibi, olarak. 

ber-vech-i âtî

aşağıda olduğu gibi. 

ber-veeh-i bâlâ

yukarıda olduğu gibi. 

ber-vech-i iştirak

ortaklıkla. 

ber-vech-i meşrûh

anlatıldığı üzere. 

ber-vech-i peşin

peşin olarak, önceden. 

ber-vech-i yesîr

kolaylıkla. 

ber-vech-i zir

(bkz. : ber-vech-i âtî). 

berz

(f. i.) : ziraat, ekim. 

berzah

(a. i.) : 1) ince, uzun kara parçası, dar dil [denizde]. 2) s. can sıkıcı yer, veya şey. 3) s. zor, güç. 4) ölülerin ruhlarının kıyamete kadar bulunacakları yer. 

berzah-ı belâ

içinden çıkılmaz belâ. 

berze

(f. i.) : 1) ipekli kumaş. 2) s. yakışıklı, nâzik. 3) lâtiflik, zariflik. 4) dal, budak. 5) ekin, ziraat. 

berzec

(a. i.) : kadife gibi kumaşlarda beliren pürüz. 

berzede

(f. s.) : toplanılmış, biriktirilmiş, bir araya getirilmiş. 

berze-gâv

(f. b. i.) : çiftöküzü, tarla sürecek öküz. 

berzen

(f. s.) : 1) sokak; köşebaşı; cadde, mahalle. 2) sahra. 

berzenciyye

(f. i.) : Kibreviyye ta" rîkatı şubelerinden birinin adı. 

berı-gâr, berz-ger

(f. b. i.) : ekinci, (bkz. : falih). 

berz-geri

(f. i.) : çiftçilik, ekincilik, (bkz. : filâhat, harâset, zirâat). 

berzîger

(s. i.) : (bkz. : bergâr, berz-ger). 

berzûg

(a. i.) : etine dolgun delikanlı, (bkz. : burzag2) .